Helgarpósturinn - 21.05.1987, Blaðsíða 32

Fljótt á litið mætti halda að
þessi mynd hefði verið tekin á
minjasafni. Sú er þó ekki raun-
in. Svona er nefnilega umhorfs
uppi á lofti (verslun Jes Ziem-
sen við Hafnarstræti; fyrirtæki (
fullum rekstri ( miðbæ Reykja-
v(kur. Það brakar (hverri gólffjöl
og lofthæðin er ekki beinlínis
hönnuð fyrir körfuboltamenn. i
hillunni fyrir enda myndarinnar
má sjá gamlar handfærðar
sjóðsbækur verslunarinnar,
sem öllum hefur verið haldið til
haga, ásamt ýmsum skrifstofu-
áhöldum frá fyrri tfð.
I
I
I
I
I
I
I
I
1
i
!
!
I
Ísídasta tölubladi HP birtist grein
þar sem stiklað var á stóru í sögu
húss Borgarbókasafnsins við Þing-
holtsstrceti, sem var byggt af land-
flótta gyðingi um árið 1915. Maður
þessi, herra Obenhautt, reisti einnig
verslunarhús neðst við Hverfisgötu
og þar er ennþá að finna eitt her-
bergi svo til óbreytt frá upphafi.
Kontórar frá því snemma á öldinni
eru auðvitað mesta gersemi, því
þeir eru sannarlega ekki á hverju
strái. Þó má enn finna nokkur fyrir-
tœki í hjarta Reykjavíkur, þar sem
tíminn virðist hafa staðið í stað og
finna má hinar merkustu minjar um
daga, sem aldrei koma aftur. Við lit-
um inn hjá fjórum aðilum, sem ekki
hafa hlaupið mikið á eftir tísku-
sveiflum í gegnum árin, en ómögu-
legt er að vita hve lengi hœgt verður
aö ganga að slíkum dœmum vísum.
BRASILÍSKUR KONSÚLL
Á 70 ÁRA GAMALLI
SKRIFSTOFU
Fyrsti viðkomustaður okkar var
Heildverslun Garðars Gíslasonar
við Hverfisgötu 4-6, þar sem hinn
stórhuga herra Obenhautt reisti
verslunarhúsnæði í byrjun aldarinn-
ar. Verslunin var á jarðhæð hússins.
Obenhautt bjó hins vegar á hæðinni
fyrir ofan, því íbúðarhúsið við Þing-
holtsstræti 29a var enn í smíðum á
þessum tíma. Raunar seldi Oben-
hautt það hús áður en byggingu
lauk — en það er önnur saga.
Þegar gengið er inn á kontór
Bergs Gíslasonar, þar sem hinn rússn-
eski herramaður gekk um gólf fyr-
ir um það bil 70 árum, er það einna
líkast því að taka sér far afturábak
með tímavél. Ævafornt veggfóður
er það fyrsta, sem maður tekur eftir.
Það hefur væntanlega verið vand-
lega valið af títtnefndum Obenhautt
á sínum tíma og ber að sjálfsögðu
aldurinn með sér. Skrifstofan myndi
hins vegar missa mikinn „sjarma"
ef einhver tæki sig til og máiaði yfir
herlegheitin, því veggfóðrið skapar
mikilvægan ramma utan um heild-
armyndina.
Bergur Gíslason tjáði okkur að
húsið hefði verið byggt um 1916 og
skrifstofuhúsgögnin eru frá því á ár-
um fyrri heimsstyrjaldarinnar. Það
eru skápar af ýmsum gerðum. Afar
sérkennilegur sófi og þrír stólar,
sem taka mikið pláss á skrifstofunni,
eru hins vegar mun yngri eða frá því
um 1936.
