Helgarpósturinn - 14.05.1987, Blaðsíða 24

Salirnir eru meira
i að nálgast fólkið
NU stendur yfir í Norræna húsinu
í Reykjavík sýning á verkum Ólafs
Lárussonar og Hannesar Lárusson-
ar. Sýningunni lýkur sunnudaginn
17. maí. Ólafur sýnir 82 myndir,
ýmist stór olíumálverk, vatnslita-
myndir á japanskan pappír eða rað-
ir stórra eða smárra pastelmynda.
Verk Hannesar eru 275. Ber þar
mest á flokki 192 blekteikninga sem
allar hafa það sem hann kallar
manngerðir (týpur) að viðfangsefni.
Hannes sýnir einnig höggmyndir,
útsöguð, útsaumuð og útskorin
verk. Skjalfesting á óþreyju sköpun-
arathafnarinnar sem byltist um í
margslungnu form- og litaflóði er
það sem blasir við í verkum Ólafs.
Verk Hannesar snúast fyrst og
fremst um beina athugun á veru-
leikanum, einkum hvernig hann
kristallast, eða verður til í gegnum
milliliði myndmáls og goðsagna.
Laugardaginn 16. maí kl. 20 gerir
Hannes verkið (gerninginn) „And-
ann í fjallinu".
Gallerí Borg fœröi út kvíarnar og
opnaði nýjan sýningarsal í Austur-
strœti 10 um síðustu helgi. í nýja
salnum er œtlunin að vera jöfnum
höndum með einkasýningar og
upphengi gallerísins. Þá verða þar
jafnan minni og stœrri olíumálverk
og vatnslitamyndir starfandi lista-
manna, svo og fyrirferðarmeiri
myndir eldri meistara.
Að sögn Gísla B. Björnssonar, eins
eigenda fyrirtækisins, gat Gallerí
Borg við Austurvöll engan veginn
annað eftirspurn en hins vegar á
reynslan eftir að sýna hvort grund-
völlur „er fyrir auknum fjölda sýn-
ingarsala í borginni". Gísli segir að
það sem haldið hafi Gallerí Borg
uppi sé hin margþætta starfsemi
gallerísins; grafíksala, gömlu meist-
ararnir, sýningar og uppboð. „Eg
held að enginn einn þáttur af þessu
gæti staðið undir galleríi," segir hann.
Gísli telur ekki að mikið framboð
sýningarsala skaði myndlistina og
ýti undir meðalmennskuna: „Það er
mikið að gerast í myndlist núna.
Þegar nýbylgjan byrjaði var mikil
kreppa í myndlist og menn virtust
vera að elta hver annan í byrjuninni
á þessari nýbylgju en núna er unga
fólkið töluvert mikið að finna sig
sjálft. Það er orðið sjálfstæðara en
áður og það leitar í persónulegri átt-
ir og tilfinningar, er bjartara, hress-
ara og kátara. lBM-sýningin sýndi til
dæmis skemmtileg merki þess að
þetta fólk er meðvitað um sjálft sig.“
Hver ástæðan sé fyrir drifþættinum
í myndlist segir Gísli að til að svara
þeirri spurningu þurfi meiri vísinda-
mann en sig: „Ég gæti trúað að
ástæðan fyrir drifþætti í myndlist-
inni væri kannski helst meiri tími,
vaxandi velmegun og einhver löng-
un manna til að hafa huggulegt í
Gfsli B. Björnsson, einn eigenda Gallerfs
Borgar, sem hefur nú fært út kvfarnar:
„Gæti trúað að ástæðan fyrir drifþætti f
myndlistinni væri kannski helst meiri tími,
vaxandi velmegun og einhver löngun
manna til að hafa huggulegt f kringum
sig ..."
kringum sig. Salirnir eru að reyna
að nálgast fólkið meira en verið hef-
ur, það er reynt að koma þessum
sýningarsölum þangað sem fólkið er.
Gallerí Borg í Pósthússtræti er í
hringiðunni og við hérna í Austur-
stræti, Gangskör á Amtmannsstíg,
FÍM-salurinn kominn inn í bæinn og
Listasafn íslands að flytja niður að
Tjörn. Þetta getur trúlega hjálpað
hvað öðru."
