Helgarpósturinn - 13.11.1981, Síða 15

14
15
Föstudagur 13. nóvember
„Ég er alin upp á Akureyri en ættuð aö
austan, fra' Seyöisfiröiog af Héraöi. Ég var
mikiö á Seyöisfiröi sem krakki og ungiingur
hjá móöurafa minum og ömmu f Hólma og
á Vestdalseyri, hja Helgu móöursystur
minni. Móöurafi minn Jóhann Sigurösson
var frá Firöi f Seyöisfiröi. Hann fór einu
sinniá ævinni upp á Héraö og var fljótur aö
hafa sig heim aftur.Seyöisfjöröur var hans
veröld og hann þóttist ekki eiga erindi út
fyrir hana. Honum virtist meiniila viö aö
fara af bæ, ef fariö var i sunnudagskaffi lit
á Vestdalseyri var hann varla; sestur
, þegar hann byrjaöi: jæja kona jæja kona,
■ eigum viö ekki aö fara aö koma. Hann var
fjörugur kall og óskaplega strlöinn og
maöur setti auövitaö metnaö sinn i aö láta
hann aldrei sjá aö manni væri strföni f
neinu. Afi var verkstjóri hjá mági sinum
Stefáni T. Jónssyni. Hann spuröi einhvern-
tima aö morgni dags af hverju maöur væri
ekki kominn I vinnu-þessi frá þarna hörm-
unarhiisinu. Upp frá þvi hét húsiö aldrei
annaö en Hörmung. Svona voru nú nafn-
giftimar í smáplássunum oft.
Fa öir minn var frá Skógargeröi í Fellum,
kominn af Asmundi Helgasyni, bróöur Jóns
Helgasonar sýslumanns þeirra Skaftfell-
inga. Raunar út af tveimur sonum Ás-
mundar, Hallgrimi á Stóra-Sandfelli sem
var langafihans, og Indriöa á Borg f Skriö-
dal sem var langalangaafi hans. Ég hef
ekki ennþá lagst I ættfræöina einsog margir
frændur minir en þaö getur runniö á mann
meö aldrinum, og maöur fari aö nota ættar-
þulur sem vimugjafa i ellinni”.
Margrét Indriöadóttir, fréttastjóri út-
varps hefur fórnaö okkur siödegisstund og
viö sitjum og spjöllum viö hana á heimili
hennar.
„Æ ég er aö drepast úr kvefi og get varla
hugsaö og tæpast talaö. Lfklega gengi þetta
betur ef viö sætum hérna hvort meö sfna
ritvélina og skrifuöumst á”.
Samræðurnar runnu engu aö siður ljúf-
lega af stað, og umræöuefnið að sjálfsögðu
fréttamennska, starf® sem líf Margrétar
hefur snúist um lengur en allsendis ókunn-
ugan mann gæti óraö fyrir. Það er ótrúlegt
að þarna hinumegin við sófaborðið sitji
einnþeirra Utvarpsmanna sem hafa lengst-
an starfaldur;sá elstistarfandi á fréttastof-
unni. samstarfmaöur Jóns MagnUssonar,
Thorolfs Smith, Hendriks Ottóssonar og
þessara „gömlu góðu” á fréttastofunni.
„Þetta er afskaplega manneskjulegt
starf, stöðugt samband við fólk Ur öllum
áttum og ættiað vera þroskandi. Og maöur
skyldi halda aö það hefði átt að vera gott
veganesti „fjölmiölastrákanna” á þingi”.
weð hvennasíöu í Mogganum
— Hvað rak þig suður?
„Sumarið eftir stUdentspróf fannst mér
ég vera að verða ein i heiminum. Bekkja-
systkini mfn voru flest utan af landi og ætl-
uðu suður um haustið. Og ég ákvað að fara
lika en til þess þurfti að ná sér i vinnu. Það
var hrein tilviljun að ég byrjaöi i blaða-
mennskuni. Kunningi minn Guðmundur
Asmundsson var I sumarafleysingum á
Mogganum. Hann bauðst til þess að athuga
fyrirmig um vinnu. Og lét ekki sitja við
orðin tóm. Þannig var á Morgunblaðinu að
þeir voru vanir að hafa einn kvenmann en
það var meira en verðursagt um hin blöðin.
Að visu voru þessum eina kvenmanni ætluð
ákveðin verkefni sem hafa þá verið talin
hæfa m.a. að þýða framhaldssöguna og sjá
um eitthvaö sem hét kvennasiða. SU sem
hafði verið i þessu,Ragnheiður Arnadóttir,
var að hætta og ég fékk starfið.
