Helgarpósturinn - 30.12.1986, Side 20

„Þá er að setja upp fjallgöngusvipinn" sagði Þórður við Helga bróður sinn. Að baki er ekki fjallasýn, heldur fjall af möppum og hagfræðibókmenntum. Og fígúra úr
hugarheimi myndlistarmannsins...
Þóröur og Helgi Þorgils Fridjónssynir eru samheldnir brœöur en hafa valiö sér ólík hlutskipti.
Annar fœst viö formlausar tölur. Hinn fœst viö talnalaus form. Annar er í sjálfskönnun. Hinn
kannar þjóöarhag.
SKRIFFINNUR OG MÁLARI
„Gœtlu að þuí að þetta sé ekki
trúnaðarmálsagði Þóröur Frið-
jónsson, efnahagsráðgjafi rikis-
stjórnarinnar og frá og með áramót-
um „settur" þjóðhagsstjóri, við
bróður sinn Helga Þorgils Friðjóns-
son, myndlistarmann, er sá síðar-
nefndi tók upp plagg af skrifborði
Þórðar og hóf að lesa. ,,Hafðu ekki
áhyggjur þvt, að ég skil þetta hvort
sem er ekki. Æt!i það myndi ekki
nást betri árangur I efnahagsmálun-
um ef þau hefðu á sér póetískari
vídd?“ spurði Helgi.
Þeir bræður eru óneitanlega lík-
ir í útliti, en hafa valið sér ærið ólík-
ar brautir í lífinu. Annar er niður-
sokkinn í að leiða ráðherra í allan
sannleikann um innra samhengi
mælanlegra þjóðhagsstærða, hinn
er ofurseldur listinni, sem aldrei hef-
ur lotið lögmálum hinna föstu
stærða. Þó eru þeir aldir upp við
svipuð skilyrði og aldursmunur i
lágmarki. Þeir eru synir Friðjóns
Þórðarsonar, þingmanns og fyrrum
ráðherra og Kristínar Sigurðardótt-
ur. Við erum staddir á skrifstofu
Þórðar í Stjórnarráðinu, þar sem afi
þeirra bræðra, Sigurður Lýðsson,
var um skeið vaktmaður. Hvers
vegna skyldu þeir bræður hafa valið
sér svo ólík viðfangsefni í lífinu?
„Á unglingsárum var ég að hugsa
um að verða arkitekt en ekki hag-
fræðingur," segir Þórður. „Kannski
er maður marglyndur í áhugamál-
um, en einhvern veginn varð þetta
ofan á og erfitt að gefa einhlítar
skýringar á því.“
„Eru nokkur systkini sem glíma
við svipuð viðfangsefni?" spyr Helgi
á móti. „Þetta valdist eiginlega af
sjálfu sér hjá mér, en ég man ekki
hvenær ákvörðunin var tekin. Eitt-
hvað af þessu er fyrir hendi bæði í
móður- og föðurætt."
STENDUR ÞAÐ ALLT í
STJÖRNUNUM?
Truflun. Starfsmaður Stjórnar-
ráðsins kemur inn með áríðandi fyr-
irspurn til efnahagsráðgjafans. „Er í
lagi að koma inn með stjórnina
klukkan hálf eitt, er þér sama um
það?“ Þórður segir þetta í lagi.
Blaðamaður veltir því fyrir sér
hvort hér hafi ekki áreiðanlega ver-
ið átt við ríkisstjórnina. Eru fundir
hennar þá háðir því að eyða sé á
tímaplani efnahagsráðgjafans?
Spurningunni er ekki beint til hans
og henni því ekki svarað. Kannski
eins gott. Þórður tók til máls.
