Helgarpósturinn - 13.11.1986, Blaðsíða 32

Helgarpósturinn - 13.11.1986, Blaðsíða 32
INNLEND YFIRSYN Allar líkur benda til mistaka við rannsókn skemmdarverkanna hjá Hval hf. Varað við of harkalegum viðbrögðum Mistök sem þurfa ekki að endurtaka sig — Við fengum að vita kl. 10.30 hvað gerst hafði og þá voru allar morgunvélar farnar,' sagði Karl Jóhannsson hjá Útlendingaeftir- litinu. Kunnugt varð um að hvalbátarnir væru sokknir um sexleytið á sunnudags- morgni, og því ljóst að nokkur tími leið áður en lögregluyfirvöld kveiktu á perunni. Hins vegar varð ekki ljóst fyrr en um kl. 15 að um skemmdarverk hefði verið að ræða, en flest- ir gátu sér samt þess til. Engu að síður gerði Útlendingaeftirlitið engar ráðstafanir um- fram venju vegna málsins. Það hefði verið hægt að inna eftir persónulegum upplýsing- um um farþegana, sagði Karl, en nákvæm eftirgrennslan hefði tafið flug um a.m.k. sól- arhring og ég gat ekki tekið ákvörðun um slíkt, enda hefði það getað leitt af sér millj- ónaskaðabótakröfur. Eiginlega hefði ráðu- neytið þurft að taka slíka ákvörðun. Karl kvað bakvakt vera allan sólarhringinn hjá eftirlitinu og það geta brugðist skjótt við. Það má því teljast fullvíst að lögregluyfirvöld, hefðu getað látið Útlendingaeftirlitið vita fyrr. — Þetta voru mistök, við höfum verið blessunarlega laus við hermdarverkamenn hingað til og maður rankar ekki við sér fyrr en um seinan, sagði Karl Jóhannsson hjá Út- lendingaeftirlitinu. Rannsóknarlögreglan fær að vita um mál- ið um sjöleytið árla morguns. Vararannsókn- arlögreglustjóri, Þórir Oddsson, stjórnaði rannsókn málsins. Fram hefur komið að ekki hafi verið gerlegt að stöðva flug til útlanda þá um morguninn, einfaldlega vegna þess að lögreglan hafði ekkert í höndunum. Rann- sóknarlögreglan virðist ekki fremur en for- ráðamenn Hvals hafa látið sér detta í hug að kanna málin hjá fyrirtæki Hvals hf. í Hval- firði á sunnudaginn, og vert er að hafa í huga að ekki er vitað hvenær skemmdarverkin í Hvalfirði voru framin (einhvern tima milli 21 á laugardagskvöld og 9 árdegis á mánudegi). Nú var löngu ljóst að ein herská samtök voru kunn af skemmdarverkum, samtök Watsons. Þess vegna hafa margir haldið að rannsókn málsins beindist strax að þeim. Færeyingar hafa eldað grátt silfur við Wat- son og félaga — og áttu lögregluyfirvöld þar bágt með að skilja hvers vegna íslensk yfir- völd höfðu ekki samband á sunnudaginn. En yfirlýsing Watsons kom um sexleytið síðla sunnudags. Á mánudagsmorgni gerði rann- sóknarlögregluembættið ráðstafanir til að fá upplýsingar frá Færeyjum. En vegna þess að Sea Shephard hópurinn var þekktur fyrir skemmdarverk má telja víst að nöfn þeirra sem sekir hafa gerst við lög í Kanada, Færeyjum og Spáni, séu til á skjölum Interpol-alþjóðalögreglunnar. Af hverju fékk Rannsóknarlögreglan ekki strax upplýsingar frá Interpol um hópinn? Það var ekkert samband haft við Interpol á sunnu- dag. Ástæðan er talin sú, að Rannsóknar- lögreglan er ekki í neinu telex-sambandi við Interpol, heldur er það samband geymt í skúffu í dómsmálaráðuneytinu, eins og einn rannsóknarlögreglumaður orðaði það í sam- tali við HP um málið. Eðlilegt hlýtur að teljast að listi yfir kunna herskáa lagabrjóta úr þessum hópi hefði verið í höndum Útlendingaeftirlitsins á Seyð- isfirði og í Keflavík. Það hefði máske ekki breytt neinu, en lögregluyfirvöld hefðu vitað betur hvar þau stóðu í rannsókn málsins; sagði heimildarmaður HP í Rannsóknarlög- reglunni. Samkvæmt nýjustu fréttum lítur málið enn ömurlegar út fyrir lögregluyfirvöld á íslandi. Samkvæmt frétt í færeysku dagblaði í gær, segir að íslensk