Auðvitað var ég alger græningi, kom
beintaf skólabekk vissi ekkert um dagblöð
né blaöamennsku. Og hafði aldrei á ævinni
komiö til Reykjavikur.
Það var allt i lagi að þýöa framhaldssög-
una, sem einhver annar, ég held kona ívars
Guðmundssonar fréttastjóra, sá um að
velja en kvennasiðan var annar hand-
leggur, þar var ég alveg Uti að aka. Þarna
áttu að vera ti'skumyndir, svona létt tisku-
hjal og mataruppskriftir og svoleiðis en um
það vissi ég ekki meira en um sérgreinar
hagfræðinnar þegar komiö er Ut fyrir debit
og kredit. Ég vissi yfirleitt ekkert hvað ég
var að gera þarna fyrst, var einsog álfur Ut
Ur hól. Þegar Valtýr Stefánsson ritstjóri
baö mig i fyrsta sinn að fara i „viðtal” vissi
ég ekki hvað hann meinti. Ég hafði verið
sett i kompu til Jens Benediktssonar og
hvislaði þessari spumingu að honum, hvað
„viðtal” væri. Hann var mér afskaplega
góöur,kenndi mér blaðamennsku og ljóö af
örlæti sins hjarta”.
— En þér hefur likað starfið þrátt fyrir
allt?
„Já, mér þótti það fljótlega afar spenn-
andi og æ skemmtilegra eftir þvi sem ég
áttaði mig betur. Þess vegna er ég i þvi
ennþá.
Þegar ég hafði verið þrjU ár á Mogganum
fór ég til Bandarikjanna og settist þar i
blaöamennskudeild Minnesotaháskóla,
School of Journalism. Ég er sannfærð um
aö ég hafði meira gagn af þeirri skólagöngu
vegna þess að ég haföi starfaö við blaöa-
mennsku um sinn, en fór ekki beint Ur
menntaskóla þangað. Ég trúi þvi aö það sé
hollt blaðamönnum að fara i sérskóla til
viðbótar góðri almennri menntun, undir-
stöðuna md nefnilega ekki vanta. Frétta-
mennska, eða blaðamennska ef þU vilt, er
sérgrein, sérstakt fag. Fólk er aö sérhæfa
sig i öllum andskotanum, sérhæfingin
verður meiriog meiri, manni finnst stund-
um að hUn nálgist hið absúrda, má mikið
vera ef það endar ekki I enn einu vanda-
málinu sem menn geta þá sérmenntað sig i
að leysa, með löggiltu starfsheiti og sér-
greinatungutaki. Ennþá er enginn blaða-
mannaskóli til á Islandi né blaðamennsku-
deild viö Háskólann en að þvi hlýtur að
koma. En ég er nú samt svo forneskjuleg i
hugsun að ég hef þá trd að eyjarskeggjar
einsog við Islendingar eigum aö sækjast
eftir þvl að ferðast mikiö til annarra landa
og læra það sem við getum af reynslu ann-
arra þjóða, og þá i fréttamennsku eins og
öðru. Við eigum að halda áfram að sigla
einsog forfeður okkar.
Vitanlega dugir sérndm i blaðamennsku
skammt ef grundvöllinn skortir, blaða-
menn verða aðhafa góða almenna menntun
og þekkingu á þjóðfélaginu og hræringum
þess sem þeim er ætlað að skyggna og
endurspegla i starfi sinu”.
„Leil á mig sem iréliamann”
— Frá Bandarikjunum liggur leiðin á
fréttastofuna eöa hvað?
Nei, ekki strax. Ég var áfram á Mogg-
anum i hálft annað ár minnir mig og leysti
af á Timanum i nokkra mánuði áður en ég
komst til útvarpsins. Ég leit á mig sem
fréttamann, fréttamennska var mitt starf.
A þessum árum kom fyrir að frétta-
mennska og vinna á flokksmálgagni stang-
aðist illilega á. Blööin voru þá i enn rikara
mæli en nú fyrst og fremst flokksmálgögn,
siöan dagblöð. Ég hafði þá trd að frétta-
mennska væri stunduð hjá Utvarpinu. Þess-
vegna sótti ég um starf þar. Ég hef aldrei
veriö i stjórnmálaflokki og er fyrirmunað
að skoða mál eða menn út frá flokkspóli-
tisku sjónarmiði. Þeim sem lifa og hrærast
I þeim viöhorfum þykir stundum ganga
giæpi næst að taka afstöðu eftir málefnum,
taka afstöðu til málefna og manna eftir til-
tækum rökum, i stað þess að vera með
flokkspólitisk gleraugu á nefinu og skoða
alla tilveruna gegnum þau”.
