Helgarpósturinn - 07.01.1983, Síða 14

14
Hljóð og blið nótt heims um ból:
Hinar ýmsu útgáfur
Hin hljóða og helga jólanótt er
nú að baki og jólasöngvar
hljóðnaðir í bili. En áður en við
tökum aftur til við að syngja þessi
fallegu lög að ári væri ekki úr vegi
að rifja upp nokkur fróðleikskorn
um hinn frægasta af öllum jólasálm-
um, sem upphaflega heitir „Stille
Nacht" en við þekkjum best undir
„Heims um ból“.
Þessi sálmur varð til á aðfanga-
dag árið 1818 í litlu þorpi í fjalla-
héruðum Austurríkis. Sálminn orti
ungur aðstoðarprestur í þorpinu,
Jósep Mohr að nafni.
Segir sagan að hann hafi verið sótt-
ur til að skíra nýfætt barn verka-
manns, sem sá sér og fjölskyldu
sinni farborða með því að höggva
við og gera úr honum viðarkol.
Fjölskyldan bjó í sótugu bjálka-
húsi sem var jafnt heimili sem vinnu-
staður húsbóndans. í þessu húsi
birtist prestinum unga nýr skilning-
ur á atburðunum, sem orðið höfðu
í Betlehem meira en 18 öldum
áður. Mannssonur fæddur og
lagður í jötu og móðirin eins og
henni væri fæddur frelsari og gefið
guðsríki. Aður en næsta dagsól var
af himni, var hann búinn að semja
meitlað Ijóð um sýn sína og það
sent meira var: Kennarinn og organ-
istinn í þorpinu, Franz Gruber,
hafði gert sígilt lag við Ijóðið og
saman sungu höfundar Ijóðs og
lags sönginn í þorpskirkjunni á
aðfangadagskvöldið.
Síðan hefur þessi söngur hljóm-
að á jólunt um allan hinn kristna
heim.
Ljóðið er eítirminnilegt fyrir
einfaldleika sinn og skæra hugsun,
en það hljóðar þannig á frum-
málinu:
„Slille Nachl, heilige Nacht
Alles schlaft, einsam vachl
Nur das traute hochheilige Paar
holderknabe im lockigen Haar
:,:Schlaf in himmlischer Ruh:,:
Stille Nacht, heilige Nacht
Hirten erst kund gemacht;
Durch der Engel Halleluja
Tönt es laut von fern und nah:
:,:„Christ, der Retter, ist da“:,:
Stille Nacht, heilige Nacht.
Gottes Sohn, o wie lacht
Lieb aus deinem göttlichen Mund,
Da Uns schlagt die rettende Stund
:,:Christ iu deiner Geburt:,:“
Á íslemku hefur lagið lengst af
verið sungið við sálm Sveinbjarnar
Egilsson .r „Heims um ból“, sem
birtist í; álmabókarútgáfunni 1871,
en rrun vera ortur 1849.
Sveinb;örn lést 1852. Sálmurinn
hljómar á þessa leið:
„Heims um ból
helg eru jól.
Signuö mœr
son guðs ól,
frelsun mannunna,
frelsisins lind,
frumglœði Ijóssins -
en gervöll mannkind
:,:meinvill I myrkrunum lá:,:
Til nánari útlistunar á þessu
benda framleiðendurnir á, að eigi
að dæla of niiklu vatni um of þröng-
ar vatnsieiðslur myndist tregða í
þeim. Og samkvæmt þessu er þeim
mun meiri þörf á þessum nýju
„monsterköplum" sem magnarinn
er minni - þeir stuðla að því að
hvert watt magnarans skilar sér út í
hátalarana, alveg á sama hátt og
auðveldara er að dæla vatni um vítt
rör en þröngt.
Þá er bara að reyna þessa nýj-
ung, því hún hefur þegar borist til
Islands; umboðsmaður er I lljóm-
Nýjar hátalarasnúrur fyrir
,,stereógræ jurnar99
Skila betur hljómnum
en gömlu lampasnúrurnar
Því sterkari magnari og betri
plötuspilari þeim niun betri hljóm-
ur fæst úr „stereógræjunum“.
Þetta hal'a verið hin almennu sann-
indi hingað til.
En þessi sannleikur er ekkert
endanlegri en annar sannleikur, og
ef trúa má bandarískum fram-
leiðanda sem heitir Monster Cable
Company hefur mönnum hingað til
yfirsést það sem skiptir ekki hvað
minnstu máli. Það eru snúrurnar
frá magnaranum í hátalarann.
Til þessa hafa verið notaðar
ósköp venjulegar lampasnúrur til
að flytja hljóminn í hátalarana, en
samkvæmt þessum nýja sannleika
er gallinn sá, að þær skila aðeins 86%
af tóninum sem þær taka við. En nú
hefur fyrrnefnt íyrirtæki sett á
markaðinn nýja gerö af snúrum.
