Helgarpósturinn - 06.11.1986, Side 5

ist nefndin við skrif Helgarpóstsins
og kannaði starfsemi stofnunarinn-
ar lítt út fyrir þau atriði er blaðið
hafði fjallað um. Ofangreind þrjú at-
riði eru því einungis molar er nefnd-
in fann á þeirri leið sinni.
Rannsóknarnefndin vann verk
sitt fljótt og vel innan æði loðinna
marka er Jón Helgason, dómsmála-
ráðherra, setti henni. Henni var gert
að „upplýsa staðreyndir um starf-
semi stofnunarinnar" og nefndar-
menn túlkuðu það þannig að þeim
bæri að athuga hvað hæft væri í
þeim ásökunum er Helgarpósturinn
hafði birt á hendur Hjálparstofnun-
inni í skrifum sínum um hana. Af
niðurstöðum nefndarinnar að
dæma voru þessar ásakanir rétt-
mætar.
HVERNIG ER ÞAÐ SEM
ENN ER ÓRANNSAKAÐ?
En við lestur skýrslunnar vakna
líka spurningar.
Ef nefndin finnur jafnmarga að-
finnsluverða þætti í rannsókn sinni
á starfsemi stofnunarinnar á árun-
um 1984 og 1985, hvernig var þá
starfsemi stofnunarinnar háttað fyr-
ir þann tíma?
Ef viðskipti Hjálparstofnunarinn-
ar og Stokkfisks annars vegar og
Skálholtsútgáfunnar hins vegar eru
eins ámælisverð og nefndin telur,
hvernig er þá háttað viðskiptum
stofnunarinnar við aðra aðila innan-
lands og utan?
Ef bókhald stofnunarinnar er jafn
illa nýtanlegt til þess að fylgjast með
útgjöldum og nefndin telur, hvaða
eftirlit hefur þá stofnunin með tekju-
innkomu sinni?
Fleiri slíkar spurningar vakna við
lestur skýrslunnar. Ef rannsókn á
takmörkuðum þáttum í starfsemi
stofnunarinnar getur af sér jafn-
svarta skýrslu og nú hefur verið birt,
hvernig er þá háttað öðrum þáttum
starfsemi Hjálparstofnunar kirkj-
unnar?
FORMAÐUR RANNSOKNARNEFNDARINNAR:
KÖKURIT HJÁLPARSTOFNUNARINNAR
ÓVIÐKOMANDI NIÐURSTÖÐUM
NEFNDARINNAR
Þegar HP bar uidbrögð fyrir-
suarsmanna Hjálparstofnunar
kirkjunnar við niðurstöðum rann-
sóknarnefndarinnar undir Sigur-
geir Jónsson, formann nefndar-
innar, sagðist hann telja að af-
skiptum sínum afþessu máli hefði
lokið er þeir nefndarmenn af-
hentu dómsmálaráðherra skýrsl-
una.
Sigurgeir vildi þó taka fram að
birting kökurita, er starfsmenn
Hjálparstofnunar hefðu unnið,
hefði ekki verið í samráði við
nefndarmenn. Reyndar sagðist
Sigurgeir fyrst hafa séð þessi
kökurit sem myndskreytingu við
skýrslu rannsóknarnefndarinnar
þegar hún var birt í heild í Morg-
unblaðinu.
Sigurgeir vildi koma á framfæri
leiðréttingu á villu sem slæðst
hefði inn í skýrsluna. í henni segir
að Jón Ormur Halldórsson hafi
farið tvær ferðir til Indlands á veg-
um stofnunarinnar. Þetta segir
Sigurgeir vera misskilning sem
byggður er á gögnum er nefndar-
menn fengu frá framkvæmda-
stjóra Hjálparstofnunarinnar. Hið
rétta er að Jón Ormur fór eina ferð
til Indlands á vegum stofnunar-
innar.
VISVITANDI BLEKKINGAR
Þegar stjórn Hjálparstofnunar kirkjunnar kynnti niðurstöður rannsóknarnefndarinnar lét hún fylgja með
skýrslunni kökurit sem unnin höfðu verið af starfsmönnum stofnunarinnar. Síðan hafa fyrirsvarsmenn stofnunar-
innar látið í veðri vaka að þessi kökurit tilheyrðu á einhvern hátt niðurstöðum nefndarinnar. Því fer fjarri eins
og fram kemur í máli Sigurgeirs Jónssonar, formanns rannsóknarnefndarinnar, hér á opnunni.
Lítum á þessi kökurit:
Kökur Hjálparstofnunar
1984 1985
Starfsmenn Hjálparstofnunarinnar beittu ýmsum reiknikúnstum sem eru í hrópandi andstöðu við skýrslu rann-
sóknarnefndarinnar til að fá þær niðurstöður sem kökuritin greina frá. Af mörgu er að taka:
1. Inni i þessum kökum er ekki framlag ríkissjóðs til hungraðra í heiminum. Starfsmenn Hjálparstofnunarinnar
virðast álíta að það framlag hafi átt að renna upp í launa- og rekstrarkostnað skrifstofunnar í Suðurgötu og drógu
það framlag því frá rekstrarkostnaði áður en þeir skáru út kökuna.