— Þaö hefur ekki vakið eins mikla at-
hygli þegar þú varst ráðin til útvarpsins og
ráðningar fréttamanna nú?
„Nei, ég minnist þess ekki að neinn tæki
eftir því. Já það er skritið hvemig farið er
aö skrifa um fréttamenn einsog þetta væru
filmstjörnur eða nautabanar. Kannski er
þetta bara enn ein afleiðingin af dálka-
hungri blaðanna einsog daglegar mynda-
siður og opnur af beru fólki, aöallega kven-
fólki enn sem komið er og skrif um hjá-
svæfuvandræði frægra manna, allt þetta
sjálfrennandi efni sem er notað til þess að
fylla dálkana svo að blöðin eru alltaf að
þynna i' þynnra og þynnra þynnkuna allra
hinna.
í ráðningarbréfi minu stdð eitthvað á þá
leið aö ég væri ráðin „til þess að gera
fréttaauka og annað það sem yður kann aö
verða falið”. Það gat náttúrlega þýtt allt
milli himins og jarðar. Þá var ekki eins
rækileg verkaskipting og nú. Fréttamenn
unnu jöfnum höndum við erlendar og inn-
lendarfréttir og lásu fréttir, nema hádegis-
og aðalkvöldfréttir. Að lesa fréttirnar var
hluti af starfinu”.
Míhróiónslosi
— A þessum tima var allt sent beint. Var
ekki erfitti'fyrstuaövenjasigvið þaö?
,,Að venja sig við,það var ekkert undan-
færi, annað var ekki til. Siðan kom stál-
þráðurinn frægi en það var ekki hægt að
klippa hann svo að sendingamar voru
einsog þærbeinu, engu varð breytt. En það
var hægt að hreyfa sig með stálþráðinn,
þaö var hægt að fara út og taka upp efni.
Fyrst eftir að segulböndin komu var þvi
haldið fram á æðri stöðum þáverandi
tæknistjórnar aö ekki væri hægt að klippa
þau. En svo byrjaöi einhver að klippa, ég
veit ekki hver, það var kannski Gestur Þor-
gri'msson? Stefán Jónsson var allra frétta-
manna ötulastur aö tileinka sér nýju vinnu-
brögðin við klippingar og makalaust hvað
hann var þrautseigur að liggja yfir þeim.
Og áragurinn eftir því i viðtölum hans.
Reyndar var ég bUin aö fá eldskirnina
áöur en eg fór að vinna hjá dtvarpinu. Ég
flutti ferðaþátt eða talaöi um daginn og
veginn, ég man ekki hvort, og var hin
hressasta þegar ég kom I LandsimahUsið
þar sem Utvarpiö var þá og hafði ekki vit
á þvi'að kviða fyrir. Mér var boðið sæti við
borö, á þvl var tæki sem var sagt aö væri
hljóðnemi og siöan var mér sagt að byrja
bara þegar ljósið kviknaði á lampanum, og
var svo skilin eftir alein bak við gardinur.
Þá fékk ég þetta margumrædda mlkrófón-
lost, Þaö þyrmir yfir mann, maður kóf-
svitnar, hjartað hamast hálsinn herpist
saman osfrv. Það er einkennilegt að þetta
getur komið fyrirvaralaustyfir hina reynd-
ustu útvarpsmenn”.
— Kom ekki eitthvað spaugilegt fyrir á
þessum timum beinna sendinga — að
minnsta kosti spaugilegt nU, þegar svona
langt er um liðið?
„Sitthvað veröur eflaust hlægilegt þegar
nógu langt er um liðiö.Eftir á að hyggja er
skrit® hvað sumir útvarpsmenn báru litla
virðingu fyrir opnum hljóðnema. Ég var
einu sinni send ofan af fréttastofu á
Klapparstígnum niður i LandsimahUs til
þessað taka f imm minútna viðtal við Helga
Hjörvar, um eina af mörgum Snorrahá-
tiðum tslendinga að mig minnir. Þulurinn
var bUinn að kynna viðtaliö en ekkert bólaði
á Helga, hann var enn að drolla á næstu hæö
fyrirofan.Ogþegar ég hljóp fram og æpti á
hann aöþað væri bdiöaö kynna okkur flýtti
hann séralls ekki, gekk hægt og virðulega
niður stigann og bað migaö láta ekki svona,
skammaði mig fyrir að æpa svona aö sér.
