Helgarpósturinn - 19.01.1984, Page 15

Helgarpósturinn - 19.01.1984, Page 15
svaf ekkert síðustu þrjá sólarhringana — fékk ég hjálpsamt fólk til að vélrita hana upp og skilaði henni síðan upp í Háskóla og það- an fór ég beint út á Keflavíkurflugvöll og út til Ítalíu. Nú skyldi söngurinn taka við á fullu. Minn aðalsöngkennari síðustu árin áður en ég fór út var Magnús Jónsson. Þar var ég svo heppinn að ég hitti Þuríði Pálsdóttur, sem stödd var þar ásamt tveimur nemendum sínum í fríi. Ég slóst í hópinn og dvaldist með þeim í smáhúsi hjá söngkonu sem hét Lina Pagliughi. Pagliughi er mörg- um íslenskum söngvurum góðkur.n. Hún kenndi m.a. Niní (Þuríði Pálsdóttur), Ólöfu Harðardóttur og Garðari Cortés. Eiginmað- ur hennar, Primo Montanari, hafði einnig komið til Islands og kennt þar söng einn vet- ur. Þessi heiðurskona lést árið 1980. Núna muna hana flestir af því hve feit hún var. Það er synd. Hún var pínulítil og alveg hnöttótt og vakti mikla kátínu þegar hún gekk inn á sviðið sem gerði það að verkum að hún vildi á seinni árum aðeins syngja inn á plötur eða í útvarp. Lina Pagliughi var með gullrödd og mjög þekkt og dáð söngkona. Eg bjó sem sagt þarna hjá henni í tvo mánuði og tók leiðbeiningum hennar. Þar aó auki grennsl- aðist ég fyrir um söngnám á Ítalíu. Niður- staðan varð sú að ég fékk augastað á söng- skóla í Bologníu, þar sem m.a. Rossini hafði lært. Það háði mér hins vegar að ég hafði ekki þreytt inntökupróf á tilskildum tíma og því vafasamt að ég fengi innritun. Bologna tónlistarskólinn er mjög strangur og fastur á formalitetum. Þá datt mér snjallræði í hug: Ef ég innritaði mig annars staðar, gæti ég sótt um fiutning og komist þannig klakklaust inn í skólann í Bologníu. Ég þreytti því inn- tökupróf inn í Verdi-skólann í Mílanó og svona til öryggis þreytti ég inntökupróf líka í tónlistarskólann í Piacenza. Ég náði báðum prófunum en innritaði mig í Piacenza. Um leið og ég hafði fyllt út innritunareyðublað- ið, sótti ég um flutning til Bologníu-skólans. Sá flutningur var samþykktur." Júlíus Vífill segir mér nú frá hinum ýmsu ævintýrum sem hann lenti í meðal blóð heitra ítala, útlistar verkfallssögur, hóru- hótel sem hann lenti á í misgripum og aðrar frásagnir af hremmingum en loks komum við aftur að söngnáminu og skólanum í Bologníu. „Þar dvaldist ég í tvö og hálft ár. Kennari minn var Arrigo Pola, tenór. Hann er fyrrum óperusöngvari, maður með þennan ítalska stíl — bel canto —. Ég verð að fá að skjóta því hér inn í að karlmaður sem ætlar að syngja tenór í óperu, hann verður að læra hjá karl- manni. Maður heyrir alltaf á tenór hvort hann hefur lært hjá konu eða karli. Sérstak- lega á þetta við háu tónana, bara ítalski skól- inn kennir þá rétta og kennarinn verður að vera karlkyns. Nú, ég tók einnig einkatíma hjá Pola, það gera reyndar allir ítalskir nem- endur. Ég var ennfremur tíður gestur hjá Gianni Ramondi, heimsfrægum söngvara hér áður fyrr; fyrir fimmtán — tuttugu árum var hann í hópi fimm bestu tenóra heims. Ég kynntist honum ágætlega og við sungum á tónleikum saman. Hann leiðbeindi mér og við ræddum mikið og oft um sönglistina. Pavarotti segir í ævisögu sinni að Ramondi sé besti kennari í heimi. Síðasta árið í tón- listaskólanum var ég einnig í námi hjá