Verk Magnúsar Kjartanssonar eru
til sýnis í hinum nýja sýningarsal
Gallerís Borgar fram yfir næstu
helgi en því næst verður Edda Jóns-
dóttir með sýningu frá 23. maí—3.
júní, þar sem hún sýnir nýjar grafík-
myndir. Að sögn Gísla er ætlunin að
vera síðan með samsýningu kunnra
listamanna á næstunni þar sem sýn-
ingargestum gefst færi á að sjá verk
eftir Jóhönnu Ingvarsdóttur, Eirík
Smith, Ágúst Petersen, Einar
Hákonarson og Daða Guðbjörnsson
svo einhverjir séu nefndir. í Gallerí
Borg verður alltaf kaffi á könnunni
og þar munu liggja frammi tímarit
og skrár yfir helstu Iistsýningar í
heiminum.
JAKOB Magnússon, hljóm-
borðsleikarinn geðþekki og hljóm-
sveitarstjóri Stuðmanna, hefur að
því er fregnir herma komist á samn-
ing hjá hinu upprennandi útgáfu-
fyrirtæki Enigma í Bandaríkjunum.
Jakob gaf í fyrra út plötu í Banda-
ríkjunum, sem reyndar hefur ekki
farið hátt hér, og hét sú Time Zone
og munu þeir Enigma-menn, sem
gefa m.a. út plötur Smithereens,
hafa hrifist af tónsmíðum Jakobs og
boðið honum að gefa út plötu. Þetta
eru instrumental-plötur, í framhaldi
af því sem Jakob gaf út þegar hann
var á samningi við Warner fyrir ein-
um 10 árum eða svo, utan hvað
tæknin hefur mikið breyst og aukist.
Plata Jakobs undir merkjum
Enigma er væntanleg nú í haust.
*
FELAG tónskálda og textahöf-
unda, sem er félag höfunda í „léttari"
kanti tónlistar, ætlar að standa fyrir
degi íslenskrar tónlistar á fyrsta
vetrardag, 24. október. Félagið vill
með þessu móti beina sjónum al-
mennings að íslenskri tónlist í fortíð,
nútíð og framtíð og efla flutning og
umfjöllun um íslenska tónlist.
Magnús Eiríksson er formaður fé-
lagsins og Jón Gústafsson fram-
kvæmdastjóri þess. Þeir hyggjast
einnig leita eftir samstarfi við
„klassíska" tónlistarmenn og við
fólk úr öðrum listgreinum, en undir-
búningur að októberdeginum ljúfa
er þegar hafinn.
TONLIST
Tónlistarskólar
Síðastliðinn fimmtudag og
föstudag gerði tónfræðadeild Tón-
listarskólans í Reykjavík hreint
fyrir sínum dyrum: á tvennum
tónleikum voru flutt sex ný tón-
verk; þáttur í lokaprófi tónhöf-
unda.
Sinfóníuhljómsveit íslands
frumflutti fjögur þessara verka í
Langholtskirkju undir öruggri og
nærfærinni stjórn Arthurs Weis-
bergs: Prelúdíu og kóral eftir
Helga Pétursson, Spor eftir Guðna
Ágústsson, Reik eftir Guðrúnu
Ingimundardóttur og „Lokaverk"
eftir Tryggva M. Baldvinsson. Sin-
fónían stóð sig mjög vel og afstaða
Weisbergs einkenndist af alúð og
hlýju, ásamt nákvæmni og list-
rænu innsæi. Það var mikilvægt
fyrir þetta unga fólk að fá að njóta
leiðsagnar jafnvirts listamanns og
Weisbergs.
Daginn eftir voru flutt tvö verk:
Vopnin kvödd eftir Ásgeir Guð-
jónsson og Tvær miðjur eftir Gylfa
Gunnarsson. Flytjendur voru ýms-
ir nemendur Tónlistarskólans í
Reykjavík ásamt hjálparliði. Verk-
in voru samin fyrir kammerhópa
og stjórnaði Snorri S. Birgisson. Eg
uppgötvaði nýja hlið á hæfileikum
Snorra; hann er prýðilegur stjórn-
Hœgt og hljótt
eftir Atla Heimi Sveinsson og Sigurð Þór Guðjónsson
andi og vonandi þroskar hann
þann þátt frekar.