Þær eru settar saman úr eitt til tvö
þúsund þráðum úr hreinum kopar,
og vegna þess hversu góður leiðari
koparinn er munu þessar nýju
snúrur skila heilum 99% af því sem
þær taka við.
tækjaverslunin Steini, Skúlagötu
61, Reykjavík.
Grjót-
kastarar
verða
stórir
Bandaríski hershölðinginn Oani-
el O. Graham, fyrrum forstjóri
leyniþjónustu hersins, lætur sér í
léttu rúmi liggja þótt kjarnorku-
vopn veraldar séu nægilcga mörg til
að drepa allt mannkynið mörgum
sinnum.
Hershöfðinginn segir sém svo:
„Það er líka nóg til af grjóti á
jörðinni til að drepa mannkynið
nokkrum sinnum... það er svo allt
annað mál hvernig á að skipuleggja
kerfi í þeim tilgangi..
Heimi í
hátíð er ný;
himneskt Ijós
lýsir ský;
liggur í jötunni lávarður heims,
lifandi brunnur hins andlega seims,
:,:konungur lífs vors og Ijóss:,:
Heyra má
himnum í frá
englasöng:
„A llelújá".
Friður á jörðu -
því faðirinn er
fús þeim að líkna, sem tilreiðir sér
:,:samastað syninum hjá:,:“
Sálmur Sveinbjarnar ber mikinn
keim af kirkjumáli síns tíma sbr.
orðin signuð, mannkind, andlegur
seimur og í sumu bergmálar hann
íburðarmikil Ijóð, sem þá voru í
tísku, t.d. ijóð Bjarna Thoraren-
sen. Sálmurinn á íslensku er mikil
andstæða hins leikandi létta texta
séra Mohrs á þýsku.
Menn hafa því fundið hjá sér
þörf til þess að koma hugsun séra
Mohrs í ferskan búning á íslensku
máli og skulu hér nefnd þrjú dæmi
um slíkt.
Fyrstur reið á vaðið séra Matthí-
as Jochumsson, en hann orti svo:
„Hljóða nótt. Heilaga nótt
Hvílir þjóð, þreyttan hvarm
nema hin bœði, sem blessuðu hjá
barninu vaka með fögnuð á brá.
:,:Hvíldur við blíðmóður barm:,:
Hljóða nótt. Heilaga nótt
Hjarðlið þei, lirind þú sorg
Ómar frá hæðunum englanna kór
Yður er boðaður fögnuður stór
:,:Frelsari í Betlehemsborg:.:
Hljóða nótt. Heilaga nótt
Jesú kœr, jólaljós
leiftrar þér Guðsbarn um Ijúfasta
brá
Ijómar nú friður um jörð og sjá
:,:himinsins heilaga rós:,:“
Sálmur séra Matthíasar er prent-
aður í ljóðmælum hans og er vel
þekktur, þótt eigi hafi hann hlotið
mikla útbreiðslu við fagnaðar-
stundir jólahátíðarinnar. Sr. Sigur-
jón Guðjónsson fyrrum prófastur
að Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
hefur gert eftirfarandi þýðingu á
sálmi séra Mohrs:
„Hljóða nótt, heilaga nótt
Vœrð á fold, vaka tvö,
Jósep og María jötuna við
jól eru komin með himneskan frið.
:,:Fœtt er hið blessaða barn:,:
Hljóða nótt, heilaga nótt
Hirðum fyrst heyrinkunrí
gleðirík, fagnandi engilsins orð,
ómfögur berast frá himni á storð
:,:Fœddur er frelsari þinn:,:
Hljóða nótt, heilaga nótt
Sonur Guðs signir jörð
Myrkrið það liopar við hækkandi
dag
hvarvetna sungið er gleðinnar lag:
:,:Kristur er kominn í heim:,:
Gunnar Eyjólfsson leikari kom
fyrir nokkrum árum að máli við
Helga Hálfdánarson lyfjafræðing
og ljóðaþýðanda og fór þess á leit
við hann, að hann gerði nýja þýð-
ingu á sálminum. Helgi varð greið-
lega við þessu og sendi Gunnari
þýðingu, sem birtist síðar í Morg-
unblaðinu 23. desember 1979. Þýð-
ing Helga er svohljóðandi:
„Blíða nótt, blessaða nótt!
Blundar jörð, allt er hljótt.
Fátœk móðir, heitög og hrein
hljóðlát vakir, á lokkprúðan svein
:,:horfir í himneskri ró:,:
Blíða nótt, blessaða nótt!
Blikar skœr stjarna rótt.
Hljómar englanna hátíðarlag.
