Helgarpósturinn - 26.11.1982, Side 6

■ Byltingarsinnaði
sósíalistinn sem
genginn er í Sjálf-
stæðisflokkinn
sendir frá sér bók
Föstudagur 26. nóvember 1982 -^p^^furÍHR
— Rætt við Ólaf Ormsson rithöfund
Marxisminn býður upp í dans
1973
Júri Andropof.
Morgunútvarpið flutti þær fréttir
að breytingar hefðu verið gerðar
á æðstu stjón Sovétríkjanna.
Með stýrurnar í augunum
hljóp ég að tækinu
til þess að missa ekki af tíðindunum.
Þulur morgunútvarpsins tilkynnti
aö Júri Andropof
hefði náð hinu langþráða takmarki
Sovétvina á íslandi
að vera kjörinn í framkvæmdanefnd flokksins.
Gretskó sem árum saman
hefur gætt blómagarða Austur-Evróþu
var einnig í hópi hinna útvöldu.
Gamli refurinn Grómíkó
hlaut líka sæti í framkvæmdanefnd flokksins.
Okkur sem árum saman höfum dýrkað
hið mikla ríki í austri var Ijóst
að þetta voru gleðifréttir.
Þrenningin
landvarnarráðherrann utanríkisráðherrann
og yfirmaöur leynilögreglunnar
eru blómi sovétskrar þjóðar.
Júrí Andropof hóf feril sinn á glæsilegan hátt
í Búdapest 1956.
Nú á besta aldri hefur hann skipað sér í röð
helstu leiðtoga heimshreyfingarinnar.
Þrep af þrepi hefur hann hafist upp til æðstu
valda með stuðningi alþýðu Sovétríkjanna.
Ungir Sovétvinir á Islandi senda bróðurlegar
kveðjur til KGB þegar yfirmaður hennar
nær langþráðu marki.
En samt hljótum við að sþyrja.
Kemur ekki að því að vinur okkar
Valdemar Lagúnín
verður í hóþi þeirra sem stjórna ?
Þolinmæði ungra Bréfsnefsinna í Reykjavík
er senn á þrotum.
Sá sem af mikiu pólitísku innsæi orti þennan dýrðaróð til
Jurí Andropov, hins nýja ieiðtoga í Sovétríkjunum fyrir tíu
árumsíðan er nú flokksbundinn sjálfstæðismaður, - Ólafur
Ormsson. Hann, sem nú kallar sig thaldsmann, var fram-
bjóðandi á vegum Sósíalistaféiags Reykjavíkur árið 1970 og
það framboð var Iangt til vinstri við vinstri arminn í Alþýðu-
bandalaginu. „Þetta var hópur harðra stalínista", segir
Ólafur.
Síðasti áratugur varð honum tími breytinga, -
kúvendingar mætti kannski segja. „Mér hefur orðið smám-
saman Ijóst að þessi stjórnmálastefna hefur brugðist. Hún er
ekkert nema afturhald", segir Ólafur. „Sú miðstýring sem
einkennir sósíalísk ríki getur ekki leitt til annars en kúgunar
og lögregluveldis, heftingar frelsis á öllum sviðum. Dæmin
um það eru ótal mörg“.
Ólafur Ormsson er kominn á miðjan aldur, skemmtileg
týpa, sem á síðustu árum hefur getað „gert út á launasjóð
rithöfunda", eins og hann segir sjálfur vegna þess að hann er
einhleypur. Hann er þekktur maður í menningarkreðsum
höfuðborgarinnar, og ef til vill víðar, á að baki Ijóðabækur,
smásögur og eina skáldsögu Stútungspunga, sem kom út
1979. Nú er að koma út önnur bók - Boðið uppí dans. Sú er
250 blaðsíður, gefin út af Almenna bókafélaginu, og er
einskonar þroskasaga drengs sem elst upp í anda Stalínism-
ans, en fer að efast í trúnni á miðjum aldri. „Algjör skáld-
skapur", segir Ólafur kíminn þegar hann er spurður hvort
bókin sé um hann sjálfan.
„Hún hefst þann örlagaríka dag, 30. mars 1949, þegar
margfrægir atburðir gerðust fyrir utan Alþingishúsið. Aðal-
söguhetjan, Unnar Samúel Steingrímsson, er átta ára gamall
að koma labbandi með tveimur vinum sínum neðan frá
Reykjavíkurhöfn þegar hann verður vitni að átökum. Meðal
annars sér Unnar að faðir hans er laminn með kylfu í höf-
uðið. Faðir hans er flokksbundinn sósíalisti og hans mikla
fyrirmynd er gantli maðurinn austur í Kreml, Jósef Stalín“.
„En bókin er engin pólitísk skýrslugerð", segir Ólafur.
„Fyrst og fremst er bókin þroskasaga þessa pilts. Honurn er
fylgt eftir til 34 ára aldurs. En þó má um leið líta svo á að hún
sé einhverskonar pólitískt uppgjör mitt. Ég er í henni að gera
upp fyrri hugmyndir mínar um stjórnmál. Ég tel að þróun
undanfarinna ára og jafnvel áratuga sanni að Marxisminn er
ekkert annað en kredda".
Hin fullkomna
steik
í bókinni iýsir Ólafur uppvexti þessa drengs og þeim
áhrifum sem hann verður fyrir í föðurhúsum og síðar í skóla
og á vinnumarkaðinum. „Ef til vill má segja að bókin sé
pólitísk skopádeila, satíra, og að því leyti ef til vill ekki
ósvipuð Stútungspungum. Að flestu leyti eru þær samt ólík-
ar“.
