Helgarpósturinn - 19.02.1982, Qupperneq 3

ne—+i it—i/—1/—I Föstudaaur 19 fphri'iar 10»9
3

• Niu þeirra fjölskyldna sem
neyslukönnunin tók til áttu ekki
bil á árinu 1978. Hinsvegar áttu
11 fjölskyldur tvo bila allt áriö,
en 156 fjölskyldur einn bil, þann-
ig aö bilaeignin veröur einn bill
á fjölskyldu aö meöaltali. 1 gild-
andi visitölugrunni eiga 54%
fjölskyldna bil.
Samtals áttu þessar 176 fjöl-
skyldur 30 bila, og meðalaldur-
inn var 5.22 ár. A árinu voru
keyptir 87 bilar en 68 seldir.
Hver fjölskylda ók að meöal-
tali 16.517 kilómetra á árinu, þar
af 14.125 km til einkanota. 1 það
fóru 1.980 litrar af bensini og 27
litrar af disiloliu.
• Visitölufjölskyldan notaöi
nærri 20 sinnum meira fé vegna
utanlandsferða og orlofs innan-
lands árið 1978 en gert var ráð
fyrir i gildandi visitölugrunni
það sama ár.
Það ár fóru 64 fjölskyldufeður
visitölufjölskyldunnar i 75 or-
lofsferðir til útlanda og notuðu
til þess 1.144 daga. Fjölskyldu-
mæður sem fóru i orlofsferðir
voru 65 og fóru samtals 71 ferð á
1.044 dögum. Af elstu börnum
fóru 17 i 19 ferðir á 317 dögum en
af yngri börnum fóru aðeins sjö
i átta ferðir á 136 dögum. Auk
þess fóru fjölskyldufeður 31
ferð, sem ekki töldust orlofs-
ferðir, fjölskyldumæður átta
ferðir og börn fimm ferðir.
Algengustu orlofsferðirnar á
árinu voru til Spánar (671 dag-
ur),Danmörk (287dagar), Eng-
land, Bandarikin, Sviþjóð og
Kanarieyjar.
vik við gerð nýs grundvallar
sem hér segir:
a) Matvörur, gos og öl, hrein-
lætisvörur o.fl.: Byggt verði á
niðurstöðum bUreikninga.
b) Afengi og tóbak: Tekið verði
mið bæði af niðurstöðum bU-
reikninga og af ársUtgjalda-
skýrslum, enda og höfð hlið-
sjón af söluskýrslum ATVR.
c) Liðirnir rafmagn og hiti,
hdsnæðiskostnaður, eigin bif-
reið: Byggt verði að verulegu
leyti á sérstökum athugunum,
þar sem upplýsingar Ur
neyslukönnun verða notaðar
eftir þvi sem rétt þykir.
d) Við ákvörðun annarra liða
verði að jafnaði meira stuðst
við ársUtgjaldaskýrslur en bU-
reikninga, jafnframt þvi sem
tekið verði tillit til annarra og
nýrri upplýsinga, ef þær liggja
fyrir. Ekki skal rigbinda sig
við niðurstöður neyslukönnun-
ar,heldur verðimálin skoðuð i
viðara samhengi, ef ástæða er
til.
..Hreint kaos”
Samkvæmt þessu eiga niður-
stöður neyslukönnunarinnar eftir
að breytast nokkuð áður en þær
verða að visitölugrunni.
— Það verður að sundurgreina
og draga saman eftir atvikum og
bera saman við ársútgjalda-
skýrslurnar og aðrar tiltækar
upplýsingar tilað hægtsé að átta
sig á liðum sem eru samsettir á
flókinn máta, segir Klemens
Tryggvason hagstofustjóri viö
Helgarpóstinn.
Eitt af því sem hefur vafist
mest fyrirmönnum er hlutfall Ut-
gjalda vegna hUsnæðis i heildar-
Utgjöldunum. Niðurstöðurnar þar
eru talsvert mismunandi. Hreint
kaos, segir hagstofustjóri, þvi
verður að leita ýmissa ráða til að
fá sannfærandi tölur þar.
H lutfall kostnaðar vegna kaupa
og rekstrar bifreiða hefur lika
valdiö nokkrum heilabrotum, og
má bdast við þvi, að það verði
talsvert frábrugðið þvi sem kom
Ut i neyslukönnuninni, þegar það
verður endanlega reiknað Ut i,
visitölugrunni num.