„Eg hef mjög gaman af því að
fylgjast með því sem er að gerast í
listinni og við ræðum um listina, þó
ég sé afar langt frá því að vera sér-
fræðingur á þessu sviði," segir Þórð-
ur um hvort listin höfði til hans á
einhvern hátt. Efnahags- og stjórn-
mál höfða hins vegar alls ekki til
Helga. „Ég held að það hafi aldrei
hvarflað neitt svoleiðis að mér. Ég
veit að minnsta kosti að ég hef enga
hæfileika í þessi mál.“
„Við ræðum oft saman um listina,
en ekki mjög oft um efnahagsmálin,
þó kemur það stundum fyrir,“ segir
Þórður, en Helgi áréttar: ,,Ég kem
einstaka sinnum með einhverjar
mjög barnalegar hugmyndir. Ég hef
ekki kynnt mér þessi mál nóg til að
vera að deila um þau.‘‘
„Þegar maður er að velja sér lífs-
braut eru það svo mörg atriði sem
koma inn í valið — hjá sumum koma
tiltölulega mjög fljótt ákveðin ein-
kenni, hjá öðrum eru margir hlutir
að togast á frameftir árum. Það er
hægt að fara út í flóknar sálfræðileg-
ar skýringar á þessu — eða að segja
einfaldlega eins og einn forystu-
maður í stjórnmálum sagði nýlega,
að þetta standi allt saman í stjörnun-
um,“ segir Þórður. „Það er kannski
eins góð skýring og hver önnur,"
bætir hann við. Hann er spurður um
hið sama og Helgi impraði á í upp-
hafi: Skortir ekki einmitt listrænt
innlegg eða „póetíska vídd“ í efna-
hagsmálin til þess að hlutirnir fari
að rúlla almennilega?
„Ég held að það væri allavega
málunum mjög til framdráttar ef
menn hefðu fleira í huganum þegar
þessar tölur eru skoðaðar en hag-
fræðina. Það er nú einu sinni svo, að
það er í senn veikleiki og styrkleiki
að vera með mörg áhugamái og
sinna þeim öllum. Ég hef alltaf verið
að reyna að telja sjálfum mér trú um
að það sé frekar af hinu góða en
hinu illa að hafa slík áhugamál. En
það getur auðvitað takmarkað það
sem maður gerir á afmörkuðu
sviði.“
FORMÚLULAUSIR
LISTAMENN
Hvað segir þá Helgi um afskipti
stjórnmálamanna og efnahagssér-
fræðinga af listinni og framlag
þeirra til menningar almennt? „Ég
er ekkert ósáttur við þessa menn,
en á hinn bóginn hef ég nokkra ótrú
á mikilli skipulagningu á listinni, því
það leiðir yfirleitt til skrifstofuveldis
í kringum listina, sem þá snýst
minnst um listamennina sjálfa. Það
eru ákveðnir einstaklingar í þjóðfé-
laginu sem í raun hafa reynst listinni
betur en kerfið og náð því sem er að
gerast í listinni. Það kemur a.m.k.
afskaplega lítið frá menntamála-
ráðuneytinu."
„Það er ekki til nein hagfræði-
formúla til að framleiða listamenn!"
skýtur Þórður inn í. Helgi: „Á hinn
bóginn finnst mér ég finna svolitla
list hjá þeim sem ná lengst í hverri
grein fyrir sig í hvaða fagi sem er,
sem hinir eru síðan að vinna úr.
Góðir hagfræðingar geta þannig
verið listamenn út af fyrir sig, það er
vel hugsanlegt."
