Helgarpósturinn - 26.11.1987, Blaðsíða 20

þess að það er svo gífurleg gróska í
miðaldafræðum um allan heim.
Miðaldirnar eru nánast komnar í
tísku, ekki síst eftir að Umberto Eco
skrifaði Nafn rósarinnar, og það eru
ógrynni sem rituð eru um aðskiljan-
legustu viðfangsefni í miðaldafræð-
um.
Jú, auðvitað er hætta á því að þeg-
ar menn eldist þá verði þeir rótgrón-
ir og fylgist ekki jafnvel með. En það
fylgir hins vegar því að vera kennari
og rannsakandi að reyna að átta sig
á því hvað er að gerast og fylgjast
með. Háskólakennari staðnar strax
í starfi ef hann fæst ekki við rann-
sóknir og i því tilviki skiptir aldur
engu. Fertugur kennari sem fæst
ekki við rannsóknir, hann er engu
betur settur en sjötugur fræðimað-
ur. Hér veltur á að menn rannsaki
eitthvað sjálfir.
Reynslan kennir manni að fæstar
kenningar lifa af heilan áratug og
þess vegna er mikilvægt fyrir kenn-
ara að geta séð hvað er merkilegt og
hvað ekki, vinsa úr það sem ekki er
þess virði að láta það lifa, menn
mega ekki hlaupa eftir öllum nýj-
ungum eins og þær séu allsherjar
sannleikur.
STAÐREYN DAÞEKK-
INGU HRAKAÐ
Ég vil nú ekki vera afdráttarlaus
um það efni hvort nemendur koma
betur eða verr undirbúnir til há-
skólanáms nú miðað við það sem
áður var. Ég fylgi hins vegar þeirri
skólastefnu að nemendur þurfi að
hafa á hraðbergi ákveðnar stað-
reyndir. Þegar ég var í skóla lærði
maður óhemjumikið af ártölum, ég
minnist þess t.d. með nokkurri skelf-
ingu að hafa þurft að læra að telja
upp danska konunga, eintóma Frið-
rika og Kristjána, með ártölum og
það var mikil þraut. Ég er fyrir
löngu búinn að gleyma þeim öllum.
Vissulega getur því verið ofgert í
þessum efnum en það er alveg
nauðsynjegt að hafa einhverja und-
irstöðu. Ég tel að skólastefnan verði
að vera sú að fólk þekki einhverjar
staðreyndir en ekki sú að víkja
burtu öllum staðreyndum í þágu
óljósra hugmynda um þroska ein-
staklingsins eins og mikið er talað
um. Það er ekki nóg að lesa bara
hugljúf kvæði og það þýðir ekki fyr-
ir mann að fara í háskólanám sem
ekki getur annað en lesið hugljúf
kvæði, hann verður að hafa ein-
hverja staðþekkingu.
Nemandi hefur kannski aldrei
heyrt Napóleons Bónapartes getið
eða Alexanders mikla. Hvenær
lifðu þeir? Hvaða maður er Alex-
ander mikli? Situr hann á Alþingi
íslendinga? Slík eru dæmin. Það
verður að leggja það á nemendur að
þeir þekki menningar- og sögulegar
staðreyndir þegar þeir hefja há-
skólanám. Annars verður þetta bara
eins og einhvers konar kommúna.
Þessari staðreyndaþekkingu hefur
hrakað.
Hins vegar vita nemendur sjálfsagt
margt sem mín kynslóð vissi ekki
þannig að ég vil ekki vera afdráttar-
laus hvað varðar spurningu um al-
menna menntun.
KRATINN OG
BAKARINN
Ég vat þingmaður fyrir Samtök
frjálslyndra og vinstri manna og svo
síðar fyrir Alþýðufiokkinn. Ég hef
alltaf verið jafnaðarmaður. Samtök-
in liðu undir lok og mér fannst allt
þetta fjaðrafok sem var hjá Alþýðu-
bandalaginu minna mig á gamla
daga. Það er sérstaklega gaman að
stjórnmálamönnum þegar allt er að
fara í hund og kött. Þá segja þeir af
sannfæringu: Einingin er alger. Sig-
ur vís.
Ég fór fram á Austfjörðum tvisvar
fyrir Alþýðuflokkinn þar, algjörlega
vonlaust að komast inn á þing. Ég
held að flokkurinn hafi haft rúm-
lega tvö hundruð atkvæði í kjör-
dæminu öllu, frá Svínafelli í Öræf-
um norður í Vopnafjörð, sem er
þriðjungur af strandlengju íslands.
Þetta var meira gert með hugarfari
gamals knattspyrnumanns en ég
hafi gert mér nokkrar vonir um ár-
angur.