Svipaða sögu er að segja um
hlut rafmagns og hita. Þar er
kostnaður talsvert mismunandi,
en Klemens Tryggvason „vildi
ekki fara nánar Ut i þá sálma”,
þegar hann var beðinn aö skýra
það.
Þá er talsverð vinna við að
sundurgreina matvöruþáttínn, en
hann verður nakvæmari en i sið-
ustu könnun. En aðal vinnan er þó
fólgin i þvi að finna þau vöru-
merki, sem siðan verða látin
standa á bakvið hverja vöruteg-
und—þ.e. hvortmiðað verður við
Libby’s tómatsösu eða Vals
tómatsósu eða River Rice hris-
grjón eða Uncle Ben’s, svo eitt-
hvað sé nefnt.
Vinnulag gagnrýnt
En ýmislegt i þessari vinnutil-
högun Kauplagsnefndar við upp-
setningu visitölugrunnsins hefur
verið gagnrýnt. Sérstaklega, aö
um það skuli ekki gilda ákveðin
myndir: Jim Smart
lög hliðstæð þeim sem gilda um
Utreikning byggingavisitölunnar.
A þaðerbent, að irauninniséu i
gangi fjórar visitölur, sem fólk
ruglar siðan meira og minna
saman. 1 fyrsta lagi er það visi-
tala framfærslukostnaðar. En áð-
ur en farið er að nota hana til að
reikna Ut verðbætur á laun tekur
hún talsverðum breytingum.
Samkvæmt svonefndum Ólafs-
lögum er dregið Ur visitölubötum
miðað við það sem grunnurinn
segir til um, eins og kunnugt er.
Þá er launaliður bóndans i' bU-
vöruverðinu ekki reiknaður með
og heldur ekki áfengi og tóbak.
Þegar visitalan hefur fengið
þessa meðferð kallast hún verb-
bótavisitala og er raunverulega
„visitala i reynd”, meðan fram-
færsluvisitölunni er einungis ætl-
að að vera mælistika á verð-
hækkanir.
1+2:3
Þegar lánskjaravisitalan er
reiknuð Ut til að finna Ut verð-
bótaþátt lána er tekið eitt stykki
byggingavfsitala og tvö stykki
verðbótavisitala, þær lagðar
saman og deilt með þremur. Þá
kemur Ut lánskjaravisitala. Þar
sem byggingavisitalan virðist
hafa mælt verðbólguna réttar en
verðbótavisitalan að undanfömu,
a.m.k. hefur hún hækkað meira,
hefur þessi lánskjaravisitala
hækkað meira en sem nemur
verðbótum á laun. útkoman: Af-
borganir af lánum þyngjast með
hverju árinu i stað þess að fylgja
visitölubótunum.
Ekki eru þó öll kurl komin til
grafar am. Nýr visitölugrunnur,
sem mælir verðhækkanir rétt get-
ur i sumum tilfellum orðið til
þess, að verðhækkanir á vissum
vörum orsaki minni hækkun á
visitölubótunum en gamli grunn-
urinn serh nU er i gildi.
í fyrsta lagi má nefna þær háu
meðaltekjur visitölufjölskyldunn-
ar, sem getið var i upphafi. Þótt
forsvarsmenn launþega-
hreyfingarinnar haíi litið viljað
láta uppi um afstöðu sina til
þessarar Utkomu á neyslukönn-
uninni höfum við áreiðaniegar
heimildir fyrir þvi, að þeim þyki
launin nokkuð há. Bent er á, að
þvi hærri sem launin verða
rrinnki hlutur matarkaupa i Ut-
gjöldunum. Það þýðir einfald-
lega,að verðhækkanir á matvöru
gefa lægri vísitölubætur en ella,
Þá vilja sumir Uka halda þvi
fram, að minnkandi áhrif hækk-
ana á landbúnaðarvörum á verð-
bótavisitöluna meö minnkandi
vægi þeirra i' neyslu visitölufjöl-
skyldunnar komi lika niður á
þeim tekjulægri. Þetta hvort-
tveggja vilja fulltrUar launþega
bæta upp með einhverjum hætti,
þegar að þvi kemur að setja fram
verðbótavisitöluna.
Mæli rétt
En megin atriðið i uppsetningu
nýs visitölugrundvallar er, að
hann sýni raunverulega neyslu
landsmanna og mæli verð-
hækkanir rétt. Visitölugrund-
völlurinn á ekki að vera neitt ann-
að en mælikvarði, sem er nothæf-
ur til að sýna verðhækkanir á
þeim vörum og þeirri þjónustu
sem fólk almennt greiöir fyrir.
