Helgarpósturinn - 14.01.1988, Blaðsíða 14

Helgarpósturinn - 14.01.1988, Blaðsíða 14
Thc hardest thing about it is the rocks. KLAMIKLAKANUM f viskílögginni í glasinu má meö góö- um vilja sjá hval og lítinn fisk, sem likist sverðfiski. Það er hins vegar mun erfiðara að koma auga á úlfana þrjá, sem leynast eiga í klakanum samkvæmt upplýsingum bandariska prófessorsins. um að hafa séð, og það sama á við um hljóð. Við getum skynjað hljóð, án þess að gera okkur grein fyrir því að hafa heyrt þau — hversu fjar- stæðukennt sem þetta kann nú að virðast! ÉG ER EKKI ÞJÓFUR! Framangreindur eiginleiki mannsheilans vekur að vonum áhuga margra á því að „nýta“ hann á einhvern hátt. Gerðar hafa verið tilraunir í stórmörkuðum í Banda- ríkjunum, þar sem svokölluð neðan- markaskilaboð hafa verið send út í hátalarakerfi verslananna með sí- endurteknum fullyrðingum á borð við „Ég er ekki þjófur! Ég tek ekki hluti ófrjálsri hendi!" Margir hafa líka eflaust heyrt sögu, sem fyrir nokkrum árum gekk fjöllunum hærra, og var í þá veru að framleið- endur Coca Cola hefðu laumað skilaboðum inn í kvikmynd. Fylgdi það sögunni, að kóksalan í hléinu hefði aukist til muna við þetta uppá- tæki. Vel má vera að þessi kóksaga sé algjörlega úr lausu lofti gripin, en samkvæmt ýmsum heimildum er ljóst að auglýsingasmiðir hafa reynt að nota leynileg skilaboð. Aðallega hefur þetta verið borið upp á auglýs- ingamenn í Ameríku, t.d. af kolleg- um þeirra í Evrópu. í bresku bókinni „The Complete Guide to Aduertis- ing"segir þannig m.a.: „Það er eink- um í Bandaríkjunum, sem tekið er mið af sálfræðilegum rannsóknum við hönnun auglýsinga." í niðurlagi bókar Vance Packard, „The Hidden Persuaders" er líka upptalning á ýmsum aðferðum, sem notaðar eru í auglýsingabransanum í Ameríku. Og þar er talað um leyni- leg skilaboð, neðan meðvitaðrar skynjunar. Dæmi eru tekin um að orðið SEX sé falið í prentuðum aug- lýsingum í þeim tilgangi að valda áreiti. Manna áhugasamastur um þessi málefni er hins vegar bandaríski há- skólaprófessorinn Wilson Bryan Key. Áhugi hans beinist að því hvernig ákveðnir aðilar færa sér í nyt þann eiginleika mannsheilans að geta „séð“ og „heyrt", án þess að viðkomandi einstaklingur sé með- vitaður um það. Prófessorinn hefur flutt um þetta ótal fyrirlestra og Auglýsendum finnst oft að sér þrengt með lögum og reglugeröum og reyna þá að bregðast við með ýmsum ráðum. En það er hægt að gera margt annað en seilast niður fyr- ir skynþröskuldinn. Þegar jákvæðar lýsingar höfðu verið bannaðar í síg- arettuauglýsingum í Bretlandi geröu þeir hjá Winston t.d. röð auglýsinga, sem allar hófust á orðunum: „Við megum ekki segja ykkur neitt um Winston-sígarettur." I setningunni, sem fylgdi á eftir, var síðan orðaleik- ur, sem kitla átti kímnigáfuna. Með- fylgjandi dæmi sýnir wok-pönnu, sem klesst hefur verið niður í dökka súkkulaðitertu (þ.e.a.s ef myndin prentast nægilega vel). Slíkar kökur eru kenndar viö Svartaskóg og „wok" er borið fram líkt og „walk" (ganga), svo orðaleikurinn felst í því að ekki er um að ræða gönguferð í Svartaskógi heldur pönnu í súkku- laðitertu. Lengi hefur veriö vitaö, að heilinn getur numið myndir og hljóö sem augu okkar sjá ekki og eyrun heyra ekki. Getur verið aö auglýsinga- hönnuöir og fleiri notfæri sér þenn- an hœfileika í gróöaskyni? Mannsheilinn er mikið furðufyrir- bæri og á víst engan sinn líka meðal annarra dýrategunda. Þó er langt frá því að við þekkjum í grundvall- aratriðum starfsemi þessa dularfulla líffæris, sem lesa má í kennslubók- um að við notum einungis að litlum hluta. í bókinni „Notaðu höfuöiö betur" eftir Tony Buzan segir t.d.: „Síðastliðin 150 ár hefur mannkyn aukið verulega þekkingu sína á mannshuganum og hefur þessi aukna þekking á vissan hátt gert okkur ljóst hvað við vitum ekki í þessum málum... Reyndar þekkjum við til hinna ýmsu hluta heilans, vit- um heilmikið um efnabreytingar í honum, þekkjum til DNA og RNA og ýmissa niðurstaðna tilrauna, sem gerðar hafa verið við ákveðin skil- yrði. En einmitt þegar við oft teljum okkur hafa staðsett þau svæði heil- ans, þar sem minnið og hugsunin hafa aðsetur sitt, kemur í Ijós að nið- urstaðan er hreint ekki örugg..." Eitt af því, sem vitað er um manns- heiiann, er að hann getur numið eða skynjað hluti, án þess að „eig- andinn" sé meðvitaður um það. Sýnt hefur verið fram á þetta með margs konar tilraunum, t.d. með því að láta manneskju ganga hratt fram- hjá hálfopnum dyrum og dáleiða þær síðan. Hefur viðkomandi þá getað lýst af töluverðri nákvæmni hvernig umhorfs er í herbergjunum, sem hann gekk framhjá. Þetta hefði tilraunadýrið hins vegar aldrei get- að gert með fullri meðvitund. Heili okkar nemur sem sagt ýmis- legt, sem við erum ekki meðvituð We’re not allowed to tell you anything about Winston cigarettes, so here’s^a wok in the Black Forest. LOWTO MIDOLE TAR .. DANGER: Governmenl Hcallh WARNINGzCIGARETTES CAN SERIOLSLY DAMAGE YOIfR HEALTH 14 HELGARPÓSTURINN feFTIR JÓNÍNU LEÓSDÓTTURl

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.