Helgarpósturinn - 14.05.1987, Blaðsíða 2

UR JONSBOK
Minningarræða yfir salmonella-kjúklingi
eftir Jón Örn Marinósson
Samferðahænsn, skyldmenni og vinir.
í grasveðri vaknandi lífs er okkur léttvægu
fiðurfé hollt að minnast að vorsólin varpar
einnig skuggum. Við njótum þess á degi
hverjum að skynja að utan í kössum okkar
máttuga gróandi úr lofti og heitleika í moldu.
Við stjáklum að frætínslu áhyggjulaus og
stélið tifandi af fögnuði svo sem eðlilegt má
heita og er okkur nauðsyn ef við eigum ekki
að missa móðinn til hins virka amsturs á
þessu kjúklingabúi. En Ijósið og hlýindin eru
ekki einhlít. Fyrr en varir og jafnvel á okkar
eigin priki getur kaidur skuggi byrgt úti
vermandi geisla af himni og kæft þá egghvöt
sem veitir hjarta okkar þrek til að slá. Slíkum
skugga er varpað á líf okkar nú þar sem við
erum saman komin drúpnuðum fjöðrum til
að kveðja ástkæran kjúkling og félaga hinsta
sinni.
Kjúklingur braut af sér skurnina öndvert
sumar á sólbjörtum morgni, sonur hænu
númer 3012 sem lifir þetta barn sitt eins og
flest önnur. Faðir hans var hani númer 28,
slikjubrúnn og þótti ekki tápmikill, skáldið á
búinu og sannur árgali og okkur varð ekki
ljóst að gæti flogið fyrr en hann var höggv-
inn á nýliðnum vetri að skipun þess er öllu
ræður. Stóðu að kjúkiingi góðir stofnar og
hlaut hann hið besta í arf frá foreldri sínu,
elju og þrautseigju móðurinnar og hneigð
föðurins til háleitra markmiða og andlegrar
ihugunar. Spillti og ekki í uppvextinum að
þetta okkar kjúklingabú þykir fremra öllum
slíkum samfélögum að hollustu í umbúnaði
og réttlátri fóðurgjöf; stjórnendur þess hvort
tveggja í senn nærgætnir og hagsýnir.
En jafnvel á stað eins og þessum hlýtur að
reka að því fyrr eða síðar að vakni í bringu
hvers einasta kjúklings spurnin um hvað bíð-
ur okkar allra utan við kassana, utan við
endimörk hinnar fiðruðu tilveru sem guðirn-
ir skópu okkur af föðurlegri umhyggju sinni
með öllu sem anda dregur. Fyrir það getur
og enginn þrætt að hann gruflar stundum í
sjálfum sér og lífinu og er reynsla okkar allra
í slíkum tilfellum að við vitum ekki hvort við
eigum að bregðast við svarinu með því að
hlæja eða gráta eða láta okkur standa á
sama. Ef við hlæjum þykjum við grátleg. Ef
við grátum þykjum við hlægileg. Ef við lát-
um okkur standa á sama þykir fullvíst að við
höfum aldrei gruflað í neinu, hvorki í sjálfum
okkur né heldur tilgangi lífsins.
En hver er þess umkominn ykkar á meðai,
ég spyr, að segja til um það annars vegar
hvernig sómi einu hvikhöfða og óttaslegnu
hænsni að gjóa augum upp úr frætínslunni
og bregðast við æðri staðreyndum? Og hver
á meðal ykkar þykist haldinn slíkri algildis-
visku að hann sést ekki fyrir í hroka sínum
og fram reiðir svör við spurningu okkar eins
og þau væru hinn endanlegi sannleikur og
guðleg opinberun leyndra dóma?
Auðvitað grunar okkur margt. Auðvitað
munar oft minna en hársbreidd að turnist í
örvænting friður sálar undir litfögrum bí-
sperrtum kambi. Við höfum öll okkar óljósu
hugboð. Við höfum heyrt ellegar lesið fréttir
margoft um sífelit afkastameiri og fullkomn-
ari — ég bið nána ættingja hins látna afsök-
unar á að ég skuli drepa á efni af þessu tagi
á slíkri sorgarstundu en veit ekki sannast
sagna hvenær ætti að vera við hæfi að hug-
leiða þvíumlíkt ef ekki einmitt nú — við höf-
um heyrt ellegar lesið fréttir margoft um sí-
fellt afkastameiri og fullkomnari kjúklinga-
sláturhús þar sem tæknin er orðin svo mikil
að börnum okkar gefst ekki tóm áður en
höggið ríður til að fara með stystu bænina
sem við kenr.dum þeim nýskriðnum úr eggi.