Hann kom sem sagt ekkert aö hljóðnem-
anum fyrr en honum sjálfum þóknaðist. Ég
man að ég komst að með eina spurningu,
siðan talaði Helgi i nærri tuttugu minUtur.
Hensi átti til að standa uppi í miðjum
fréttalestri og labba fram ef hann haföi
gleymt einhverju, það hvarflaði aldrei að
honum að loka hljóðnemanum svo aö það
var hægt að fylgja fótataki hans eftir á
göngunum.
Svo gekk nú á ýmsu þegar farið var að
klippa böndin. Einu sinni klippti samvisku-
samur tæknimaður allar kúnstpásurnar
burt Ur ljóðalestri Þorsteins ö. ÞU getur
imyndað þér hvernig það var að heyra
þennan finasta ljóöalesara okkar bruna
einsog hraðbát yfir öldur ljósvakans. Hvort
sem þau viti áttu að verða til varnaðar,
gerðist þveröfugt það gleymdist að klippa
ljóöalesturinn hjá öðrum ffnum lesara
Lárusi Pálssyni. Þegar hann mislas inn á
bandið og endurtókþvfíiagðihann: miöi, þá
átti tæknimaöur að merkja við með miða.
Þetta var allt sent Ut, orðið miði varð
einsog leiðarstef, fyrir utan allar endur-
tekningarnar.
Á Hólahátiö fyrir mörgum árum var
Andrés Björnsson að fara með ljóð I há-
tiðarsalnum. 1 miðjum kliðum rauf tækni-
maðurinn helgihaldið og kallaði: biddu,
bfddu, bandið er búið. Mér skilst að augna-
ráð Andrésar hafi ekki verið bliðlegt”.
— Það er oft talað um þessi ár þegar
menn einsog Jón Magnússon, Hendrik og
Thorolf voru á fréttastofunni sem gull-
aldartimabil. Hvernig var þessi timi?
„Gullaldartimabil? Þetta hef ég nU aldrei
heyrt. En þessi timi var afar skemmti-
legur. Þaðvar mjög lærdómsrikt aö vinna
meö þessum mönnum. Þeir voru miklu
eldri en maður sjálfur. Þetta voru gáfaðir
menn, fjölmenntaöir og fjölfróðir sem
maður gat lært eitthvað af á hverjum
einasta degi. Það var með ólikindum hváð
Jón og Hensi vissu, svo minnti á alfræði-
orðabækur,það stóð aldrei á svörum. Þetta
voru finir húmoristar og um fram allt
gaman að vera í návist þeirra. Þetta voru
húmanistar og g'óðir vinir og félagar.
Þegar ég byrjaði á fréttastofunni átti að
fara að lifga upp á fréttirnar með frétta-
aukum, og ég var mest í þeim þangað til ég
baðst vægðar. Allir Utvarpsmenn verða aö
vara sig á ofnotkun, að festast i einhverju
fari.”
„fólh var hiKlausl leiðréll”
— Ef þú berö saman liðið á f réttastofunni
núna, og þetta gamla Uð, hvemig kemur sá
samanburður t?
„I þá daga komu menn í frétta- og blaða-
mennsku Ur ýmsum áttum, sumir með há-
skólamenntun á dlikum sviðum.aðrir sjálf-
menntaðir eða höfðu flosnað upp frá námi,
þá var tæpast til sérmenntun I blaða-
mennsku. Ég var til dæmis fyrsti frétta-
maðurinn hjá Utvarpinu sem hafði farið í
blaðamennskuskóla. Svo kom Margrét
Jónsdóttir mörgum árum seinna, hún var
lika i blaðamannaskóla i Bandarikjunum.
Nú er miklu yngra fólk á fréttastofunni en
var, og miklu fleira kvenfólk. NU fjölgar óð-
um þeim fréttamönnum sem hafa stundað
fjölmiðlanám, eins og það heitir núna. Lifs-
reynsla fæst með aldrinum og unga fólkið
hefur kannski ekki eins viðtæka þekkingu á
mörgum sviðum og þeir gömlu. En unga
fólkið hefur áhuga á þvi' að læra, mennta
sig, öðlast þekkingu og er þess vegna alltaf
að bæta sig, vaxa.
