Helgarpósturinn - 21.05.1987, Blaðsíða 15

EINU SINNI kom vorið í formi lítillar gjafar á sumar-
daginn fyrsta. Gjöfin var oftast bolti, stundum sippu-
band, eða snú-snú. Þann dag mátti bóka að úti væri
sól og hægt að fara í hvítum hálfsokkum og léttum
skóm út að leika. Krakkarnir í hverfinu söfnuðust
saman á götunni og léku sér í
„brennó“ eða „yfir“, yngri börnin
voru í söngleikjum og „hrekkju-
svínið“ í hverfinu var á sínum stað
og hótaði að taka boltana og
henda þeim. Svo komu þessi ynd-
islegu, íslensku vorkvöld; kvöldin
sem krakkar máttu fara út „eftir
mat“. Það var ólíkt skemmtilegra
að leika sér úti „eftir mat“ en „fyrir mat“. Vorkvöld
og vordagar voru tveir ólíkir heimar. Svo líða árin
og allt í einu vakna menn upp við að boltinn sem
búið var að gefa barninu í sumargjöf er ennþá
óhreyfður inni. Krakkarnir í hverfinu sjást varla
nema eitt og eitt á hjóli. Það er enginn lengur í
boltaleik...
Grípur hann boltann? Eftirvænt-
ingin leynir sér ekki og svo er
bara að vera nógu fljótur að
taka til fótanna áður en maður
verður „skotinn"!
ÚTILEIKIR
VINK, VINK er vinsæll leikur meðal barna. Hann felst
í því að einn grúfir og telur upp að fimmtíu. Á meðan
fela hinir sig. Sá sem grúfði leitar og setur þá eða þann
sem hann finnur í „pott". Hinir reyna að vinka í hann
án þess að sá sem leitar sjái til og er þá „fanginn" laus
úr pottinum en þó aðeins ef sá sem leitar sér ekki til
hans á meðan. Leiknum er lokið þegar allir hafa verið
settir í „pottinn".
LÖGGUR OG BÓFAR. Kosið er í tvö lið. Annað liðið
er „löggur" hitt er „bófar". Bófarnir fela sig en geta
hlaupið í „stikk" afmarkað svæði þar sem löggurnar
megi ekki taka þá. Eflögga nær bófa geta hinir bófarnir
reynt að frelsa hann með því að hlaupa inn í„pottinn"
og koma við hann og segja „frels!". Þegar allir bófarnir
hafa náðst er liðum skipt, bófar verða að löggum og
öfugt.
HOLLÍ HÚ. Dæmigerður leikur fortíðar og nútíðar.
Einn úr hópnum hugsar sér nafn, t.d. Þorbjörg. Segir
síðan: Þ, kvenmannsnafn, og hendir boltanum til ein-
hvers í hópnum. Sá grípur boltann og svarar: „Þóra?"
um leið og hann hendir boltanum til baka. Þar sem það
er ekki rétt gefur sá fyrsti upp annan staf í nafninu og
kastar boltanum aftur, annaðhvort til hins sama eða
annars í hópnum og segir þá: „Þo.. kvenmanns-
nafn." Þegar einhver getur upp á réttu nafni kastar sá
sem upphaflega var með boltann honum eins langt I
burtu og hægt er og kallar: „Hollí" og hleypur eins
langt frá boltanum og hann kemst þar til sá sem gat
upp á nafninu hefur náð honum og svarar: „Hú!" Tekur
síðan þrjú risaskrefog segir: „Eitt, tvö, þrjú, hollí hú"
og tekur þá þrjú hænuskref um leið. Sfðan býr sá fyrsti
til körfu með handleggjunum og sá sem gat upp á
réttu nafni reynir að henda boltanum í „körfuna". Ef
hann hittir á hann að velja nafn næst.
BRENNIBOLTI - EOA „BRENNÓSkipt er ítvö
lið og kýs hvort liðið sér foringja. Þau raða sér upp og
liðin reyna hvort um sig að hitta einhvern úr liði and-
stæðinganna með bolta sem gengur á milli liðsins og
foringjans. Þegar lið nr. 1 er með boltann reyna liðs-
menn liðs nr. 2 að forða sér undan skotum þeirra, en
takist einhverjum úr liði nr. 2 að grípa eða ná boltanum
snýst leikurinn við og lið nr. 2 reynir að hitta einhvern
úr liði 1. Þeir sem verða fyrir skotum án þess að geta
gripið boltann verða að ganga ílið með foringja sínum
og fara yfir til hans. Leikurinn heldur áfram þar til annað
liðanna hefur hitt alla þátttakendur hins liðsins. Þá fer
foringinn út á völl og þegar tekist hefur að hitta hann
er leiknum lokið.
ákaflega lítið úti, nema þá þessi
börn sem ég kenni og fer með í leiki,
þau eru stöðugt í útileikjum. Við lát-
um veðrið aldrei aftra okkur og hög-
um leikjunum eftir veðri."
