Helgarpósturinn - 13.11.1981, Qupperneq 11

11
—helgarpásturinn- Föstudagur 13
. nóvember 1981
Nýtt skipulag borgarinnar
frá sjónarhorni listamanns
— Þegar ég kom til Reykjavik-
ur árið 1976 fékk ég „kúltúr-
sjokk”. Eftir það fór ég að velta
fyrir mér skipulagsmálum,
hvernig er staðið að þeim i
Reykjavik, og hvernig ég vildi
leysa þau. Það má segja, að þessi
sýning sé afleiðing þessa „kúltur-
sjokks”.
Þannig hljóðar i sem fæstum
orðum skýring Þórðar Ben
Sveinssonar myndlistarmanns á
sýningu þeirri sem hann heldur
að Kjarvaisstöðum um þessar
mundir. Þórður hefur verið bú-
settur i Diisseldorf i Vest-
ur-Þýskalandi undanfarin ellefu
ár og stundað þar kennslu I
myndiist. Á þessari sýningu kryf-
ur hann skipulagsmál Reykjavik-
ur, frá sjónarhorni myndlistar-
manns — og manneskju.
— Hér hef ég, á tveimur skipu-
lagsuppdráttum, dregið upp
mynd af Reykjavik eins og hún
mun lita út, annars vegar eftir að
20 þúsund ibúar hafa bæst við og
hinsvegar 60 þúsund ibúar, miöað
við að þróunin verði eins og menn
hugsa hana nú, segir Þórður Ben,
þegar hann gengur meö Helgar-
póstinum um sýningarsalinn aö
Kjarvalsstöðum. Og á þessum
uppdráttum teygir borgin sig að
sjálfsögðu i austur, og það tals-
vert austur fyrir Rauðavatn.
— En hér geri ég ráð fyrir
hundrað þúsund manna stækkun,
annars vegar á flugvallarsvæöinu
og hinsvegar á Alftanesi, og
byggöirnar tengjast saman meö
mikilli breiðgötu.úr Nauthólsvik-
inni og beint yfir á Alftanes, segir
Þórður.
Hugmyndin er sú, að uppbygg-
ingin verði i hring, útfrá miðborg-
inni og þannig löguð, að hún teng-
ist saman með akbrautum og þvi
sem Þórður kallar ylstræti, hituö
upp með jarðvarma og yfirbyggð
með hvolfþökum úr gleri. Yl-
strætin yrðu siðan tengd ak-
brautakerfinu með rafknúnum
stólum.
Húsin hans Þórðar eru tveggja
til fimm hæða og þannig byggð,
að garöur fylgir hverri ibúð, ann-
aö hvort með þvl móti, aö bygg-
ingarnar eru tröppulaga, eða þá,
að garðurinn er efst, undir hvolf-
þaki úr gleri.
— Mér finnst ekkert nema sjálf-
sagt, að við notfærum okkur nátt-
úruauöæfi okkar, heita vatniö,
fallorkuna og birtuna, meira en
gert hefur verið hingað til — ég vil
raunar kalla það náttúruyndi.
Það hlýtur að vera til bóta fyrir
fólk að geta notið birtunnar niu
mánuði á ári. Hvort sem er borö-
að morgunmat I morgunsólinni,
notið miðdegissólarinnar eða
borðað kvöldmat i kvöldsólinni,
segir listamaðurinn.
Þórður gekk út frá hugmyndum
manna um, að borgir eigi að vera
manneskjulegar heildir, fólk lifi
ekki bara á þvi aö hafa, heldur
lika á þvi að vera. i staö þess að
byggja borgina upp með svefn-
hverfum, og miðað við það, að
fólk þurfi að eyða miklum tima og
fjármunum til aö ferðast milli
þeirra og vinnustaða vill hann
haga skipulaginu þannig, að leiðir
fólks skerist sem oftast og það
þurfi sem minnst
að ferðast til að
fellsnesi, segir Þóröur.