yfirvöld hafi sl. sumar fengið nafnalista yfir herskáa Sea Shephard meðlimi og nöfn mannanna grunuðu voru þarámeð- al. Auk þess hafði lögreglan haft afskipti amk. tvisvar af þessum mönnum síðustu dagana, — og amk. annar þeirra skráði sig undir eigin nafni á gistiheimilum og í vinnu. í miðnæturþætti Bylgjunnar í fyrrakvöld kom fram hjá Kristjáni Péturssyni, tollverði í Keflavík, að þeir á vellinum hefðu ekki feng- ið neina vitneskju um málið allan sunnu- dagsmorguninn. Hann hefði sjálfur haft sam- band við lögregluyfirvöld í höfuðborginni um kl. þrjú á sunnudag. I máli hans kom fram, að trúlega hefði grunurinn beinst strax að tveimur mönnum, þannig að ekki hefði komið til mikillar tafar á flugvellinum; mennirnir einfaldlega verið kyrrsettir. Mörgum finnst merkilegt að ekki skuli hafa verið öflugri gæsla á eignum Hvals hf., þar sem hermdarverk hafa allt að því legið yfir og hótanir borist um aðgerðir. Það á ekki síst við um eignir Hvals í Hvalfirði, sem voru svo til óvaktaðar í hálfan annan sólarhring um sl. helgi. Það er einnig merkilegt að eftir að ljóst var að a.m.k. grunur lá fyrir um skemmdarverk á bátunum tveimur á sunnu- dagsmorgni, skuli forráðamenn Hvals ekki hafa látið kanna aðrar eigur fyrirtækisins þá strax. Sama er að segja um viðbrögð lögreglunn- ar, — að hún skuli ekki hafa látið kanna aðrar eignir Hvals á sunnudeginum. Þannig virðist mörgum um augljós mistök að ræða hjá lög- regluyfirvöldum frá upphafi málsins. Stein- grímur Hermannsson forsætisráðherra fór fram á skýrslu um rannsókn málsins. Þegar talað er um „innra öryggi ríkisins", er yfirleitt átt við strangara eftirlit með þegn- um landsins, jafnvel persónunjósnir. Það er átt við strangara eftirlit tilaðmynda með samgöngutækjum — jafnvel vopnað eftirlit. Og eftir skemmdarverkin á eignum Hvals hf. eftir Óskar Guðmundsson hefur borið á viðbrögðum í þessa veru m.a. hjá utanríkisráðherra. Það er þess vegna sér- stök ástæða til að benda á að í þessu máli bendir ekkert til að íslenskir þegnar hafi tek- ið þátt í skemmdarverkunum og vopnað eft- irlit á flugvellinum hefði heldur ekki haft neitt meira að segja en óvopnað. En það er einnig umhugsunarefni, að aðgerðir ,,um- hverfisverndarmanna" gætu leitt til harka- legra umhverfis og hættulegra manneskjum en verið hefur hér á landi. Þess vegna er sér- stök ástæða til að vara við harkalegum og óyfirveguðum viðbrögðum ríkisvaldsins og almenningsálitsins vegna þessa máls. Þau mistök sem lögregluyfirvöld hafa trú- lega gert í þessu máli eru öll þess eðlis, að persónunjósnir og vopnað eftirlit hefði ekki bætt úr skák. Mistökin eru öll þess eðlis, að lögregluyfirvöld geta lært af þeim og bætt um betur án þess að komi til vopnaðs eftirlits með fólki, eða persónunjósna fyrir „innra öryggi ríkisins". Til þarf að koma samhæfð yfirstjórnun lögregluaðgerða þegar grunur leikur á að um skemmdarverk sé að ræða. Það þarf skipulegri og faglegri viðbrögð, eins og t.d. að koma samskiptum við Interpol og útlönd á eina hendi; rannsóknarlögreglunn- ar. Og það mætti biðja um aðeins meiri klók- indi. Mistök sem auðveldlega má læra af, mega ekki verða til þess að tiltölulega frjálsir ein- staklingar í frjálsu landi verði sviptir öryggi frjálsræðisins, þeir verði óöruggir gagnvart samfélagi sínu, persónulegir hagir þeirra og pólitísk viðhorf verði á tölvuskrám ríkisins, — að sjálfsöryggi fólksins verði misboðið með vopnuðum vörðum á almannafæri, en það er einmitt þetta sem er hin hliðin á því „innra öryggi ríkisins" sem margur hefur hátt um. En það breytir engu um réttmæti þess sem segir í leiðara Morgunblaðsins um viðbrögð- in: „Skemmdarverk og aðför að íslensku réttarríki þjappar íslendingum einungis sam- an og sættir andstæðar fylkingar, sem ann- ars deildu sín á milli um einstök mál eins og hvalveiðar." Með verknaði sínum hefur Sea Shephard gert andstæðingum hvalveiða á ís- landi mikinn óleik. Leyniþræðir milli CIA, Mossad og SAVAK-manna sagðir við lýði ERLEND YFIRSÝN Við föstudagsbænir í síðustu viku, úti fyrir höfuðmosku í Teheran, flutti Hashemi Raf- sanjani, forseti Iransþings, langa tölu sem oft endranær. í þetta sinn vék hann að samskipt- um við Bandaríkjastjórn. Sagðist þessum valdamanni klerkastjórnarinnar svo frá að í haust hefðu komið til Teheran með vopna- flutningaflugvél fjórmenningar, skráðir í áhöfn og búnir írskum vegabréfum. Eftir komuna gáfu þeir sig fram og kváðust sendi- menn Bandaríkjastjórnar í dulargervi. Sá sem fyrir þeim var kynnti sig sem Robert Mc- Farlane, fyrrum trúnaðarráðunaut Reagans forseta í öryggismálum. Til sannindamerkis dró hann upp úr pússi sínu gjafir, þar á meðal Biblíu, sem Reagan hafði áritað til Khomeini erkiklerks, köku í lykilsmynd og forláta skammbyssur af gerðinni Colt. Rafsanjani skýrði frá, að þeir félagar fjórir hefðu verið hnepptir í stofufangelsi í Teheran og síðan vísað úr landi. Bætti hann við, að vildi Bandaríkjastjórn vænta greiða af írans- stjórn, skyldi hún skila fjármunum og vopn- um, sem keisarastjórnin átti í Bandaríkjun- um, en það var lagt hald á eftir töku banda- ríska sendiráðsins í Teheran í kjölfar bylting- arinnar 1979. Eftir uppljóstrun Rafsanjani hófust eftir- grennslanir bandarískra fjölmiðla, um hvað hæft væri í orðum hans. Ráðamenn í Wash- ington fást ekki til að leggja nafn sitt við neinar fréttir af málinu, en ýmsir hafa leyst frá skjóðunni að tilskilinni nafnleynd. Stað- fest er að Reagan forseti hefur síðustu tvö ár látið sérstaka sendimenn sína leita eftir milli- göngu írana um lausn Bandaríkjamanna sem sitja í gíslingu hjá hermdarverkasam- tökum Khomeini-hollra Líbana. í staýinn hefur Bandaríkjaforseti látið berast til írans varahluti í bandarískan vopnabúnað írans- hers. Þrír bandarískir gíslar hafa þegar verið leystir úr haldi í Líbanon, og lausn hvers um sig hafa fylgt sendingar bandarísks vopna- búnaðar til Irans. í þeim erindum að koma þessu í kring hefur Robert McFarlane farið til leynifunda með erindrekum íransstjórnar, bæði í Vestur-Evrópu og íran, stundum í dul- argervi. Haft er fyrir satt í Washington, að ísraels- menn hafi komið á þessum skiptum Banda- ríkjanna og írans á gíslum fyrir vopn. Moss- ad, leyniþjónusta ísraels, hafði á sínum tíma náið samstarf við SAVAK, leynilögreglu keis- arastjórnarinnar. Eftir byltinguna björguðu ýmsir böðlar SAVAK sér undan málagjöldum með því að ganga í þjónustu nýju valdhaf- anna og halda áfram við fyrri iðju, pyndingar og manndráp. Samband þessara manna við Mossad rofnaði ekki við húsbændaskiptin. Ariel Sharon, þáverandi landvarnaráðherra ísraels, hefur staðfest að ísrael sendi íran vopn á árunum 1981 og 1982, til að efla klerkastjórnina í stríðinu við írak. Fyrir frumkvæði Bandaríkjastjórnar hafa svo vopnasendingar frá ísrael til Irans átt sér stað í stórum stíl á þessu ári og síðasta, bæði með flugvélum og sjóleiðis frá ísraelsku hafnarborginni Eilath við botn Rauðahafs til Bandar Abbas á strönd írans við mynni Persaflóa. Hafa forustumenn danska sjó- mannasambandsins skýrt frá vitneskju sinni um þátt danskra skipa í þessum flutningum. Bandarísk lög banna vopnasölu til Irans, en Reagan og erindrekar hans hafa haft þann hátt á að láta bandarísk vopn og vara- hluti í vígvélar, sem íran vanhagar mest um, berast