Mario Del Monaco." Tenórar og aörir órar — Ertu núna kominn med þá reynslu og menntun sem þú ert ánœgður með? „Þegar sá dagur rennur upp, þá loka ég nótnabókunum og hætti. Um leið og ég hætti að sækja á brattann, sest ég við grammófóninn og hlusta í stað þess að syngja. Það skiptii i rauninni engu máli hve langur námsferill þinn er — þinn síðasti kennari er og verður alltaf sviðið. í dag er ég betri en þegar ég kom frá Ítalíu. íslenska sviðið hefur verið mér dýrmætur skóli, sér- staklega að fá að starfa með sviðsvönum, reyndum mönnum og söngvurum og leita álits þeirra." — Hefurðu nokkurn tímann séð eftir þessu? „Hverju? Söngnum? — Já. „Aldrei. Aldrei. Það er alveg pottþétt, að þótt ég hætti í dag, mundi ég ekki sjá eftir neinu. Ég hef öðlast dýrmætt innsæi í tónlist og kynnst fjöldanum öllum af yndislegu fólki." — Við uorum áðan að tala um heimsfrœga kennafa og heimsins bestu tenóra. Hver er uppáhaldstenór þinn? „Þeir á DV hringdu í mig í morgun og spurðu sömu spurningar. Á ég nokkuð að vera að svara þessu helvíti, ha?“ — Ekki frekar en þú uilt... „Eigum við bara ekki að sleppa þessari spurningu..?" — Jú, jú. „Við getum heldur rabbað um frábæra ís- lenska tenóra; Stefán íslandi, Einar Kristjánsson og Pétur Jónsson. Veistu að Pétur er sennilega sá tenór sem þekktastur hefur orðið erlendis? Ef þú svo spyrð íslend- ing í dag hver Pétur Jónsson var, þá hrista þeir bara hausinn, alla vega þeir sem eru undir þrítugu. — Segðu mér, Júlíus, tenórar — eru þeir ekki rúmfrekir menn, prímadonnur og eigin- gjarnir senuþjófar? Júlíus stynur lágt og hugsar sig vel um. Vill greinilega ekki særa neinn. „Tenórar eru ekki svo rúmfrekir," segir Júlíus loks,“ það er alla vega pláss fyrir tvo tenóra í hverju landi. Nei, í alvöru, það má segja að það sé fyrst núna að koma upp kynslóð söngvara frá því að Mílanó-kynslóð- in kom heim á árunum 1950-55. Vonandi höfum við sömu reisn og það fólk hafði og hefur. Ég verð að segja að ég þekki auðvitað marga tenóra, sumir eru miklir vinir mínir, og get ég með engu móti fundið að þeir séu haldnir prímadonnukomplexum eða senu- stuldi. Jú, nei, auðvitað eru sumir með prímadonnuna í maganum, en það gildir um allar raddir og allar listgreinar. Við getum sagt sem svo: Sum hlutverk henta ákveðnum söngvurum best. Ég get alveg sagt blákalt: það eru viss hlutverk sem ég geri betur en nokkur annar söngvari á ís- landi. En það eru einnig mörg hlutverk sem aðrir gera miklu betur en ég. Við verðum að eiga ýmsar raddir tenóra til að gott óperulíf geti þrifist." — Um huaða tenóra ertu að tala? „Hahahaha! Þú færð mig ekki til að telja þá upp...“ — Sönguari og lögfrœðingur. Þú sagðir áðan að sönguari yrði að gefa sig listinni óskiptur. Ertu ennþá með öryggislínuna í bakið? „Ég er ekki latur. Ég vil vinna, og ég vinn með ánægju utan söngsins. Mér finnst ekki slæmt að skilja þarna á milli, í sjálfu sér. Það er rétt — í söngnámi verður maður alfarið að vera í söngnámi. Ég var það ekki á mínum námsárum en var þó heill í mínum huga. Það er engin launung að aðstæðurnar á íslandi eru þannig að enginn getur lifað á óperu- söng einum saman. Ef óperusöngvarar yrðu fastráðnir, myndi ég leyfa mér að sækja um fastráðningu. Ef maður á að eflast og reynd- ar eldast einnig sem söngvari verður maður að syngja allan tímann — gera sönginn að aðalstarfi. En við verðum að lifa. Ég er þakk- látur fyrir að takast á við þau hlutverk sem mér bjóðast en gjarnan vildi ég helga mig sönglistinni einvörðungu. Það koma tímabil sem hreinlega er ekki hægt að syngja og vinna aðra vinnu samhliða.