Stór og mikill grænn peninga-
skápur sómir sér vel á rúmgóðum
kontórnum. Hann er nokkurs konar
minjagripur frá skrifstofu fyrirtæk-
isins í Hull í Bretlandi, sem nú hefur
verið lögð niður. Veggina prýða síð-
an margar gamlar myndir. M.a. frá
athöfninni við stjórnarráðshúsið,
þegar íslenski fáninn var fyrst dreg-
inn að húni. Einar í Nesi fylgist líka
með öllu sem fram fer í herberginu,
alvarlegur á brún. Á skjön við allar
þessar minjar frá liðinni tíð er hins
vegar veggmynd frá Brasilíu í skær-
um litum, sem lá á hinum sérkenni-
lega lagaða sófa þegar Helgarpósts-
menn bar að garði. I ijós kom að það
land á sérstakar taugar í Bergi Gísla-
syni, sem iýsti fyrir okkur útsýninu
yfir Ríó de Janeiró af mikiili innlif-
un. Við dyrnar að heildsölunni má
líka sjá ræðismannsskjöld, ef vel er
að gáð.
HANDFÆRÐ BANKA-
BÓK, HRAKADALLUR
OG RULLA
Næsti viðkomustaður okkar var
Verslun Jes Ziemsen í Hafnarstræti.
Á kontórnum á hæðinni fyrir ofan
verslunina var nútíminn engu síður
fjarlægur en hjá Bergi Gíslasyni við
Hverfisgötuna. Bókhald og skrif-
finnska fara t.d. enn fram við 80 ára
gamalt skrifborð. Það er stórt og
mikið og til þess ætlast að unnið sé
báðum megin við það, en svolítið er
mublan farin að lýjast eins og eðli-
legt hlýtur raunar að teljast. Borðið
er hins vegar sniðuglega útbúið,
með grindum yfir miðjuna til að
geyma á bækur og — á seinni tím-
um — möppur.
Þarna á loftinu geymir Einar Elí-
asson ýmsa stórskemmtilega muni
frá fyrri tíð. Það var eins og að
ganga um minjasafn að fá að róta í
dótinu og skoða sig um, þó svo fyrir
neðan fætur okkar væri fólk að
kaupa nýtískulega hluti til daglegra
nota á nútímaheimilum.
Maður varð lítið var við 20. öldina
undir súðinni. Þar voru hins vegar
handskrifaðar bókhaldsbækur,
blekflöskur, gamlir blekpennar,
skrifpúlt, hrákadallur, sérlega falleg-
ur peningakassi, fornfálegar reikni-
vélar, ritvél og meira að segja rulla
fyrir þvott — margt af þessu líklega
frá upphafi aldarinnar. Einar sýndi
okkur einnig bankabók fyrirtækis-
ins frá þeim tíma að sérhver færsla
var handskrifuð inn í bókina af mik-
illi vandvirkni. Það hefur ekki lítið
vatn runnið til sjávar frá því það var
hið viðtekna vinnulag í bönkum
landsins.
Sjálft húsnæðið, sem verslunin og
skrifstofan eru í, var líkast til byggt
um miðja 19. öldina, enda bera hver
einasta gólffjöl og loftbiti vott um
langa sögu. Jes Ziemsen hóf þarna
verslunarrekstur árið 1903, en sam-
kvæmt nýju borgarskipulagi er ljóst
að húsið mun ekki standa óhaggað
t
L
;
!
Hillurnar á kontórnum (verslun Egils Jacobsen við Austurstræti eru frá stríöslokum, en
þessi stórkostlegi sófi og stóll í st(l eru Kkast til framleiösla frá 19. öld. Þetta er vægast
sagt mögnuð mubla, með glerskápum, klukku og meira að segja tveimur áföstum
styttum. Það eru tæpast til margir af þessari gerðinni hér á landi.
Það er óneitanlega „klassi" yfir kontór Jóns G. Tómassonar, borgarritara, enda sátu
borgarstjórar þarna áður fyrr. Hvort þetta er að öllu leyti hentugur vinnustaður er þó
kannski annar handleggur. En glæsilegur er hann.
í
4
32 HELGARPÓSTURINN