Helgarpósturinn - 26.11.1982, Síða 22

Helgarpósturinn - 26.11.1982, Síða 22
22 Skjótt skipast veður í lofti. Fyrir fáeinum mánuðum var hinn opinberi sannleikur sá, að framundan væri algjört hrun á útflutningi ís- lensks lambakjöts. f síðustu viku staldraði hollenskur kjötkaupmaður hér við og kvaðst vildu kaupa allt það kjöt sem við gætum án verið - eða allt að 3000 tonnum. En kjötkaupmaðurinn tuktaði kjötsölu- menn okkar dálítið til í leiðinni. „Við skulum kaupa kjötið ykkar í heilum skrokkum, pakkaða inní grisjur, en aðeins í þetta sinn. Næst viljum við fá það hlutað niður og pakk- að í lofttæmdar umbúðir, ef framhald á að verða á viðskiptum milli okkar. „Pað hefur verið leyst niðrum Sambandið og steinrunnið sölukerfi þess“, er athuga- semd Sigmundar Franz Kristjánssonar versl- unarmanns við þessa nýjustu viðburði í kjöt- sölumálum fslendinga. Og hann veit um hvað hann er að tala, því það er einmitt hann sem stóð fyrir útflutningi Kaupfélags Sval- barðseyrar á kjöti í neytendapakkningum í Sambandið gat ekki selt dilkakjötið svo bændur urðu að skera niður stofninn. Nú vilja Hollendingar kaupa meira en hægt er að selja. Sambandiö missti buxurnar haust. Kaupfélagið fékk 30 krónur á kílóið af þessu unna kjöti, sem var um 60% af heildsöluverði kjöts innanlands og hærra en það verð sem Ný-Sjálendingar hafa mótað. Besta verð Sambandsins til þessa er 30% af heildsöluverði innanlands. Til þessa má heita, að Sambandið hafi ver- ið eitt um útflutning á dilkakjöti, og allt hefur það verið flutt út í heilum skrokkum, pakkað í grisjur. Mest er flutt til Svíþjóðar í ár, 650 tonn, en nokkuð er flutt til Danmerkur og Færeyja, og nýlega var samið um sölu á 100 tonnum til Finnlands. I grein um kjötsölumálin, sem birtist í Helg-_ arpóstinum í júlí í sumar kemur fram, að víða um heim líkar mönnum vel við íslenska lambakjötið og líta á það sem fínustu villi- bráð. En verðið var of hátt. Svar útlending- anna var því „Nei takk, of dýrt“. Því hafa allar tilraunir Sambandsins til að afla nýrra' markaða, m.a. í Bandaríkjunum og araba- löndunum, verið dæmdar til að mistakast. En margir hafa hinsvegar verið á þeirri skoðun, að auðvelt ætti að vera að fá þokka- legt verð fyrir kjötið væri það einfaldlega hlutað niður og sett í neytendapakkningar. Þeirri hugmynd hafnaði Agnar Tryggvason deildarstjóri búvörudeildar Sambandsins þó alveg, þegar við bárum það undir hann í sum- ar. „Sannleikurinn er sá, að allir þessir mark- aðir (sem Sambandið hefur kannað) eru yfir- fullir af ódýru dilkakjöti og sé kjötið flutt út í pörtum verður svo mikill afskurður af því, að verðið þyrfti að vera ennþá hærra“, var svar Agnars. En eftir að hollenskur kjötkaupmaður hef- ur sýnt áhuga á að kaupa af okkur allt að þrjú þúsund tonnum af kjöti og biður auk þess að verði framhald á þeim viðskiptum verði kjöt- ið hlutað niður og pakkað sómasamlega inn, hljóta málin að horfa öðruvfsi við. Þegar ég ræddi þessi mál við Pálma Jónsson landbún- aðarráðherra var líka hljóðið dálítið annað. „Það er lítil framtíð í því að flytja kjötið út í þessum grisjupokum. Þess vegna hafa líka Tuttugu hár á einum dilksskrokki urðu til þess að sjö tonna sending af íslensku lamba- kjöti var gerð afturreka úr bandarískri inn- flutningshöfn í fyrra. Þar með var úr sögunni samningur um 300 tonna kjötsölu á banda- rískan markað. Þetta er dæmi um þær óbeinu innflutnings- hömlur, sem gætir í vaxandi mæli í milliríkja- viðskiptum á