Kratarnir höfðu alltaf haft nokk-
urt fylgi á miðfjörðunum, þ.e. á
Seyðis- og Eskifirði, og svo eitthvað
á Norðfirði. En hins vegar gátu
menn ekki nafngreint einn einasta
krata á Höfn í Hornafirði, sem var
1.400 manna pláss og mesti upp-
gangsstaðurinn á Austfjörðum. Ég
fór þarna á milli og svo frétti ég það
eftir þriðja manni að það væri hugs-
anlegt að bakarinn á Höfn væri
krati, því hann kæmi frá ísafirði.
Þetta var eina veganestið sem ég
hafði svo ég brá mér strax í bakaríið
og viti menn; Jsessi bakari reyndist
vera krati frá Isafirði. Svona var nú
aðkoman, þetta var ævintýri líkast.
Meðan aðrir flokkar höfðu skipu-
lögð félög og starfsemi var ég að
leita að einstökum kratasálum. Hins
vegar kynntist ég mörgu ágætisfólki
og þetta var mér skemmtileg lífs-
reynsla og ánægjuleg þó ég hafi
ekki komist neitt áfram í pólitík.
Mér tókst nú samt að auka fylgið
verulega og reyndar munaði ekki
nema örfáum atkvæðum að ég
kæmist inn sem uppbótarþingmað-
ur og líklega hefði það tekist ef ég
hefði ekki þurft að yfirgefa kjör-
dæmið viku fyrir kosningar. .Ég
þurfti nefnilega að fara til Astralíu.
Ári áður hafði ég þegið boð um að
koma og halda þar fyrirlestur í
Melbourne og vera þar gistiprófess-
or. Þessu gat ég ekki með nokkru
móti breytt enda fór ég í kosninga-
baráttuna með því fororði að ég færi
til Ástralíu. Andstæðingarnir not-
uðu sér þetta skiljanlega en ég hefði
ekki viljað sleppa þessari ferð þó ég
yrði af þingsæti fyrir vikið.
ATHAFNAMENNIRNIR
Nei, ég hef ekki haft neinn áhuga
á auði og völdum. Ég held að þessi
löngun eftir gulli sé mjög óæskileg,
að menn skilji ekkert né skynji
nema auð og völd. Þessi lífsþæg-
indagræðgi sem er að koma yfir Is-
lendinga er mjög óæskileg. Og þetta
er oftast gert undir fölsku flaggi sem
þeir kalla frjálshyggju. Grundvallar-
hugtakið er auðvitað bara efnis-
hyggja. Svo hafa þeir búið til eitt-
hvert orð sem heitir athafnamaður.
Það er það fínasta sem hægt er að
vera á Islandi.
Athafnamaður er maður sem er
með eigið fyrirtæki eða rekstur og
það skiptir engu hver eða hvernig sá
rekstur er. Eða hvort hann greiðir
sína skatta og skyldur, bara ef hann
er athafnamaður.
Það er hægt að skipta íslensku
þjóðinni í tvennt, það eru athafna-
menn og svo hinir sem ekki eru
athafnamenn og lifa á ríkinu. Þeir
hafa enga athafnaþrá og skiptir yfir-
leitt engu máli hvað þeir eru. Og
það sem á erlendum málum er kall-
að kapítalistar, það kalla þeir hér
athafnamenn. Nú skal ég ekki lasta
athafnamenn en það er ekki til fyr-
irlitlegri skoðun en sú að meta allt
eftir auði og láta eins og það sem
gerir manninn að manni sé einskis
virði. Öllum andlegum verðmætum
og lífsgildum sem gert hafa mann-
eskjuna að manneskju er stungið
undir stól í nafni frjálshyggju. Það
eru bara peningar og aftur peningar
og þessi boðskapur sem er að leggja
undir sig íslensku þjóðina. Ég hef
komist hjá því að verða athafna-
maður.
Svo er það líka að íslendingar
virðast ekki geta stjórnað sjálfum
sér. Gróðurmoldin eyðist og landið
er á förum í bókstaflegri merkingu
og þeir gera lítið við því. Þá er búið
að afhenda útgerðarmönnum auð-
lindirnar í sjónum. Þeir fá að skipta
fiskstofnum á milli sín, eftir hags-
munum þeirra sjálfra, og þeir geta
selt óveiddan fisk úr sjónum fyrir
fleiri tugi milljóna króna. Þetta er
með ólíkindum. Enn eitt dæmið er
stjórnarskráin frá 1874, sem búið er
að vera að endurskoða áratugum
saman í ótal ráðum og nefndum.
Það helsta sem Alþingi hefur gert er
að breyta kosningalöggjöfinni og
fjölga þingmönnum þrátt fyrir að öll
þjóðin hafi verið á móti því nema
þingmennirnir sjálfir. Þetta líkist
gjaldþrota yfirlýsingu íslenskra
stjórnmálamanna og stjórnmála-
flokka.
Þetta eru stór orð en smá orð bíta
ekki.