Svavar segir það fara eftir aldri
barnanna hvaða leiki þau fara í, en
segir að eldri börnin fari langoftast
í „hornabolta" sem þau kalla reynd-
ar „kýló“. „Við förum líka í brenni-
bolta og yngri börnin fara í ýmsa
hlaupaleiki eins og 1,2, 3, 4, 5, stór-
fiskaleik og standandi tröll, sem er
gamall leikur. Smátt og smátt þróast
þetta svo yfir í boltaleiki."
Ekki segist Svavar telja þetta
nokkra fórn þótt sjálfur komist han
ekki í frímínútur: „Auðvitað langar
mig stundum í kaffi og spjalla við
samkennara mína, en börnin sleppa
mér ekki svo auðveldlega. Þau
vilja vera viss um að það sé einhver
sem stjórnar! Ég hef líka tekið upp
þann sið að leyfa yngstu börnunum
að koma með leikföng í skólann á
föstudögum og þau fá eina eða tvær
kennslustundir tii að leika sér. Þau
koma með brúður eða bíla og aðrir
fara í keiluleik og fleiri leiki. Ég geri
þetta vísvitandi því þetta er geysi-
lega mikil þjálfun upp á samstarf
þeirra innbyrðis. Þau verða miklu
betri félagar. i fyrstu mátti heyra
setningar eins og „þú mátt ekki
vera með, þú svindlar", eða „ég vil
ekki hafa þig, þú ert leiðinlegur" en
núna heyrast svona setningar ekki
lengur. Börnin læra að umgangast
hvert annað og bera virðingu hvert
fyrir öðru. Þetta færist líka yfir á
námið og allt þeirra fas. Ég lít á þetta
sem hluta af starfinu en ekki það að
ég sé að fórna neinu, síður en svo.
Ég hef sjálfur gaman af þessu.“
LÖGGUR OG BÓFAR
En hvað gera þessi börn á kvöldin
sem ekki hafa vanist útileikjum?
Hjóla þau bara um stefnulaust —
eða hvað eru þau að gera uppi á
„róló“? Þvi var fljótsvarað: „Við er-
um í alls konar leikjum, til dæmis
„löggur og bófar", „sto“ „tíu“ eða
„hollí hú“. Svo erum við líka að
„verpa eggjum“ — og svoleiðis."
En hvers vegna ekki í „brennó"
eða „kýló" spurði ég, enda ekki séð
börn í slíkum leik í mörg ár. „Hvar
ættum við að vera í boltaleik?" var
svarið.
Breiðholtsbörnin segjast hafa nóg
af plássi enda er þar hugsað fyrir
börnum og þeim úthlutað ágæt leik-
svæði í flestum tilvikum. Börnin í
Vesturbænum eiga hins vegar ekki
um marga staði að velja að þeirra
sögn. Á skólalóðunum eru „strák-
arnir að spila fótbolta og við megum
ekki koma þangað" og á þeim fáu
lóðum sem virðast „óbyggðar" líða
ekki nema tíu mínútur í leik þegar
einhver hótar að hringja á lögregl-
una ef þau fari ekki af lóðinni. Hún
er alltaf í „eign einhvers" eins og
þau segja.
Þau segjast helst geta notað leik-
svæði dagheimilanna á kvöldin og
fela sig þá gjarnan í leiktækjunum
sem bjóða víst upp á ýmsa mögu-
ieika. „í „löggur og bófar“ vilja allir
vera bófar," segja þau og flissa.
„Hvað ætli löggan segii" Flestir
segjast kunna „brennó" því það læri
þau í skólanum en það sé útilokað
að vera í boltaleikjum úti á kvöldin
því umferðin sé svo mikil. Fæst
þeirra kunnu að fara í „yfir“ enda
ekki mörgum húsum til að dreifa
þar sem auðvelt er að kasta bolta yf-
ir og hlaupa hringi í kringum nema
troða niður blómin í garðinum.
Að margra áliti eru börn nútímans
ekki úti, þau eru bara inni að horfa
á sjónvarp, eða myndband, hafa öll
herbergi út af fyrir sig og svo mikið
af leikföngum að þau hafa ekkert út
að gera. Þetta virðist þó ekki rétt, að
minnsta kosti ekki ef maður gáir vel
á vorkvöldum. Að vísu eru göturnar
ekki lengur fullar af krökkum í
teygjutvist, boltaieikjum eða elt-
ingaleikjum, en ef við gefum okkur
tíma til að líta inn á leikvellina eða
þau afmörkuðu leiksvæði sem fyrir
hendi eru er næstum því öruggt að
þaðan megi heyra gleðióp barna í
leik. Meira að segja þótt þau hafi
aldrei heyrt talað um „útilegu-
rnann" eða ,,yfir“...
Hver segir að boltaleikir sjáist ekki lengur? I þessum leik er ekki einu sinni stuðlað að kynskiptingul
HELGARPÓSTURINN 15