yfirstandandi þrengingatímum. Með ýmsum tæknilegum atriðum er komið í veg fyrir innflutning, til að vernda heima- markað í þágu innlendra framleiðenda. Með þessu er farið í kringum skuldbindingar í al- þjóðasamningum um jafna markaðsaðstöðu og frjálsa milliríkjaverslun. Frakkland hefur gengið einna harðast fram í slíkum ráðstöfunum til að hefta innflutning upp á síðkastið. Sett hafa verið ákvæði um að öll skjöl sem fylgja innflutningi til Frakklands skuli rituð á frönsku. Og ekki nóg með það. Áletranir á umbúðum erlends varnings, sem Kornstríð vofir yfir milli Bandaríkj- anna og landa Efnahagsbandalags Evrópu. Afturgengin haftastefna blasir við ráðherrafundi GATT ^mmmmmKMjmmmmmmammrnmimmBammmmmmmmnm’m’mi ■»«» wniTTr m mum&h mm ■mwcmmsjémmmwp—JW boðinn er til sölu á frönskum markaði, skulu einnig vera á frönsku, sér í lagi upplýsingar um innihald vörunnar af mismunandi efnum. Frægastir eru þó Japanir fyrir hugkvæmni í óbeinum innflutningshömlum. Þeir selja há- tæknivöru um allan heim með frábærum ár- angri, en útiloka erlenda framleiðendur frá, japönskum markaði með hinum hugvitsam- legustu aðferðum. Til að mynda gera þeir mikið af því að setja strangar og nákvæmar kröfur um frágang og tæknileg atriði, sem svo er breytt með fárra mánaða millibili, þannig að enginn erlendur framleiðandi hefur tök á að fylgjast með og uppfylla skilyrðin. Með þessum hætti er til að mynda bílamarkaður Japans nánast lokaður fyrir innflutningi er- lendis frá. Við þessi skilyrði kemur saman ráðherra- fundur GATT, Almenna samkomulagsins um tolla og viðskipti, í fyrsta skipti á tæpum áratug. Ekki er þar lát á yfirlýsingum um nauðsyn á að halda fast við viðskiptafrelsið, enda mála sannast að GATT-samkomulagið hefur reynst styrkasta stoðin undir stórkost- legri aukningu heimsverslunar á síðustu ára- tugum og velmegunarskeiði sem á sér engan líka. En nú harðnar á dalnum, og þá gætir þess æ meir að hvert ríki um sig reynir að bjarga eigin greiðslustöðu og atvinnustigi með höft- um gagnvart erlendum varningi. Hverjum manni er ljóst að niðurstaðan verður að allir tapa, og mest þeir sem háðastir eru milliríkja- verslun, reyni hvert ríki að troða skóinn nið- ur af öðrum. En samt láta stjórnvöld undan þrýstihópum og stéttum, sem búa yfir póli- tísku áhrifavaldi. rátt fyrir langan undirbúning, gera menn sér ekki vonir um að ráðherrafundi GATT auðnist að gera neinar ráðstafanir, sem marki veruleg spor á leið til afnáms óbeinna inn- flutningshafta og þar með aukningar heildar- eftirspurnar á heimsmarkaði. Til þess eru efnahagsþrengingar of miklar sem stendur. í hæsta lagi er vonast til að fundurinn í Genf og ákvarðanir hans geti orðið til þess að stöðva Föstudagur 26. nóvember 1982 irínn staðið yfir athuganir á því hvort hægt sé að taka upp nýjar vinnsluaðferðir þannig að kjötið hæfi betur markaðnum", segir land- búnaðarráðherra. Og hvað verðið snertir sýndi tilraun Kaupfélags Svalbarðseyrar, að það er langt frá því að vera útilokað að fá viðunandi verð fyrir boðlegt íslenskt lambakjöt. „Það er alveg eftir að fylgja þessari tilraun eftir, en það er ljóst, að ónýttir markaðir eru nánast allt í kringum okkur, ef rétt er haldið á málunum. Og það er ekkert vandamál að fá hærra verð fyrir hlutað og úrbeinað kjöt. Fólk gerir sér grein fyrir því, að þeim úr- skurði sem fellur til við vinnslu hér verður hent hvort sem er“, segir Sigmundur Franz Kristjánsson, sem stóð fyrir þessari tilraun norður