Sjálfur byggingarstillinn er lika
nýstárlegur.
— Þaö er erfitt að útskýra
þennan byggingarstil, þetta er
eiginlega afturhvarf frá Bauhaus
stilnum, fúnksjónalismanum, þar
sem allt átti að vera einfalt og
þjóna sinum tilgangi — „minna er
meira”, eins og þaö er kallað.
Þetta er heldur ekki samkvæmt
Islenska hugsunarhættinum,
„meira er betra”. Það er heldur
ekki hægt að segja, að þetta sé
afturhvarf til eldri tima, þótt ég
sé mjög hrifinn af ýmsum eldri
byggingarstilum, t.d. enskri
húsagerðarlist á siðustu öld.
Aðal atriðið er þaö, aö ég byggi
ekki eingöngu á rétthyrningnum,
heldur öllum þremur grunnform-
unum, rétthyrningi, þrihyrningi
og hring. Og ég legg áherslu á, að
birtan sé vel nýtt. Ekki með þvi
að hafa griðar stóra glugga, held-
ur fleiri og minni og glugga með
mismunandi lögun. En þetta eru
aöeins framhliöar og fyrstu at-
huganir minar og ber.' aö skoðast
sem slikar, segir Þórður Ben.
Sýningin að Kjarvalsstöðum er
þannig sett upp, aö best er að
skoða hana réttsælis. Þá fara
gestir fyrst i gegnum
texta þar sem
ónisku” teikningum eru þrjú
listaverk, þar sem annarsvegar
er fjallað um islenska birtu, en
hinsvegar er „draumur I griskri
rúst”.
—Ég hugsaði mér fyrst, eftir aö
ég fékk „kúltúrsjokkið”, aö skrifa
um þetta mál I blöðin. En ég
komst að þeirri niðurstöðu, aö
það vekti ekki eins mikla athygli
og ég vona að þessi sýuing geri.
Þetta hefur vakið athygli meðal
arkitekta i Þýskalandi og nokkrir
islenskir arkitektar hafa séð sýn-
inguna. Ég hef ennþá ekki heyrt
frá þeim, en ég reikna með aö fá
talsverða gagnrýni, segir Þórður
Ben Sveinsson. j»q
komast úrog i
vinnu. Skipulagið á
semsé að stuðla
að auknum
manneskjulegum samskiptum
fólks.
Þar gegna ylstrætin mikilvægu
hlutverki. Mismunandi breiöar
göngugötur undir glerþökum, þar
sem ýmis gróður er ræktaður,
alltaf hlýjar og þurrar. Og undir
göngugötunum gerir hann ráð
fyrir kjöllurum þar sem allar
leiðslur liggja — rafmagn, simi,
skólp og hiti.
Hugmyndir Þórðar Ben um
byggingarstil og byggingarmáta,
auk þess sem fyrr er getið um
hvolfþökin og garöana, eru ekki
siður nýstárlegar. Hann gerir ráö
fyrir þvi, að engir kjallarar verði
á húsunum, en þau verði byggð á
súlnasökklum. Hann gerir ráð
fyrir þvi, að auk glers og stál-
grinda verði notuð steinsteypa, en
utan á henni islensk náttúruleg
efni i stað plastmálningar.
— Ég geri ráð fyrir þvi, að
mörg húsanna verði alveg hvit.
En það má lika nota rauöamöl,
hraun, grágrýti eða islenska tig-
ulsteina úr Dölunum eða af Snæ-
þróun skipulags
Reykjavikur
er rakin og siðan
færð fram gagn-
rýni á hana. Þá
koma skipulags-
uppdrættirnir,
en siðan texti
um islenska
húsagerðarlist
, gagnrýni
á hana og
þá tillögur
Þórðar um
úrbætur, meö
listilega vel
útfærðum
teikningum.
Til viðbótar
þessum
„arkitekt-
Þórður Ben útskýrir nýstárlegar tillögur sinar að skipulagi
Reykjavikur.