2. Hinsvegar hafa þeir framlag erlendra hjálparstofnana inni í kökunum þrátt fyrir niðurstöður nefndarinnar. I
skýrslunni segir orðrétt: „Nefndin telur það ekkigefa glögga mynd afrekstri stofnunarinnar að fœra framlög frá
öðrum hjálparstofnunum, sem œtluð eru til ákueðinna útgjalda sem söfnunarfé. Ástœða uœri til að gera sérstak-
lega grein fyrir þessu fé.“ Starfsmenn stofnunarinnar sjá ekki ástæðu til þess.
3. Starfsmenn Hjálparstofnunarinnar seilast langt til að fylla þann geira kökunnar sem þeir kalla ,,Til hjálpar".
Þar inni eru laun Gunnlaugs Stefánssonar og annar kostnaður sem á ársreikningum stofnunarinnar er færður
undir fræðslustarf. Þar eru einnig laun annarra fastra starfsmanna stofnunarinnar; Jón Orms Halldórssonar,
Joachim Fischer ogÁrna Gunnarssonar. Þar inni eru lán/gjafir til Skálholtsútgáfunnar og fiskverkunarfyrirtækis-
ins Stokkfisks h/f. Þar inni er kostnaður vegna ferða fréttamanna til þróunarlanda. Þar inni eru dagpeningar til
biskupshjónanna og formanns framkvæmdanefndar Hjálparstofnunarinnar og eiginkonu hans. Þar inni er kostn-
aður vegna bílaleigubifreiða Guðmundar Einarssonar, framkvæmdastjóra, og annarra starfsmanna. Þar inni er
kostnaður við um 25 utanlandsferðir starfsmanna stofnunarinnar á hverju ári. O.s.frv., o.s.frv.
Hér er ef til vill ekki um fölsun að ræða þar sem geirinn kallast „Til hjálpar", en ekki er tilgreint til hjálpar
hverjum.
Þar sem þessum kökuritum er beint gegn fullyrðingum HP í fyrstu grein blaðsins um Hjálparstofnun kirkjunnar
um að 70—80% af söfnunarfé landsmanna rynnu í kostnað hjá stofnuninni og dæmi væru um ár þar sem einungis
10% færu í óumdeilanlega þróunar- eða neyðaraðstoð, vill blaðið gera grein fyrir máli sínu.
Fyrst skulum við líta á uppruna tekna Hjálparstofnunarinnar:
Uppruni tekna 1984 Uppruni tekna 1985
Þar sem rannsóknarnefndin komst að sömu niðurstöðu og HP, og Hjálparstofnunin sættir sig við þá niðurstöðu,
er „Metið verðmæti gjafa“ haft utan við kökurnar. Sneiðarnar eru því til viðmiðunar um vægi þessa þáttar sem
Hjálparstofnunin hafði áður í skýrslum sínum.
Eins og fram kemur í kökuritunum er þáttur innlends söfnunarfjár lang-veigamestur í tekjum Hjálparstofnunar-
innar. Þar næst koma framlög erlendra hjálparstofnana og ríkissjóðs og eru þau hér grálituð vegna þess að þau
eru fyrir utan kökuritin hér að neðan. Slíkt er gert í samræmi við áðurgreinda tilvitnun í skýrslu nefndarinnar
þar sem hún telur eðlilegt að halda framlögum sem ætluð eru til ákveðinna þátta aðskildum frá almennu söfn-
unarfé.
Lítum nú á hver verða örlög almenns söfnunarfjár í meðförum Hjálparstofnunar kirkjunnar. (Auk söfnunarfjár
frá einstaklingum eru styrktarframlög, 1% af launum þeirra presta er gefa það hlutfall launa sinna til stofnunar-
innar, vextir og verðbætur, framlag kristnisjóðs, söluverð spariskírteina og eigna inni í kökunum.)
Ráðstöfun 1984 Ráðstöfun 1985
Keypt tæki é ánnu
2.49% Kostnaður erlendis 19,83%
Þetta er ekki fögur sjón. Gráu geirarnir eru liðir sem ekki er hægt að flokka undir „Til hjálpar". Og myndin skán-
ar ekki við það að í hvítu geirunum eru ýmsir kostnaðarliðir sem ekki falla heldur undir hjálparstarf, en þar sem
HP er ekki kunnugt um hversu umfangsmiklir þeir eru í krónum talið eru þeir hér látnir fljóta með „Til hjálpar".
Það er þó gefin hugmynd um þá með því að geta þeirra innan sviga.
Þetta er það sanna í málinu. Þau kökurit sem starfsmenn Hjálparstofnunarinnar unnu og dreifðu með skýrslu
óvilhallra aðila eru röng.
Ef þeir hafa lesið skýrslu nefndarinnar verður að álíta að hér sé um vísvitandi blekkingar að ræða.
HELGARPÓSTURINN 5