til alþjóðlegra vopnasala í Vestur- Evrópu. Þaðan er varningnum komið í hend- ur Israelsmanna, sem sjá um að koma hon- um til skila síðasta áfangann. Með þessu er gengið í berhögg við yfir- lýsta stefnu Bandaríkjastjórnar, að semja ekki við mannræningja né aðra hermdar- verkamenn. George Shultz utanríkisráð- herra mótmælti ráðabreytni forseta síns og einkaráðgjafa hans, þegar hann fékk um hana vitneskju, og var þá um tíma látið af makki við íranska valdhafa. Síðar ákvað Reagan að taka upp þráðinn á ný, bjóða lausnargjald í vopnum fyrir bandaríska gísla í Líbanon. Árangurinn er eins og búast mátti við. Á þeim tíma sem þrír gíslar hafa sloppið úr haldi, hefur þrem öðrum Bandaríkja- mönnum verið rænt. Þessi uppákoma í Washington verður ein- mitt þegar bandarískir og breskir ráðherrar veitast að Frakklandsstjórn fyrir að meta meira að losa franska gísla í Líbanon úr haldi en að taka þátt í sambandsslitum við 3ýr- landsstjórn í kjölfar réttarhalda i London. Þar var Jórdani sekur fundinn um að hafa reynt að koma sprengju um borð í flugvél frá ísra- elska flugfélaginu E1A1 í handfarangri tilvon- andi barnsmóður sinnar. Segjast Bretar telja sannað að sýrlenskir aðilar, þar á meðal sendiráðið í London, hafi haft hönd í bagga við þennan verknað. Franska stjórnin viður- kennir ekki sönnunargildi þeirra gagna, sem Bretar hafa fram að færa. Nú síðast hefur Jacques Chirac, forsætis- ráðherra Frakklands, slegið því fram að sögn Washington Times, blaðs Moon-safnaðarins í höfuðborg Bandaríkjanna, að vesturþýskir áhrifamenn, þar á meðal Kohl kanslari, telji sig hafa vitneskju um að ísraelska leyniþjón- eftir Magnús Torfa Ólafsson ustan Mossad hafi sett tilræðið í London á svið, þannig að sökin lenti á Sýrlendingum. Hafi Mossad notið til þess stuðnings sýr- lenskra hópa, sem andsnúnir eru Assad for- seta. Síðan hefur Chirac borið fregn blaðsins til baka, en ritstjórinn, Arnaud de Borchgrave, segist hafa farið með rétt mál í hvívetna Hann átti viðtalið við Chirac á frönsku, og hefur birt kafla úr segulbandsupptöku til að sanna mál sitt. Ekki er de Borchgrave með öllu ókunnugur leyniþjónustustörfum, því hann kemur við sögu í skjaléisafni banda- rísku CIA-stöðvarinnar í sendiráðinu í Tehe- ran. Gögn CIA um starfsemina í fran hafa verið birt jafnóðum og áfram miðar saman- límingu fingralipra stúlkna á pappírsræmun- um, sem sendiráðstökumenn fundu í skjala- tæturum stofnunarinnar. Þar er þess getið, hvað de Borchgrave hafi látið CIA í té af vitn- eskju eftir fréttaöflunarferðir til írans, þeg- ar hann var dálkahöfundur, meðal annars í Newsweek. Sjálfir trúa ísraelsmenn Mossad til alls. Nú er Israelsstjórn búin að viðurkenna, að hún hefur í haldi Mordechai Vanunu, ísraelskan kjarnorkutæknimann, sem hvarf í London í september. Hafði hann þá birt í Sunday Times frásögn með myndum af kjarnorku- vopnaframleiðslu ísraelsmanna í neðanjarð- arbyrgjum undir kjarnorkustöðinni Dimona í Negev-eyðimörkinni. Vanunu segir búið að smíða þarna á annað hundrað kjarnorku- sprengjur síðustu 20 ár. Fréttamenn í Jerúsalem segja þar talið full- víst, að Mossad hafi rænt Vanunu og fært hann nauðugan til ísraels. En ekki nóg með það. Fréttamaður Washington Post í Jerú- salem, Glenn Frankel, hefur eftir þeim ísra- elsmönnum sem dýpst þykjast skyggnast í refjar leyniþjónustustarfseminnar, að Moss- ad hafi viljandi látið Vanunu koma vitneskju sinni á framfæri áður en hún greip hann. Með því sé verið að vara arabaríkin alvar- lega við, að þar sem ísrael er sé kjarnorku- veldi að mæta. 32 HELGARPÓSTURINN

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.