Réttur visitölugrundvöllur á að
koma i veg fyrir „efnahagsað-
gerðir” þar sem 290 milljóna
hækkun á söluskattinum hækkar
verðbætur á laun um 1% enþegar
niðurgreiðslur á landbUnaðar-
afurðir eru hækkaðar „kostar”
hvert visitölustig 65 milljónir. Út-
koman Ur þvi dæmi er sU, að sé
söluskattshækkunin notuð til aö
auka niðurgreiðslurnar lækkar
framfærsluvisitalanum 31/2stig.
Það þýöir 3 1/2 kauphækkun — að
þvi tiiskildu að fólk auki kaup á
landbúnaðarafurðum sem þvi
svarar. Sem fólk gerir að sjálf-
sögðu ekki.
Þótt ekki hafi tekist að fá upp
hvernig vægi einstakra tegunda
matvöru breytistsamkvæmtnýja
visitölugrunninum er ljóst, að
minna er keypt af hinum hefð-
bundnu landbúnaðarafurðum,
þ.e. lambakjöti og mjólkurafurð-
um. 1 stað mjólkurvaranna koma
ýmsar nýjar drykkjarvörur, og í
stað lambakjötsins kemur nauta-
kjöt og svinakjöt og alifuglar.
Samkvæmt gamla visitölugrunn-
inum var vægi matvörunnar i
heild 26,7% af heildarOtgjöldun-
um árið 1968, en þegar neyslu-
könnunin var gerð var matvaran
kominupp I 32%. Astæðan er ein-
faldlega sU, að matvörur hafa
hækkað meira en annað á þessum
árum. En sé m®að við hlutfall
matvöru af þvi hvernig visitölu-
fjölskyldan ver tekjum sinum nU
dettur hlutur matvörunnar niður i
21%.
kannski, að kaup og rekstur bils
virðist vera margfalt þyngri á
metunum hjá nýju visitölufjöl-
skyldunni en þeirrigömlu. Þegar
núverandi visitala tók gildi, árið
1968, var sá liður 10,6% af
heildarUtgjöldunum, en iupphafi
þessa ársekki nema 3%. En sam-
kvæmt neyslukönnuninni hoppar
hlutur bilsins upp i heil 14%.
Þarna getur skakkað einhverju
þareðþetta er einn af þeim liðum
sem talinn er einna minnstmark-
tækur. Hjá Hagstofunni benda
þeir ennfremur á, að inn i' þessa
tölu vanti ýmsa liði, og hún muni
þvi' breytast.
öllum þeim sem vinna við Ut-
reikning nýja visitölugrunnsins
og Helgarpósturinn náði tali af
ber saman um, aö grunnurinn
eigifyrst ogfremst aðvera „rétt-
ur”. Á það virðist lögð talsverð
áhersla. Annað mál erhvað gerist
þegar finna skal þann grundvöll
sem verðbætur á laun eru
reiknaðar eftir. Það er pólitiskt
mál. Og einn haglæröur maður,
sem Helgarpósturinn leitaði til,
tók jafnvel svo til orða, að í raun-
inni mætti allt eins halda áfram
að reikna visitölubæturnar eftir
gamla grunninum þóttsá nýi yröi
tekinn í notkun til að fylgjast með
verðbólgunni.
Einna athyglisverðast er þó
i eigin húsnæöi bjuggu 85/2%
í leiguhúsnæöi bjuggu 14/2%
20.5%
2.8%
28.4%
48.3%
’82model
Til afgreiðslu
á aðeins
kr.
77.550
Þetta er ótrúlega hagstætt verð
fyrir bíl, sem hefur bæði afl og
styrk til að endast lengi við ís-
lenskar aðstæður, erfiða vegi
og óblítt veðurfar.
En 125 p er ekki bara kraftakarl. Hann er lika búinn
flestum þeim þægindum, sem miklu dýrari bilar
státa af. Við bendum á vandaða innréttingu, tvöfalt
hemlakerfi, Halogen-ljós, rafknúna rúðusprautu,upp
hitaða afturrúðu, og svo mætti lengi telja.
ÞU færð mikið fyrir peningana og FIAT-þjónustu í
kaupbæti. Það skiptir líka máli.
Einnig fáanlegur í stationgerð.
Verð kr.82.500 Góðir
Skoðaðu greiðslu-
125 p 1982 fyrst
skilmálar