Ef ég á að fara að gera einhvern saman-
burð má nefna aö áður lögðu allir sem einn
höfuðáherslu á aö fara vel með móðurmál-
ið. Frekar en láta málvillu heyrast i viðtali
klippti maðurburtbæði spurningu og svar,
næðist ekki I viðkomandi til þess að laga
það. Maður gerði hiklaust hlé á upptöku til
þess að leiðrétta fólk eftir þörfum og ég
man ekki eftir að neinn viðmælandi hafi
vanþakkað þaö.
Nú virðist mér ungt fólk almennt kæru- ,
lausara um málfar sitt. Þá er ég meðal
annars að hugsa um blaðamenn yfirleitt.
Fréttamenn eru ekki verri en aðrir og sum-
ir miklu betri.”
MóðursflKisKasl r
póliiísKum rilsljóra”
— Er hin umtalaða þýðingarvilla i frétt
um friðarhreyfinguna i Vestur-Þýskalandi
nýverið dæmi um það?
halnarnniczfi irinn Föstudagur 13. nóvember 1981
irmn

‘‘æT ' í - • - . ■

^ jé M ^0
„Oró rogherans eru eins og sœigæH”
„Hvaða þýðingarvilla? Þetta villutal var
ekkert nema móðursýkiskast i pólitiskum
ritstjóra sem er eitthvað illa farinn af þrá-
látri en ófullnægðri þingsetufikn. Það hefur
veriðsýnt fram á að þetta var ágæt þýðing.
Auðvitað geta fréttamönnum orðið á mis-
tök og pennaglöp. Ég gæti nefnt þér mörg
dæmi um fáránleg pennaglöp bæði hjá mér
og öðrum. Eins og til dæmis um daginn
þegar Kina og Sovétrikin vixluðust i ann-
arri frétt og hinn sárt leikni ritstjóri fékk
annað kast.
Fréttamenn eru yfirleitt vandvirkir og
sómakærir, leggja sig alla fram að fréttir
séu réttar og heimildir pottþéttar.
Einsog þú getur imyndað þér er mikil á-
sókn áfréttastofuna.aðkoma hinu og þessu
á framfæri, það bókstaflega rignir yfir okk-
ur ,,frétta”-tilkynningum alla daga. En þvf
má aldrei gleyma að fréttastofan er þjón-
ustustrfnun. Hér er bara ein Utvarpsstöð,
enn sem komið er, útvarp allra lands-
manna. Fréttastofan gegnir ennþá lika
hlutverki þorpsblaðs eða hreppatiðinda,
segir tiðindi sem virðast alveg stað-
bundin”.
— Asóknsegiröu, hvað með ásókn stjórn-
málamanna?
„Auövitað vildi margur stjórnmálamað-
urinn hafa fréttastofuna i hendi sér. Auðvit-
aö hljóta iðulega aö stangast á sjónarmið
fréttamanns og stjórnmálamanns. Frétta-
maður temur sér eftir mætti að sjá yfir
sviðið, að vera kjarnsær, vera gagnorður
og varast málæði. Fréttamenn leita eftir
fréttum. Stjómmálamaður vill koma sinum
málstað á framfæri, sinum skoðunum og
sins f lokks, og ekki sakar að hnekkja á póli-
tiskum andstæöingum i' leiðinni. Frétta-
maðurinn litast viðar um og hefur það
markmið að koma andstæðum sjónarmið-
um sem tdjast fréttnæm á framfæri, sýna
þau öfl sem takast á og lita jafnframt á
heildina. Ég hef oft tekið eftir þvi að ein-
sýnirstjórnmálamenn eiga manna erfiðast
með aö sættasig við skoðanafrelsi og mál-
frelsi, — eða i stuttu máli sagt að una lýð-
ræðinu íreynd sem þeir þó geipa mest um.