“ — Hvernig líður þér að ganga um götur borgarinnar og vera tenór? „Það er ekki alltaf auðvelt, stundum er það hreinasta prísund að vera tenór. Sér- staklega fyrir sýningar, maður er skítnervös við að fá kvef eða einhvern kverkaskít. Margir söngvarar verða svo hræddir við kvefbakteríur að þeir verða hreint og beint hysterískir, loka sig inni á hótelberbergjum, og svo framvegis. Nei, ég er ekki svo slæm- ur. En í svona veðri, stinningskalda, snjó- komu og frosti, fer ég oft í tvær, þrjár peysur og skella í mig c-vítamíni. Maður verður haldinn kvefórum. Nú — þar fyrir utan líður mér bara vel að vera tenór.“ — Svona eins og aflraunamanni sem býr yfir þjálfun, sjálfsöryggi og fullkomleika listar sinnar? „Nei, iss, ertu vitlaus... en það veitir mér ánægju að geta litað röddina þegar ég vil og fraserað þegar ég vil.“ — Huað þýðir að frasera? „Veistu það ekki? Æ, hvað á maður að segja? Það er alltaf talað um að frasera... altsó byggja upp tónsetningu. En þetta með tenórinn og rómantíkina: Áður fyrr sá ég tenórinn í hillingum, ég öfundaði þessar flottu raddir, þessir náungar voru með eitthvað spes í hálsinum. Síðar meir þegar ég fór sjálfur að standa á sen- unni, breyttist þetta og ljóminn hvarf. En maður er samt ennþá með hugann við söng- inn, bara með önnur markmið í huga og for- sendurnar breyttar: Nú syng ég einvörð- ungu af þvi það er svo gaman að syngja.“ — Af huerju er svo gaman að syngja? „Söngurinn verður bara algjörlega manískur hlutur. Þessu er eins varið með aðrar listgreinar; spurðu listmálara eða ballettdansara, þarna er sami hluturinn á ferðinni. Maður Iendir í sífelldri samkeppni við sjálfan sig. Maður tjáir sig og nýtur sæl- unnar að tjá sig — að koma þessari tjáningu frá sér. Ég er t.d. afskaplega meðvitaður um áhorfendur. Ég syng allt öðruvísi á æfingum en þegar húsið er fullt af áhorfendum. Ég finn strauma frá fólkinu í salnum: ég kemst bara ekki í sama stuð ef salurinn er tómur. Oft finnst mér gott að finna andlit í mergð- inni, ósjaldan beini ég sjálfum mér að þessu tiltekna andliti og syng til persónunnar. Stundum verður fólk feimið eða felmtri sleg- ið þegar það lendir á svona óundirbúnum einkatónleikum undir fjögur augu — en hvað um það, mér líður bara verr ef ég er á flakki með augun um allan salinn meðan ég syng. Ég vil gefa mig allan þegar ég syng, og þá oft bara til eins áhorfanda. Kannski er það stærsta takmarkið: Að gefa af sér. Ég nýt þess að hlusta á söngvara sem gefa allt af sér, jafnvel þótt þeir séu ekkert sérstakir söng- varar, tæknilega eða raddlega." Um helgina gerir íslenska óperan þriðju tilraun til frumsýningar á Rakaranum í Sevilla. Kannski verður þú, lesandi góður, meðal frumsýningargesta. Eða kannski áttu eftir að sjá aðrar sýningar á sömu óperu. Þá muntu heyra Júlíus Vífil gefa sig allan. Og kannski verður þú svo heppinn að hann syngur fyrir þig, einan.

x

Helgarpósturinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.