á Svalbarðseyri. Hann bætir því við, að ekki sé von á góðum árangri í kjötútflutningi þegar Sambandið sendir hrossakjöt með flugvél til Frakklands og borgar skilvíslega undir bæði bein og fitu. Það eru hvorki meira né minna en 60% af skrokknum - beinin 40% og fitan 20%. Þrátt fyrir allt eru bein og fita þó ekki nema um 20% af hverjum lambsskrokk! í fyrrnefndri grein í Helgarpóstinum í júlí var haft eftir Pálma Jónssyni landbúnaðar- ráðherra, að „nýir möguleikar byggist á nýj- um aðferðum". Hann vildi ekki skýra mál sitt nánar, þá, en að sögn Sigmundar Franz Krist- jánssonar kallaði ráðherra á sinn fund nokkra verslunarmenn sem stunda innflutn- ing í ýmsum greinum. Á fundinum bað hann verslunarmennina að nýta sambönd sín er- lendis í því skyni að selja íslenskt lambakjöt. Niðurstaðan er samsé þessi: Hægt er að selja að minnsta kosti þrefalt meira kjöt úr landi en landbúnaðarráðherra telur að fært sé. En auk þess hafa farið fram viðræður við hótel í Hollandi um enn frekari kjötsölu og til mála kemur að nýta ónotað pláss í fraktflutn- ingum Arnarflugs til að flytja unnar kjötvör- ur til Hollands. „Það kemur ekki til mála að selja þessum hollenska kjötkaupmanni 3000 tonn, og það eru litlar líkur á að hægt verði að selja honum 2000 tonn, miðað við aðra samninga sem þeg- ar hafa verið gerðir. Og það verður líka að gera ráð fyrir því, að einstaka kjötvinnslu- stöðvar geti flutt út dilkakjöt sjálfar", segir landbúnaðarráðherra. Ein slík kjötvinnslustöð tók reyndar til starfa í Njarðvík í ágúst í sumar. Hún heitir fsmat h/f, og einn af eigendum hennar er Gunnar Páll Ingólfsson. Hann segir að mark- miðið sé „raðframleiðsla“ á hreinum kjötvör- um, bæði til sölu innanlandsogerlendis. Með vinnsluaðferðum þeirra megi lækka verð á unnum kjötvörum, og þegar hafi borist tilboð í vörur frá þeim frá Boston í Bandaríkjunum þar sem boðið sé helmingi hærra verð en Hollendingarnir bjóða. Það er því ljóst, að lítið er að marka kvein kjötsölumanna Sambandsins og forráða- manna bændasamtakanna um að kjötmark- aðir okkar erlendis séu að hrynja. Og að margra mati sem til þekkja var hrein þarf- leysa að fækka fé í haust eins og gert var, með þeim afleiðingum að til eru í landinu yfir 2000 tonn af ærkjöti. En margs er að gæta. Það þarf að koma í veg fyrir að bændur eyðileggi villibragðið af kjöt- inu með því að taka féð af fjalli mánuði fyrir slátrun og beita því á kálakra. Það þarf að fá sunnlenska bændur til að hætta að ala upp „mýrarkjöt". Það þarf líka að lækka slátur- kostnað, sem margir telja þrisvar til fimm sinnum of háan. Það má meðal annars gera með því að nýta sláturhúsin til kjötvinnslu í sta.ð þess að láta þau standa ónotuð meiri- hluta ársins. Landbúnaðarráðherra hefur sýnt, að ný vinnubrögð hafa verið tekin upp í landbúnað- arráðuneytinu, og vissulega skal það lofað sem vel er gert. En betur má ef duga skal. Þegar hefur verið sýnt framá, að barlómurinn um hrun kjötmarkaðanna er bara gamli góði bændabarlómurinn. Eða: Enginn er bóndi nema hann berji sér! iíy ■■ilFMD mm WMm Wk Wmwniwmmi, W. 