Nú á siðari árum hafa samskipti frétta-
, manna og stjórnmálamanna stöðugt færst í
I eðlilegra horf og ég vona að það haldi á-
] fram að draga úr þessari gagnkvæmu tor-
jtryggni og spennu. Nú eru þingfréttir til
I' dæmis sagðar fyrir hlustendur en ekki
þingmenn, með þærer farið einsog hverjar
aðrar fréttir. Þingmenn hafa væntanlega
hasast upp á þvi aö sitja undir fréttalestri
með skeiðklukku og tdja sekúndurnar sem
þeir fá og svo andstæöingarnir. Ykkur
finnst kannski ekki merkilegt þessum yngri
mönnum að við skyldum fá að senda frétta-
mann á Landsfund Sjálfstæðisflokksins um
daginn né að stjómmálaflokkarnir skuli
yfirleitt vera að opna aðalþing sin og fundi
fyrir fréttamönnum. En mér þykir þetta
mikið framfaraspor þviað if jölda ára gerði
fréttastcían varla annað iþessum efnum en
þylja stjómmálaályktanir i belg og biöu,
dnu sinni á ári fyrir hvern flokk.”
„Hann belur víð að-
ferð Helga Hóseassðnar”
— ÞU segir að samskipti stjórnmála-
manna og fréttamanna hafi stöðugt farið
batnandi. Ennþá er samt talað um hlut-
drægni fréttamanna og fréttastofan kölluð
„kommahreiöur”.
„Jæja er það já. Svona nafngiftir hafa
alltaf t®kast, við erum ýmist kölluö auð-
valds-eða kommaleppar,dindlumstýmist i
austur eða vestur I hugarheimi öfgamanna
i pólitikinni sem i einsýni sinni þola ekki
stjómarfar Islendinga, lýðræðiö. Það er
alltaf einhver rógur i gangi frá svona fólki
og bitrir pólitikusar reyna að bæta sér upp
gengisleysi meö þvi að ráöast á fréttamenn
ivon um athygli, hvað sem þaö kostar. Ég
kann nú betur við þá aðferð sem Helgi Hós-
easson hefur notað til þess að vekja á sér
athygli, aö skvetta málningu en þó heldur
skyri, þvi þaö er auðveldara að þvo þaö
burt heldur enn fyrrnefndan rógburð og
þetta iDyröasukk. Hvernig á heiöarlegt fólk
að taka á rógburði og uppvakningum hans?
Það er ójafn leikur, rógberinn sem einskis
svifst á auðvelt með að koma afurðum sin-
um á framfærienda segir I heilagri ritningu
aö orö rógberans séu dnsog sælgæti. Hitt er
annað mál að rógberinn ræður kannski ekki
alltaf við sina uppvakninga fremur en þeir
sem þóttust vera að galdra á gröfunum og
gátu svo ekki hamið sinn draug.”
— Svo við snúum okkur frá pólitikinni
Margrét, það er mál manna að fréttirnar
hafi verið ákaflega leiöinlega fram settar
og daufar árum saman. Fyrir fáeinum ár-
um varö skyndilega breyting á, þaö varð
talsverð nýsköpun i vinnubrögöum. Hvað
olli þessari breytingu?
„Síleiid enóursKoóun”
„Breytingarnar hafa komið smám sam-
an á allmörgum árum. Fréttastofan hefur
hægt og rólega vikkað starfsvið sitt og öðl-
ast meira frelsi. Sé breyting gerð til bóta
verður ekki aftur snúið. Þetta þýðir að nU
eru meiri kröfur gerðar til fréttastofunnar
en áöur. Og metnaður fréttamanna hvers
um sig meiri en áöur.að gera vel, að standa
sig. Ætli fréttastofan hafi ekki bara fylgst
með timanum?
Það er rétt að fréttamenn koma fram
meira sjálfiren áður. og fréttirnar æ oftar
fluttar með innskotum, viðtölum og frá-
sögnum fréttamannanna sjálfra. En ætli
við höfum ennþá fundið hið endanlega
form, það er sifelld endurskoðun og um-
ræður hjá okkur um vinnubrögð og formið á
fréttunum.
Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á að
fréttastofan hafi fréttaritara erlendis. Það
hefur gengið upp og ofan og verið hálfgerö
happa- og glappaaðgerð við valið. Við höf-
um yfirleitt orðið að treysta á námsmenn.
Undanfarið höfum við verið mjög heppinn
meö fólk, höfum fengið til starfa erlendis
vana fréttamenn og blaöamenn. En svo
kemur þetta fólk heim aftur að loknu námi
og hvað þá? Fréttastofan er ekki beysnari
en svo aö hún hefur sjálf engan fréttamann
erlendis. Áður fyrr, þegar viövorum bara
sex á fréttastofunni, voru fréttamenn send-
ir til Kaupmannahafnar og London. Viö
vorum hálft eöa eitt ár i senn, hvert okkar.