Ekki vil ég leggja neinn listræn-
an dóm á þessi verk, til þess er
mér málið of skylt; þetta eru flest-
allt nemendur mínir, nú- og fyrr-
verandi. En óhætt er að segja, að
hin tæknilega hlið verkanna var
yfirleitt góð. Þetta unga fólk hefur
lært að hugsa skýrt og forma hug-
myndir sínar af nákvæmni. Það
skrifar ekki fleiri nótur en með
þarf. Það teygir ekki lopann né
sullar með hljóð. Það þekkir
möguleika hljóðfæranna og
blöndun þeirra, hefur lært að
hugsa í samræmi við eðli þeirra.
Tímaskyn margra er næmt, en
músíkin hrærist í tímanum eins og
fiskur í vatni. Þetta má kenna og
þjálfa. Þegar að hinni eiginlegu
andagift kemur, sjálfu inntaki list-
arinnar, verða hlutirnir flóknari.
Snilli er tæplega unnt að kenna. Á
þeim vettvangi eru upprennandi
listamenn einmana, eiga aðeins
samleiö með kjörvinum í andans
ríki. En einkennilegt er hversu
hugur nemenda hér beinist meir
að tónsköpun en tónvísindum.
Kannski er þetta okkur kennurun-
um að kenna; við erum flestir
starfandi listamenn en ekki vís-
indamenn. Ekki skulum við
Síðustu tónleikar Kammersveit-
ar Reykjavíkur á þessu starfsári
voru í Bústaðakirkju á sunnudags-
kvöld. Þá lék Reykjavíkurkvartett-
inn verk eftir Webern, Sjostakóv-
its og Ravel. Kvartettinn skipa: Rut
Ingólfsdóttir og Júlíana Elín Kjart-
ansdóttir fiðlur, Guðmundur Krist-
mundsson víóla og Arnþór Jóns-
son selló. Auk þess lék Guðríður S.
Sigurðardóttir með í píanókvint-
ett Sjostakóvits. (Með leyfi að
spyrja: Hvers vegna er nafn tón-
skáldsins stafsett á ensku í efnis-
skrá? Af hverju ekki á finnsku eða
búlgörsku? Erum við engilsaxar?
Þetta er svo sem ekkert nýtt. En
það er ekki minni ósiður og ensku-
dekur fyrir það.)
Sjostakóvits var einhver mesti
húmanisti þessarar vitfirrtu aldar.
Fáir hafa horfst í augu við veru-
leikann af jafnmiklu raunsæi,
heiðarieika og hugrekki. Hann
lifði skelfilega tíma. Ekki aðeins
ógnir styrjaldarinnar, er gengu
honum nærri, heldur líka þennan
Stalín sem margir bestu menn
Vesturlanda héldu þó að væri nýi
mannkynslausnarinn. En mannúð
Sjostakóvits varð þvi heitari sem
grimmdaræði veraldarinnar varð
djöfullegra. Og list hans flytur ein-
hvern dýpsta og alvarlegasta boð-
skap okkar daga. Síðustu verk
hans eru einmanalegt ákall úr
djúpinu líkt og síðustu verk
Beethovens. Sjostakóvits grunar
að ógnum mannkynsins sé ekki
lokið. Það versta er eftir.
Píanókvintettinn var saminn ár-
ið 1940 þegar morðflokkar Hitlers
höfðu lagt undir sig hálfa Evrópu,
en þó enn ekki blásið til atlögu
gegn Rússaveldi. Það er sannar-
lega kaldhæðni örlaganna að fyrir
þetta meistaraverk fékk Sjosta-
kóvits Stalínverðlaunin. Skyldi
bóndinn í Kreml hafa botnað upp
eða niður í þessari tónlist? Hann
drap þá að vísu alla nema Sjosta-
kóvits. Og menn skilja ekki enn
gleyma, að góður námsferill er
engin trygging fyrir miklum lista-
mannsferli, svo örlög þessa unga
geðþekka fólks eru óráðin.
Ánægjulegt var hversu verkin
voru ólík að yfirbragði, þótt ýmis-
legt ættu höfundarnir sameigin-
legt; ég kalla þá stundum rólegu
kynslóðina.
Annars er eftirtektarvert hve
starfsemi Tónlistarskólans í
Reykjavík er margþætt. Mér telst
til að skólinn haldi uþ.b. 30 tón-
leika árlega. Svo standa hinir tón-
listarskólarnir á höfuðborgar-
svæðinu sig líka vel. Þegar litið er
yfir starfsárið, sem senn er á enda,
hefur tam. tónfræðadeild haldið
þrenna tónleika þar sem 19 verk
voru frumflutt eftir 11 höfunda.
