Helgarpósturinn - 26.11.1987, Blaðsíða 38

F0T80U1NN
Um hvaö snýst leikurinn?
Amerískur fotbolti er haröur leikur þar sem menn vita stundum ekki hvað snýr
upp eða niður.
íþrótt, heldur framandi okkur ís-
lendingum, virðist vera að ná tök-
um á mörgum landanum. Amerísk-
ur fótbolti heitir hún en á í raun
ákaflega lítið skylt við fótbolta eins
og við þekkjum hann. Boltinn í
leiknum er ekki eins og í „okkar fót-
bolta“ og leikmenn gera meira af því
að halda á honum en sparka. Stöð 2
hefur í vetur sýnt reglulega frá at-
vinnumannadeildinni í Bandaríkj-
unum, en þar er leikur þessi upp-
runninn. Það er eiginlega vegna
fjölda áskorana að ég ætla að gera
grein fyrir þessum leik á síðunni í
dag.
HVAÐ ER AMERÍSKUR
FÓTBOLTI?
Amerískur fótbolti er knattleikur
spilaður með 11 leikmönnum í liði
og markmið þeirra er að gera fleiri
stig en andstæðingarnir. Stig er
hægt að gera á nokkra mismunandi
vegu. í fyrsta lagi með því að koma
knettinum yfir endalínu andstæð-
inganna og hafa hann í vörslu sinni
þegar það gerist. Slíkt afrek gefur 6
stig og gefur einnig möguleika á að
sparka knettinum í mark sem er
svipað Y í laginu. Slíkt spark bætir 1
stigi við. Þá er hægt að sparka knett-
inum í markið hvaðan sem er af vell-
inum og fást fyrir það 3 stig. Fyrir að
fella andstæðing inni á hans eigin
marksvæði fást 2 stig og kallast það
sjálfsmark. Sex stiga markið kallast
snertimark (Touchdown) en þriggja
stiga markið kallast vallarmark
(Field Goal).
Það lið sem hefur boltann fær fjór-
ar tilraunir til að koma honum 10
yarda eða meira (yard er 0,914 m og
mun ég hér eftir tala um metra þeg-
ar átt er við yarda). Takist liði að
koma boltanum 10 m eða meira í
einni, tveimur, þremur eða fjórunr
tilraunum fær það aftur fjórar til-
raunir til að komast aðra 10 m eða
meira. Mistakist liðinu sem hefur
boltann að komast 10 m í fjórum til-
raunum fá andstæðingarnir boltann
og reyna að komast í átt að endalín-
unni. Ef sóknarlið hefur t.d. komist
7 metra í þrem tilraunum og telur
sig ekki vilja taka þá áhættu sem í
því felst að reyna við þá þrjá metra
sem eftir eru notar liðið fjórðu til-
raun sína til að sparka boltanum
eins langt inn á vallarhelming and-
stæðinganna og hægt er til að þeir
fái eins slæma vallarstöðu og mögu-
legt er. Með því að komast 10 m eða
meira á fjórum eða færri tilraunum
þokast sóknarliðið í átt að enda-
marki varnarliðsins og þar með
eykst möguleiki liðsins á að skora
stig eins og áður er lýst.
Þannig er grunnurinn í leiknum
einfaldlega sá að koma boltanum yf-
ir endalínu andstæðinganna eða
sparka honum í mark þeirra. Flókn-
ara er það nú ekki. Eins og áður
segir eru 11 menn inni í hvoru liði í
einu. Hins vegar samanstendur
hvert lið af um 47 leikmönnum. Þeir
hafa allir mjög sérstöku hlutverki að
gegna í leiknum. Sumir spila bara í
sókn, aðrir bara í vörn og enn aðrir
gera það eitt að sparka boltanum
eða taka þátt í leiknum við sérstök
tækifæri, t.d. þegar andstæðingarn-
ir sparka boltanum frá sér. Þannig
hefur Ameríkaninn gert leikinn að
hálfgerðum hernaðarleik þar sem
sérhver tilraun til að koma boltan-
um áleiðis að endalínu andstæðing-
anna er vandlega skipulögð og
ákveðin af þjálfara (hershöfðingjan-
um!) og aðstoðarmönnum hans,
sem eru margir. Skiptingar á leik-
mönnum geta farið fram að vild og
heimilt er að skipta inn á ótakmörk-
uðum fjölda leikmanna fyrir hverja
tilraun með boltann. Þessi skipu-
lagning og undirbúningur fyrir
hverja tilraun sóknarliðsins með
knöttinn gera það að verkum að
leikurinn stoppar mjög oft, sem hef-
ur verið hvað erfiðast fyrir t.d.
knattspyrnuunnendur að venjast.
En þessi stopp þjóna auðvitað líka
þeim tilgangi hjá Kananum að
koma inn auglýsingum í leikjum
sem er sjónvarpað, en öllum leikjum
í atvinnumannaboltanum er sjón-
varpað.