Þetta var bæði lærdómsrikt fyrir okkur og
gagnlegt fyrir fréttastofuna. Viö sendum
heim mikiö efni og miklu betra efni og
meira spennandi leyfi ég mér aö segja en
það sem við gátum unnið sitjandi á rassin-
um hér.Fréttastofan hefúr ekki fengið leyfi
til þess að byrja á þessu aftur. Sjáðu til,
fréttastofan er ekki fjárráða fremur en
börn og hinir aumustu i þjóðfélaginu.”
— Svo við snúm okkur að sjálfri þér aft-
ur. Það rak aö þvi að þú varst ráðin frétta-
stjóri, og það vakti dálitið mdri athygli en
þegar þú varst ráðin á fréttastofuna i upp-
hafi.
„Já kannski já. Ég var ráðin haustið 1968
en Jón Magnússon andaöist I janúarbyrjun
það ár. Ég hafði ekki minnsta áhuga á
fréttastjórastarfinu, ég þekkti það of vel,
vissi að það var erfitt, vanþakklátt og
illa launað. Mitt áhugamál var aö vera
fréttamaður. Ég var hinsvegar varafrétta-
stjóri og vinnufélagar minir sögðu aö mér
bæri að sækja um starfiö og undan þvi lét
ég. Starfið var veitt Ivari Guðmundssyni.
Starfsmönnum Utvarpsins þótti þá framhjá
mérgengið og mótmæltu. Ég var I frii þeg-
ar þetta gerðist, á Spáni. Við tvar erum
gamlir kunningjar og vinnufdagar og hann
sagöi mér seinna að hann hefði haldið aö
hann væri að sækja um fréttastjórastarf
bæði útvarps og sjónvarps, að það ætti að
sameina fréttastofurnar. Málinu lauk með
þvi að hann tók umsókn sina aftur.”
— Þú varst lengi vel eina konan á frétta-
stofunni, nú ert þú fréttastjóri og mig grun-
ar að þar sem tekjur rithöfunda á tslandi
eru vægast sagt ótryggar, hafir þú löngum
verið aöal fyrirvinna heimilisins. Ert þú
hörö i jafnréttísbaráttu kynjanna?
„Hað irúir enginn Konuin!”
NU hallar Margrét Indriöadóttir sér
fram.tekur kaffikrúsina báðum höndumog
hugsar sig um.
„Ég hef alltaf haft svo mikið að gera að
ég hef ekki haft tima til félagsstarfa ef þú
áttvið þaö, aö vera iklúbbum eða söngkór-
um. Ég hef auðvitaðhugsaö mikið um þessi
mál, einkum i seinni tið. Þetta kom ein-
hvernveginn af sjálfusér, kannski ég sé al-
in upp viö jafnrétti, ég man ekki til þess að
ætlast væri til þess að ég gerði þetta eða
hitt, bara af þvi ég var stelpa. Enda hefði
það nú verið óþolandi, maður kvaldist nti
nóg af þvl á timabili að vera ekki strákur,
þegar maður gat ekki stokkiö eins hátt eöa
lét I minnipokann i slagsmálum. Ég er alin
upp í strákastóði og varö að reyna að
standa mig einsog þeir I ldkjum; i mennta-
skóla vorum við bara þrjár stelpurnar og
strákarnir milli 30 og 40, lengi framan af
vann ég alltaf eingöngu með karlmönnum.
Frá þvi ég man eftir mér hefur ekkert
verið eðlilegra en eiga karlmenn að bræðr-
um,vinum og félögum og maður hefur ekk-
ert leitt hugann að þessu. Frá þvi ég fór að
vinna fyrirmér hef ég haft sama vinnutima
og sama kaup og vinnufélagar minir. Það
var ekki gerður neinn grdnarmunur á mér
og öðrum starfsmönnum. Að visu kom oft
fyrir hér fyrr á árum þegar ég svaraði i
simann á fréttastofunni cg beðiö var um
einhvern strákanna sem var ekki við, að
spurt væri um annan karlmann, og stund-
um gengið á röðina og spurt um þá alla, og
siðan sagt ergilega: hvurslags er þetta, er
enginnvið? Og ef ég sagöi: Jú ég, ég er
fréttamaöur, þá var sagt: Allt i lagi, ég
hringi seinna.