Unnar Samúel Steingrímsson fer í gegnum mennta-
skólann, hann nær sér í kvenmann og fer í sagnfræði í háskól-
anum. Með námi er hann svo starfsmaður Samtaka ungra
sósíalista. Samtaka hernámsandstæðinga og allsherjar er-
indreki vinstrimennsku. Hann tekur virkan þátt í barátt-
unni, eins og það heitir, á þessum árum og dýrkar Stalín.
Krússjoff var aldrei hans maður. Hann var of borgaralegur.
„Innrásin í Tékkóslóvakíu var markandi atburður og hún
olli því að Unnar Samúel gerir upp hug sinn. Fram að því
hafði Unnar hugsunarlaust barist við lögreglu á götum úti,
en þarna áttar hann sig á því að hann hefur fylgt stefnu sem
leiðir til ofbeldis. Hann sér að ekki er allt með felldu", segir
Ólafur.
Kredda
Bókin er skáldskapur sagði Ólafur og ekki er ástæða að
rengja það. Hinsvegar eiga persónurnar sér fyrirmyndir, og
á vissum stöðum má t.d. þekkja félaga Ólafs úr útgáfufé-
Iaginu Lystræningjanum. Unnar Samúel er aftur á móti ekki
Ólafur sjálfur. Pabbi Ólafs var enginn Stalínisti og hann
sjálfur „próflaus maður“.
„Skólaárin voru ekki rnörg. En lífið kennir manni ýmislegt
og skóli lífsins er kannski sá skóli sem mestu skiptir. Há-
skólaprófin segja ekki allt“.
Ólafur hefur unnið margt í gegnum tíðina. Hann var lengi
hjá Sambandinu sem lagermaður og hjá Flugleiðum og síð-
ustu tvö til þrjú árin hefur hann unnið við ritstörf. En var
ekki sársaukafullt að sjá á bak þeirrar hugsjónar sem mótað
hafði líf hans fremur öðru?
„Nei, það var ekki sárt. Maður fellur ekki saman við að
uppgötva að sú pólitíska stefna sem maður hefur fylgt er
kredda. Hinir svokölluðu alþýðuforingjar hafa verið afhjúp-
aðir. Það eru auðvitað vonbrigði, en ekkert meira“, segir
Ólafur.
„Eins og ástand heimsins er í dag hefur kristin kirkja
miklu hlutverki að gegna“ bætir svo sjálfstæðismaðurinn
við. „f því öryggisleysi sem einkennir samtímann er kristin
trú að mínu viti nokkuð sem getur hjálpað hrjáðum heimi.
Það hefur hún þegar sýnt í sambandi við friðarmálin, þar
sem hún hefur gengið fram fyrir skjöldu".
Um efni
fram
Hvernig skyldi svo manni sem eitt sinn barðist við lögreglu
til að mótmæla hingaðkomu Natóherskipa líða íSjálfstæðis-
flokknum?
„Vel. Ég er enginn harður hægrimaður, en mér sýnist
Sjálfstæðisflokkurinn víðsýnn flokkur sem rúmar frjálslynda
menn. Ég er til dæmis ekki fyllilega sáttur við dvöl erlends
herliðs hérlendis en ég er fylgjandi aðild íslands að Nató.
Það eru tvö atriði sem ég vil benda á í þessu sambandi. f
fyrsta lagi: Ég er kominn á miðjan aldur. Og þá vill maður
lög og reglu í þetta þjóðfélag upplausnar og vonleysis. Ekki
aukin völd Iögreglu, en það þarf að taka á málum með meiri
festu. Þrýstihópar hafa allt of mikil áhrif til dæmis. Nú er égá
móti öllum uppreisnar- og byltingarhreyfingum, sem alltaf
þurfa að vera með upphlaup af og til! Þeirsegja nú eitthvað,
þegar þeir sjá þetta fyrrum félagar mínir, en það verður að
hafa það! og Ólafur skellir sér á lær. Ég stend við það sem ég
segi", Verður svo alvarlegur aftur.
„í öðru lagi sjáum við alltof mikið af því að menn þora
ekki að gera upp skoðanir sínar. Það mætti vera meira um
að menn skiptu um skoðun, vörpuðu fyrir borð úreltum
kreddum. Þegar fólk er komið af unglingsárum fer það að sjá
hlutina í öðru ljósi. Það hættir að hlaupa á eftir tískustefn-
um, eins og rótlaust æskufólk. Nú fimmtán árum síðar eru
þeir sem tóku þátt í stúdentahreyfingunni ’68 t.d. meira og
minna búnir að átta sig á því að sú uppreisn gegn stöðnun og
ríkjandi ástandi var meira og minna byggð á loftköstulum”.
Svona tala aðeins góðir íhaldsmenn. Eins og Ólafur Orms-
son. En hann vill þó taka fram, úr því minnst var á samtök
rithöfunda og launasjóðinn áðan: „Eg er mikið á móti klofn-
ingsstarfseminni í rithöfundasambandinu. Þar skiptir stétt-
arleg samstaða meira máli en pólitík. Ég er íhaldsmaður, en
ég er þó ekki sestur þétt upp við Ingimar Erlend!"
- Hvað ertu helst að gera um þessar mundir?
„Nú vinn ég að ritun nýrrar skáldsögu”, segir Ólafur. Hún
fjallar um þjóð sem lifir um efni fram“.