Helgi segir að öll systkinin fimm
hafi haft einhverja tilfinningu fyrir
teikningu, þó list sé auðvitað meira
en að kunna að teikna. „Þannig að
við höfum öll eitthvað af þeim eigin-
leikum í okkur, að geta teiknað,"
svarar hann til um hvað þeim
bræðrum og systkinum sé helst
sameiginlegt. Þórður: „Fjölskyldan
er mjög samheldin og í æsku lékum
við okkur mikið saman. í sumar
gengum við saman nokkur í fjöl-
skyldunni á Snæfellsjökul og stefn-
um að því að ganga á fleiri jökla.“
Helgi tekur undir: „Þetta er eitt af
okkar sameiginlegu áhugamálum,
að skoða íslenska náttúru — og
reyndar erlenda líka þegar það
býðst.“
Þórður er óneitanlega líklegri til
að feta í fótspor föður þeirra — að
fara út í stjórnmálin. Hann er þó
greinilega ekkert of ákafur í að
leggja út á þá braut. „Ég hef að sjálf-
sögðu mikinn áhuga á stjórnmálum,
en mér lætur samt betur að sinna
faglegri vinnu og kann því betur,
þannig að ég hef ekki hug á að
breyta til. Mér finnst afskaplega
gaman að fást við efnahagsmálin
og væri kominn í talsvert annan
hugarheim ef ég breytti þannig um
svið.“ En til að útiloka ekkert bætir
Þórður við: ,,En það veit að sjálf-
sögðu enginn hvað framtíðin ber í
skauti sér!“
En hvað segir Helgi — er list-
hneigðina ef til vill frekar að rekja til
móðurættarinnar? „Ekki endilega,
en í þeirri ætt hafa vissulega verið
frístundamálarar og móðir mín hef-
ur einnig verið að gera fína hluti í
handvefi. En faðir okkar hefur
einnig sinnt iistinni og má kalla
hann rómantískt Ijóðskáld, semur tii
dæmis mikið af ferskeytlum. Það er
því allavega hagleikur til staðar, þó
munur sé á hagleik og list."
GLÚMUR GLEYMDI
HINNI PÖETÍSKU VÍDD
Þegar viðtalið fór fram var jóla-
hald handan næsta horns. Þórður
þurfti að Ijúka tveimur stórum verk-
efnum fyrir frí. „Annars vegar er
það gjaldskrá opinberra fyrirtækja,
sem er nú mjög í umræðunni og
hins vegar er það vinna við lánsfjár-
áætlun og fjárlagafrumvarpið. Þetta
eru ekki beinlínis skemmtiefni fyrir
jólin!“ Helgi: ,,Ég er auðvitað að
vinna að minni myndlist, en þess
fyrir utan er ég að kenna upp í
Myndlista- og handiðaskólanum. í
myndlistinni hefur aðalefnið hjá
mér um langan tíma snúist mjög
mikið um sjálfan mig — í þeirri von
að sú sjálfskönnun sé um leið könn-
un á heiminum."
„Helgi vinnur þetta innan frá,“
segir Þórður. ,,En ég reyni að draga
ályktanir út frá tölum sem safnast
saman úr öllum áttum í þjóðarbú-
inu.“
Þórður minntist fyrr á stjörnurnar
Helgi: „Ég er í fiskamerkinu, en
Þórður í steingeitinni og samkvæmt
þessum stjörnumerkjafræðingum
eiga þetta að vera talsvert ólík
merki. En ætli það eigi ekki að hafa
meiri áhrif að hafa alist upp á sama
stað og annað sem okkur er sam-
merkt?" segir Helgi. „Já, ég er í
þessu jarðbundna merki, steingeit-
inni, en hins vegar leita ég yfirleitt
ekki skýringa á hlutum í starfi mínu
í stjörnunum,“ segir Þórður.
Blaðamaður kveður þá bræður,
hagfræðinginn og myndlistarmann-
inn. 1 miðbæ Reykjavíkur er stjórn-
sýslu- og peningastofnanir að sjá allt
um kring — musteri Mammons —
en ekki ber mikið á listahofum. Mið-
sumars 1984 ritaði Þórður formála í
bókina „íslensk haglýsing", þar sem
hann rifjaði upp orð Víga-Glúms:
„Nú skulum vér taka oss fulltrúa, ok
skemmtum oss; mun ek kjósa fyrst,
ok eru þrír mínir fulltrúar; einn er
fésjóðr minn, annarr öx mín, þriðji
stokkabúr". Þórður taldi Glúm ef til
vill fyrsta hagfræðinginn hér á
landi, hann hefði varla getað valið
betur.
Nema þá að fulltrúarnir hefðu
orðið fjórir og að við hefði bæst hin
„póetíska vídd“?
eftir Friðrik Þór Guðmundsson mynd Jim Smart
20 HELGARPÓSTURINN