'mB Wmintm1 VFIRSVIM MNNiHMNfeB mmm m&. m OTiWtfa ERLE I\| D eftir Þorgrím Gestsson eftir Magnús Torfa Ólafsson skriðið undan brekkunni í átt til viðskipta- stríðs allra gegn öllum. Frá öndverðu hefur verslun með landbúnaðarafurðir verið mesta vandamálið í allri viðleitni til að rýmka hömlur í milli- ríkjaviðskiptum. Þetta á bæði við um afstöðu mikilla útflutningsaðila landbúnaðarafurða, sér í Iagi Bandaríkjanna og Vestur-Evrópu, hvers til annars, og viðhorf iðnþróaðra ríkja annars vegar og þróunarlanda hins vegar. Hagfræðingar halda því fram, að helsta undirrót misræmisins í hagþróun iðnvæddra ríkja í tempruðum beltum jarðar og þróunar- landa í hitabeltinu sé ráðstafanir í iðnríkjun- um til að vernda þar ýmsar greinar landbún- aðar, sem unnt væri að reka með meiri hag- kvæmni í heitara loftslagi. Er einatt bent á sykurframleiðslu úr sykurrófum annars vegar og úr sykurreyr hins vegar sem dæmi um það, að eðlileg verkaskipting fái ekki að njóta sín og neytendur borgi brúsann. Annað dæmi er tóbaksræktunin í suðurfylkjum Bandaríkj- anna, sem haldið er uppi með styrkjakerfi og innflutningshöftum. Sá þáttur eilífðardeilunnar um búvöruverslunina, sem kemur sérstaklega til álita á fundi GATT í Genf, er ágreiningur milli Bandaríkjanna og Efnahagsbandalags Evrópu. Á síðustu árum hefur innflutningur á bandarísku glúten til notkunar í framleiðslu skepnufóðurs í Efnahagsbandalagslöndum stóraukist. Hefur það orðið til að þrengja evrópskum framleiðendum fóðurkorns, svo sem byggs, út af markaðinum. Bandaríska framleiðslan fer til Efnahagsbandalagslanda laus við tolla og kvóta, og því vilja helstu kornframleiðslulönd í Evrópu, einkum Frakkland, ekki una lengur. Bandaríkjastórn hefur brugðist hart við, og hótar hefndaraðgerðum gagnvart inn- flutningi frá Efnahagsbandalaginu til Banda- ríkjanna, verði haggað við hagsmunum bandarískra bænda. En fari í hart í þessu máli, standa Banda- ríkin lakar að vígi en Efnahagsbandalagið, hafa meiru að tapa. Þegar gerð er upp búvöruverslun milli Bandaríkjanna og Efnahagsbandalagsins, selja Bandaríkja- menn fyrir sjö milljarða dollara meira en þeir kaupa. Bandaríkjamenn benda á, að Efnahags- bandalagið ver of fjár til styrkjagreiðslu til bænda í því skyni að halda þeim við búskap. En á móti kemur að bandaríski búvöru- markaðurinn er vandlega verndaður fyrir samkeppni erlendis frá. Takist einhverjum að framleiða búvörur ódýrar en bandarískir bændur geta, er lagt á innflutninginn jöfnunargjald, til að útsöluverðið til neytenda verði hið sama fyrir innflutninginn og heimaframleiðsluna. Auk togstreitunnar um fóðurkornið hefur á síðustu vikum komið til sögunnar hugsan- legt smjörstríð á heimsmarkaði milli Efnahagsbandalagsins og Bandaríkjanna. Offramleiðsla á smjöri er að staðaldri veruleg í Efnahagsbandalagslöndum, og er öðru hvoru tekinn kúfurinn af smjörfjallinu með því að selja hluta þess með óheyrilegum útflutningsstyrk til viðbitslausra búskussa í löndum Austur-Evrópu. Nú er slík sala rétt einu sinni á döfinni, í fyrsta skipti síðan tekið var fyrir niðurgreiddan matvælaútflutning til fylgiríkja Sovétríkjanna eftir að herlög voru sett í Póllandi. Þar að auki hafa komið upp tillögur innan Efnahagsbandalagsins um að setja niðurgreitt smjör á jólamarkaðinn í bandalagsríkj um. Bandaríska landbúnaðarráðuneytið hefur brugðist hart við. Hótar það að láti Efnahags- bandalagið af smjörútsölu verða,skuli steypt inn á heimsmarkaðinn slíkum firnum af bandarískum umframbirgðum, að smjörframleiðendur í Efnahagsbandalaginu bíði þess aldrei bætur. Lausn slíkra brýnna ágreiningsmála verða meginverkefni sendinefnda helstu verslunar- þjóða á fundi GATT, svo lítil orka verður eftir til að móta nýja heildarstefnu til að forð- ast hættur í heimsviðskiptum.

x

Helgarpósturinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.