Völlurinn sem spilað er á er 109,8
metra langur og 48,8 metra breiður.
Við enda hans eru svokölluð enda-
svæði eða marksvæði sem eru 9,15
metrar og teljast með þeim 109,8
metrum sem völlurinn er. Við end-
ann á vellinum eru mörkin sem eru
Y-laga. Breiddin á þeim er 5,64
metrar en stangirnar eru 6,1 metri á
hæð og sláin er í 3,05 metra hæð frá
jörðu. Knötturinn sem spilað er
með er leðurbolti, nokkuð egglaga
og er 28—29 sm langur og vegur um
396—425 grömm. Lögun knattarins
gerir að verkum að auðvelt er að
kasta honum og einnig halda á hon-
um ef hlaupið er með hann.
Atvinnumannafótboltinn í
Bandaríkjunum er með svipuðu fyr-
irkomulagi og NBA, körfuknatt-
leiksdeild atvinnumanna þar í landi.
Atvinnumannadeildin heitir
National Football League (NFL) og í
henni eiga sæti 28 lið. Deildinni er
skipt í tvær deildir, National og
American, og hvorri deild er skipt í
þrjá riðla, austur-, mið- og vestur-
riðil. Hvert lið spilar 16 leiki á
keppnistímabilinu og síðan komast
sigurvegarar hvers riðils í úrslita-
keppnina. Tvö lið úr hvorri deild,
sem hafa besta vinningshlutfallið án
þess að vinna sinn riðil, spila síðan
innbyrðis (svokallaðan Wild Card-
leik eða aukaleik) þ.e. liðin tvö úr
National-deildinni spila innbyrðis
og liðin tvö úr American-deildinni
spila einnig innbyrðis. Sigurvegar-
arnir úr þessum viðureignum kom-
ast í hóp þeirra sex sem unnu sína
riðla. Síðan mætir liðið með besta
vinningshlutfallið í National-deild-
inni liðinu sem vann aukaleikinn í
sömu deild, og hin liðin tvö í
National-deildinni mætast innbyrð-
is. Sigurvegarar þessara leikja spila
síðan um meistaratitilinn í National-
deildinni. Það sama gerist í Amer-
ican-deildinni. Sigurvegarar þess-
ara tveggja deilda mætast síðan í úr-
slitaleiknum sjálfum sem kallaður
er „Super Bowl“.
Til að kynna okkur aðeins betur
liðin sem spila í NFL-atvinnumanna-
fótboltanum sýni ég hér stöðuna
eins og hún er í dag:
AMERICAN-DEILÐIN
AusturriðiU U T J %
New England Patriots 5 5 0 500
Buffalo Bills 5 5 0 500
lndianapolis Colts 5 5 0 500
New York Jets 5 5 0 500
Miami Dolphins 5 5 0 500
Miðríðíll
Cleveland Browns 7 3 0 700
Pittsburg Steelers 6 4 0 600
Houston Oilers 6 4 0 600
Cincinnatti Bengals 3 7 0 300
Vesturriðill
San Diego Chargers 8 2 0 800
Seattle Seahawks 7 3 0 700
Denver Broncos 6 3 1 600
Los Angeles Raiders 3 7 0 300
Kansas City Chiefs 1 9 0 100
NATIONADDEILDIN:
Austurriðill
Washington Redskins 7 2 0 700
Dallas Cowboys 5 5 0 500
St. Louis Cardinals 4 6 0 400
Philadelphia Eagles 4 6 0 400
New York Giants 3 7 0 300
Miðriðill
Chicago Bears 8 2 0 800
Minnesota Vikings 6 4 0 600
Green Bay Packers 4 5 1 400
Tampa Bay Buccaneers 4 6 0 400
Detroit Lions 2 8 0 200
Vesturriðill
San Francisco 49ers 8 2 0 800
New Orleans Saints 7 3 0 700
Los Angeles Rams 2 7 0 200
Atianta Falcons 2 8 0 200
Ef við skoðum þessa stöðu þar
sem tekið er fram hversu marga
leiki lið hefur unnið og hversu mörg-
um það hefur tapað ásamt prósentu-
hlutfaili sigra/taps og gefum okkur
það að þetta sé lokastaðan áður en
úrslitakeppnin hefst sjáum við að
þau lið sem vinna sína riðla komast
í úrslit. En auk þess spila Seahawks
og Broncos aukaleikinn í American-
deildinni og Saints og Vikings auka-
leikinn í National-deildinni.
Ég mun væntanlega síðar fjalla
nánar um leikinn og skoða þá m.a.
uppstillingu leikmanna í vörn og
sókn auk nokkurra fróðleiksmola
um þann „bissness" sem ameríski
fótboltinn er.
EFTIR ÞÓRMUND BERGSSON
Það er stjórnandinn (quarterback) sem leiðir sóknina. f þessu tilfelli Danny
White hjá Dallas Cowboys.
38 HELGARPÓSTURINN