Svo kemur allt hitt; söngdeildin
með marga tónleika, kammer-
músíktónleikar allskonar,
strengjasveit skólans undir stjórn
Marks Reedman og margt fleira.
Það voru jólatónleikar, kirkjutón-
leikar, kórtónleikar, tónleikar með
barokkmúsík og kennaradeildin
hélt líka tónleika.
Sinfóníuhljómsveitin lék undir
fyrir fjóra unga einleikara: Emil|
Friðfinnsson á horn, Björn Davíð
Kristjánsson á flautu, Bryndísi
Björgvinsdóttur á selló og Helgu
hvað tafði fólið. Nema það hafi
verið kötturinn og músin.
Á tónleikunum í Bústaðakirkju
spilaði píanóleikarinn af þvílíkum
fítonskrafti að það var eins og
sjálfur Stalín væri á hælunum á
honum allt verkið út í gegn. Það
var mjög við hæfi í hinu tryllta
skersói, sem er þriðji kaflinn, en
ekki veit ég hvort Sjostakóvits
hugsaði sér fimm slík skersó í
kvintettinum eins og nú varð hálf-
partinn raunin. Hinir hljóðfæra-
leikararnir voru að vonum skít-
hræddir og nervösir við píanist-
ann svo þeim fipaðist dálítið
stundum. Oneitanlega hefði það
aukið blæbrigði og fjölbreytni tón-
verksins ef húmanisminn hefði
líka fengið að koma í ljós mitt í öllu
barbaríinu. Sjostakóvits blandar
þessu einiægt saman; hinu blíða
og stríða, fagra og ljóta, glaða og
hrygga, háa og lága. Tónlist hans
er eins og tiiveran. Hún er háleitur
fíflaskapur. Eftir hlé var fluttur
Bryndísi Magnúsdóttur á píanó,
og nú verða þessir nemendur að
halda einleikstónleika. Sinfóníu-
hljómsveit æskunnar starfar í nán-
um tengslum við skólann og þar
er snillingurinn Paul Zukofski í
fararbroddi með „eilíf kraftaverk".
Tónlistarskólarnir í Reykjavík
geta líka unnið saman. Ég sé að
Tónlistarskólinn og Nýi tónlistar-
skólinn hafa saman staðið að
myndarlegum óperutónleikum,
og Tónmenntaskólinn (fyrrum
Barnamúsíkskólinn) veitir tón-
listarskólamönnum starfsaðstöðu
í hljóðveri sínu, en raftónlistar-
menn hafa stundum verið at-
hafnasamir.
Tónlistarskólinn í Reykjavík
starfar í raun sem fullgildur tónlist-
arháskóli, þótt viðurkenning
stjórnvalda sé ekki enn komin.
Ýmislegt vantar tilfinnanlega, t.d.
húsnæði. En oft hefur verið kennt
vel í slæmu húsnæði, og gamla
kempan á ísafirði, Ragnar H.,
sagði einu sinni: Skóli er ekki hús-
næði heldur stofnun.
Vissulega þarf að bæta ástand
húsnæðismála skólans, efla bóka-
safn hans og margt, margt fleira.
Tónlistarskólinn í Reykjavík er
löngu orðinn „alvöruskóli".
-AHS
strengjakvartett Ravels. Og þá var
Ieikurinn í fínu jafnvægi og skáld-
skapur tónlistarinnar naut sín vel.
Þá var spilamennskan ágæt í smá-
lögum Weberns í upphafi tónleik-
anna. Ég vona svo að Reykjavíkur-
kvartettinn lifi lengi og fari fram
með hverju verkefni.
Tónleikar þessir voru ekki mikið
auglýstir fremur en aðrir kammer-
konsertar. Það voru engar lit-
prentaðar forsíður dagblaðanna,
engin leiðaraskrif, engin opnuvið-
töl, engar beinar útsendingar.
Öðru nær: I kringum þessa tón-
leika var allt hægt og hljótt. Eins
og ávallt í heimi hinnar æðstu list-
ar. Eins og ómælisdjúp sálarinnar
þar sem snilldin skapast. Eins og
kyrrðin og heiðríkjan þar sem feg-
urðin ríkir. Eins og móðurskautið
eilífa þar sem hamingjan birtist.
Hægt og hljótt. Eins og Alvaldið
himneska.
-SÞG
24 HELGARPÓSTURINN