Heimur fagnaðu! Þér er í dag
:, .frelsari fæddur á jörð:,:
Blíða nótt, blessaða nótt!
Heilagt barn brosir rótt;
ást og mildi af ásjónu skín
Enn er friðar að leita til þín
:,:Kristur, kominn í heim:,:“
Lesendum er svo látið eftir að
velja það Ijóðið, sem best fellur að
frumtexta séra Jósefs Mohr og lagi
Franz Grúber. b.jt.
Þótt Norðmenn hafi nú ákveðið
að kaupa dágóðan slatta af lamba-
kjöti af okkur, þrátt fyrir allt.sjá
þeir sjálfir fram á offramleiðslu á
kjöti heimafyrir.
Norska blaðið Bcrgens Tidende
hefur það eftir „Norges Kjött- og
Fleskscntral;“ að sláturhús séu nú
yfirfull af kjöti, ekki bara vegna
offramleiðslu, hcldur líka vegna
óvenju dræmrar kjötsölu fyrir jól-
in.
(Jmframbirgðir af lamba- og ær-
kjöti eru 4000 tonn, ognæstaáreru
væntanleg 6000 tonn af stórgripa-
kjöti á markað sem þegar er yfir-
fullíir.
Astæðan er meiri mjólkurfram-
leiðsla en nokkru sinni fyrr, með
þeirri afleiðingu, að slátra verður
25 þúsund kúm á næsta ári.
Eina lausnin á þessunt vanda er
að því er blaðið segir að setja kjötið
á útsölu um áramótin. En þar af
leiðandi munu tekjur norskra
bænda rýrna mjög á næsta ári þar
sem þeir verða að draga úr
kjötframleiðslunni, segir Bergens
Tidende. Ástæðan fyrir því að
Norðmenn viija nú kaupa íslenskt
kjöt er því ekki aukin kjötþorf í
Noregi. Kannski er ástæðan sú að
íslenskt kjöt sé betra en norskt?
Hálfrar aldar hjálparsveit
Það var á Alþingishátíðinni
1930, sent fyrst var leitað til skáta
úr Reykjavík um aðstoðar- og
hjálparstörf. Tveimur árum
seinna var Hjálparsveit skáta
stofnuð. Á þeirri hálfu öld sem
síðan er liðin hefur ekki liðið svo
ár, að sveitin hali ekki lagt al-
menningi lið með lcit að fólki og
ýmsum öðrum hjálparstörfum.
Nú má segja, að Hjálparsveit
skáta í Reykjavík, og aðrar sam-
svarandi sveitir. séu orðnar fastur
þáttur í þjóðlífinu.
Nú síðast gengu þeir vasklega
fram í að liðsinna vegfarendum á
þriðjudagsmorguninn,
En það er aðeins einu sinni á
ári sem hjálparsveitirnar leita til
almennings um liðveislu. Það er
fyrir áramót, þegar þær selja fólki
fíugelda og blys. Að þessú sinni
vakti Hjálparsveitin í Reykjavík
jafnframt athygli á sér með út-
gáfu á veglegu riti í tiiefni af
fimmtugsafmælinu þar sem er að
finna fróðleik um starf hennar
síðustu 15 árin.
Vonandi bregst almenningur
vel við og kaupir þetta glæsilega
rit. Þeir eiga það skilið.
Banvæn
brjósta-
höld
„Hafi æðri máttarvöld einhvern-
tíma verið að verki, þá var það i
þessu tilfelli“, segir breski lík-
skoðarinn Paul Knapman um
skyndilegan dauða Irisar Som-
mcrville, 63 ára gamallar konu.
Iris varð fyrir eldingu og lést
samstundis. Knapman var fenginn
til að komast að því hvað það hefði
verið, sem dró eldinguna að kon-
unni - og komst að þeirri niður-
stöðu, að það hefðu verið málm-
spangir í brjóstahaldara hennar.
Sá Ijóti,
svarti
prent-
villupúki
Leiðinleg mistök urðu í frá-
sögn af nýrri ljósmyndavöru-
verslun Gísla Gestssonar í síð-
asta Gluggapósti. Þar var þess
getið, að í liúsi Gísla við Skip-
holt hefðu líka samtök um 20
kvikmyndagerðarmanna
aðstöðu til hljóðupptöku. Þessi
samtök eru nefnd Kot, en á
leiðinni frá ritstjórn í prent-
smiðju komst prentvillupúkinn
í spilið og breytti Koti í Kvik.
Það efði sosum verið í lagi ef
ekki vildi svo til, að Kvik er
annað kvikmyndafyrirtæki,
sem þeir hjá Koti vilja óntögu-
lega láta kenna sig við. Þeir eru
hér með beðnir velvirðingar á
þessari leiðu villu - fyrir hönd
prentvillupúkans.
ÞG