Finnski útvarpsstjórinn sagði mér einu
sinni aö þaö þýddi nú ekki aö láta konur
lesa fréttir þar i' landi, þá tryði þeim eng-
inn. Svona bábiljur haf a aldrei riöið húsum
i útvarpinu hér,- fyrstu þulimir voru t.d.
konur. En auðvitaö er sömu sögu að segja
hér og annarsstaðar 1 þjóðfélaginu, konur
eru miklu fleiri i lægstlaunuöu störfunum
og á toppinum eru eintómir karlmenn, að-
eins tvær konur eru deildarstjórar og aö-
eins einn kvenmaður er i útvarpsráöi, ekki
er nú álit stjórnmálaflokkanna á konum
mdra en það.
Égá afskaplega erfittmeðað skipta fólki
eftir kynjum, mér er það einhvernveginn
framandi. Og ég hef aldrei skilið þetta, að
karlar rotti sig saman i karlafélög og
klúbba og konurnar i kvennafélög. Er ekki
oröið timabært að slengja þessu öllu sam-
an?
óréttlæti i garö kvenna er allsstaöar I
þjóðfélaginu hvert sem litið er og viða meö
ólikindum. Þegar ég eignast sjálf eitthvað
af minum eigin tima fyrirmig sjálfa verður
eitt af minum aöaláhugamálum að hugsa
um af hverju þetta sé svona.”
— En eru ekki engu að siður ýmis vanda-
mál sem fylgja þvi að vinna úti?
„Jú. Þegar maöur eignastbörn ermaður
þar með búinn að ráðstafa sinum tlma
nokkuð mörg ár fram i ti'mann. Ég átti þess
engan kost að hætta i' mmni vinnu þó að ég
eignaðist börn. Stundum talar fólk einsog
konur geti bara ráðið þessu sjálfar. Ég
hugsa að megnið af vanda útivinnandi
mæðra tengist börnunum, að vita af þeim i
öryggiá meðan. Mæöur eru með samvizku-
bit að fara frá ungum börnum sinum, þær
eru meö áhyggjur, þeim liður illa. Ég vann
i mörg ár sex tima á dag sex daga vikunn-
ar. Ég var áreiðanlega jafn mikið meö min-
um sonum og mörg svonefnd heimavinn-
andi konan, kannski ég hafi snúist alltof
mikið i kringum þá.
Jú auðvitað var þetta erfitt, en á tslandi
vinnur fólk mikið þetta tvöfalda þrefalda
'vinnu. Hafa ekki islenzkar konur alltaf unn-
ið mikið, til dæmis til sveita? Þessvegna
verðum við svona gamlar. Ég er alin upp
hjá aldamótafólki, viö þann hugsunarhátt
að vinnusemi sé höfuðdyggð, við þessar
fornu dyggöir. Þetta situr i manni.”
Hríöja vinnan
— Hjálpar þú Thor við ritstörfin-frágang
á handritum?
„Ég vélrita fyrir hann, það hefur verið
þriðja vinnan; hugsaðu þér aö koma fólki
upp á svona vitleysu.”
— útvarpsráö-við höfum ekkert minnst á
það?
„Fréttastofan hefur litil bein samskipti
við útvarpsráð. Fréttastjóri hefur aldrei
setið þar fundi að staðaldri einsog dag-
skrárstjóri og tönlistarstjóri. (Jtvarpsstjóri
er okkar fulltrúi á fundum. Auðvitað gagn-
rýnir útvarpsráð þaö sem þaö telur gagn-
rýnisvert i fréttunum og við fáum sendar
fundargerðir. Nýlega sá ég bókað eftir einu
konunni i útvarpsráði aö fréttaflutningur
okkar af dauða Sadats heföi verið „nánas-
arlegur”.
Það eru stjórnmálaflokkamir sem velja
menn i útvarpsráð, ég hef ekki hugmynd
um eftir hvaða reglum þeir fara. Hitt veit
ég að ekki hafa ævinlega setið i útvarpsráði
menn sem hafa áhuga á útvarpi og stund-
um menn sem er beinlínis inöp við stofnun-
ina. Starfsmannafélög útvarps og sjón-
varps velja ekki fulltrúa i ráöið né heldur
samtök hlustenda — hlustendafélag sem
var vist einhverntima til. Landsmenn sem
nota útvarp og sjónvarp velja semsagt eng-
an fulltrúa i' ráðið, nema óbeint gegnum
stjdrnmálaflokkana, þeir sem kjósa i al-
þingiskosningum.
Sverrir Kristjánsson sagnfræöingur
sagði einhverntima við Hjört Pálsson að út-
varpsráö væri vitlausasta „sovét” sem
hann heföi nokkurntima verið I”.