JÓN ÓSKAR
Við höfum öll orðið vitni að þegar stjórnend-
ur á búinu handleika bústna kjúklinga í
æskublóma og slær út á þeim brosi og
glampar í augu; má mikið vera, kæru hanar
og hænur, ef þar býr ekki eitthvað undir sem
okkur væri hughægra að vita sem minnst
um. Við höfum öll séð auglýsingar um góm-
sæta holdakjúklinga, grillkjúklinga, kjúkl-
ingabringur, kryddlegin kjúklingalæri og
það sem venjulegu hænsni er um megn að
leiða sér fyrir sjónir án þess að vikna: kjúkl-
ingasalat.
Auðvitað höfum við öll okkar óljósu hug-
boð.
Þroskinn hefur tamið okkur, sem náðum
að lifa til fullorðinsára, látið okkur venjast
þeirri ályktun í kössunum að skiptir megin-
máli að ná sáttum við stíuna sína og hugsa
fremur um að halda réttri stefnu en að kom-
ast á réttan stað. En lífið er þróttmikið og
verður seint hamið. Sérhver kynslóð tekur í
arf bæði löngun og þrá til að snúast öndverð
gegn örlögum sínum.
Astkær vinur okkar og félagi, kjúklingur-
inn sem við minnumst hér í dag, var einn
þeirra sem vildu ekki láta bugast. Hann vildi
ekki sættast á hlutskipti hænsna og lagði að
veði heiður sinn og orðstír sem holdakjúkl-
ings. Ég átti oft tal við hann eftir að hann
hafði tekið þá ákvörðun að smitast af sal-
monellu í mótmælaskyni við meðferðina á
kjúklingum og þær hömlur sem þjóðfélagið
leggur á vöxt þeirra og viðgang sem ein-
staklinga í vestrænu velferðarríki. Ég bar á
hann lof fyrir hugrekki og einbeitni, en ég
sagði honum æ og aftur að mótmæli af þessu
tagi hefðu aldrei náð tilætluðum árangri.
Fordæmi hans væri fagurt en andóf hænsna
gegn viðtekinni skipan hefði ævinlega bitn-
að helst á þeim sjálfum og leitt þjáningar yfir
þá sem njóta áttu ávaxtanna af baráttu ein-
stakra fugla fyrir réttarbótum.
En honum varð ekki haggað. Sýktur af sal-
monellu vakti hann með okkur sína hinstu
nótt á búinu, taldi í okkur kjark og gaf okkur
sýn til betri heima. Hann reis upp á priki sínu
með hækkandi sól, sönn ímynd hetjuskapar
og hreysti, lét hrekjast undan stappi og
skrækjum bústjórnenda inn í kassann sem
fiutti hann til slátrunar, öldungis óttalaus og
hló hugur í bringu þegar hann fann krækj-
urnar læsast um lappir sér og ígrundaði hvað
biði þeirra sem legðu hann sér til munns.
Ég þarf ekki að rekja þá sögu lengra. Nú
stöndum við hér, niðurnegld af söknuði og
sorg í þröngum varpkössunum, og minn-
umst hans sem gaf allt, er hann átti, svo að
við hin mættum öðlast betra líf. í fyrstunni
var svo að skilja á fréttum að fórn þessa mik-
ilhænsnis hefði borið árangur. Vestur í Döl-
um var ólga í fólki og sló út um það kaldsvita
og kvölum og kviknaði í brjóstum okkar von
um breytta tíma.
En við vitum nú að það voru táldraumar
einir. Staða okkar á búinu er hin sama og áð-
ur. Við vissum reyndar öll að svona færi. Og
þó held ég megi fullyrða að við — líkt og
aðrar tegundir fugla á verksmiðjubúum —
áttum okkur öll innst inni veikburða von um
að nú tækist að rétta hlut okkar, dauft endur-
skin bjartsýni sem dómur reynslunnar hafði
ekki náð að myrkva.
Kæru hanar og hænur og kjúklingar smáir.
Það er vor í lofti, sumar í nánd og vorar enn
að ári. Um leið og ég færi hænu númer 3012
mínar fátæklegu samúðarkveðjur bið ég
þess að minning hins látna salmonella-kjúkl-
ings megi auðga líf hænsna svo lengi sem
verður á eggjum legið.
Ég hef lokið máli mínu.
AUGALEIÐ
Spurningin er vitaskuld: Hvern
ræður Steingrímur Hermannsson
sem umboðsmann alþingis, á
þessum síðustu dögum sínum
sem forsætisráðherra . . .?
2 HELGARPÓSTURINN