RYÐGAÐAR
SKAMMBYSSUR
Já, ég ákvað að draga mig í hlé
fyrir síðustu kosningar og þar fóru
saman bæði vilji og nauðsyn. Þetta
eru orðnar svoddan kanónur hjá Al-
þýðuflokknum að það þýðir ekkert
að vera tefla fram gömlum ryðguð-
um skammbyssum. Þær mega sín
einskis þegar barist er við menn
með kanónur.
Satt að segja skil ég ekki almenni-
lega af hverju alþýðuflokksmenn
eru að moka flórinn eftir óduglega
fjármálaráðherra sjálfstæðismanna.
Það ætti að láta þeim það sjálfum
eftir, sjálfstæðismönnum, og sér-
staklega fer í taugarnar á mér þegar
Alþýðuflokkurinn er að taka upp
mál sem jafnvel Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur heykst á, eins og t.d. að
selja ýmis ríkisfyrirtæki. Það er auð-
vitað sjálfsagt að selja ríkisfyrirtæki,
Húsameistara ríkisins og fleiri hálf-
dauðar stofnanir, en að láta sér
koma til hugar að selja t.d. Lyfja-
verslun ríkisins finnst mér alveg
óskiljanlegt. Bæði er þetta eina
vörn almennings gegn þeim sem
flytja inn lyf og svo ber fyrirtækið
sig fjárhagslega. Hverjir myndu líka
kaupa þessi fyrirtæki, er það al-
menningur? Nei, hreint ekki, þau
lenda bara hjá peningafólkinu í
Reykjavík, fólki sem á nóga peninga
fyrir. Eins er það með bankana, það
er ekki almenningur sem er að
reyna að kaupa Útvegsbankann.
Það á bara að láta einkakapítalið
sjálft um að koma upp sínum bönk-
um en ekki að selja þeim eignir rík-
isins á hálfvirði. Með alls konar
skattfríöindum og greiðslum ein-
J Ó L A T I L B O Ð
lækkun á 500 g smjörstykkj
Við komum til móts við heimilin
í jólaundirbúningnum ...
Venjulegt verð kr.
W T9
Jólatilboð:
smiori
> •xií
s stiifííun
hvern tíma í framtíðinni. Ef menn
vilja einfalda bankakerfið á að sam-
eina ríkisbankana í einn öflugan
ríkisbanka. Ég skil bara ekki hvað
kratarnir eru að gera í þessu sam-
bandi. Þeir eru að gera hluti sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ekki
treyst sér til að gera.
Svo bíð ég eftir því að fjármáia-
ráðherra takist að koma hér upp
þolanlegu skattkerfi. Þetta er nú
einu sinni hálfgert stigamannaþjóð-
félag. Þjóðfélag nýríkra manna sem
vilja gerast auðugir með skjótum
hætti og fyrirhafnarlítið og hér
greiðir bara viss hluti þjóðarinnar
skatt. Alþýðuflokkurinn fór inn í
þessa ríkisstjórn til að reyna að laga
skattkerfið. Ef honum tekst það þá
hefur hann átt erindi. Ef ekki, þá
hefur hann ekki átt þar neitt erindi
og ætti að draga sig út úr stjórninni
þegar á hefur reynt. Misréttið sem
þrífst hér í skattamálum sýnir í
hvers konar vanda þjóðfélagið er
statt. Ég ætla að bíða með að leggja
dóm á flokkinn þar til í ljós kemur
hvernig honum tekst upp í skatta-
málunum.
SÓLSTAFIR
Bókin heitir Sólstafir og segir
eiginlega frá leit mannsins að ham-
ingju sinni. Þetta er saga um vegferð
manns eftir þeim götuslóða sem
kallast heimur þar sem söguhetjan,
sem heitir Pétur, er að leita að æsku-
ást sinni. Hvort hann finnur hana
læt ég ósagt, bendi bara fólki á að
kaupa bókina, þá kemst það á snoð-
ir um afdrif þessa manns. Það byrjar
að segja frá Pétri í klaustri þar sem
hann er við nám og síðan raktir at-
burðir sem honum tengjast. Faðir
hans er skókaupmaður og Pétur
lærir að selja það sem kallast guðs-
munir. Sagan er látin gerast á meg-
inlandinu og söguhetjan lendir í
ýmsu og hittir fjölbreyttar persónur
á lífsleið sinni, heimspeking, ostsala
og förufólk, verður vitni að brennu
í drottins nafni og fleira og fleira.
Það á að vera í þessari bók blanda
af gamni og alvöru, góðu og illu,
fögru og ljótu og þarna eru átök um
auð og völd.
Nafnið Sólstafir táknar dagleið
mannsins undir sólinni þar sem
hann er að leita að einhverju sem
hann þráir. Það er annars merkilegt
að þegar verið er að tala við suma
rithöfunda segja þeir um bækurnar
sínar að þær séu óður til landsins
eða sinfónía til náttúrunnar. Ég nota
þetta ekki, ég segi bara að þetta sé
bók um hann Pétur."
20 HELGARPÓSTURINN