Helgarpósturinn - 14.01.1988, Blaðsíða 23

Bubbi Morthens: Sjálfur rokkkóngurinn, eitthvað það ferskasta í íslensku poppi fyrr og síðar, kemst varla á blað hjá
þeim sem velja íslenska listann.
Popp og vinsældalistar
Af vinsœldalistum og poppurum
Það hefur löngum verid talið alvariegri popptónlistar-
mönnum til hróss að koma ekki lögum sínum inn á vin-
sældalista, enda hafa vinsældalistar gjarna verið taldir
geymslustaðir fyrir allt það sem lágkúrulegast er. Lág-
kúrulegast og einfaldast og á seinni tímum hefur gjarna
verið talað um iðnaðarpopp, popp sem litið er á sem
iðnað sem hefur ekkert fagurfræðilegt gildi. Reyndar eru
svo sumir sem segja að allt popp sé bara iðnaður og ekk-
ert af því hafi neitt gildi út fyrir stað og stund — afgreiða
það sem dægurlög, lög sem ekki lifa lengur en eitt dæg-
ur, og eiga hvorki erindi til fortíðar né framtíðar.
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
Líklegast er þetta eins í öllum list-
greinum, meginandstæður listar-
innar felast ekki í að vera góður eða
vondur, miklu fremur í því að vera
annaðhvort virtur eða vinsæll. í
bóksölu er gjarna talað um að heild-
arbóksalan myndi eins konar ytri
hring, meðan salan á fagurbók-
menntum myndi lítinn hring inni í
miðju þess stóra. Utan litla hringsins
eru allar þær bækur sem ekki teljast
til fagurbókmennta, hverju nafni
sem þær nefnast. Þessar bækur selj-
ast alla jafna miklu betur en fagur-
bókmenntirnar en í einstaka tilfell-
um gerist það að bók úr innri
hringnum nær að brjóta sér leið úr
honum og höfða til þeirra sem ann-
ars kaupa eingöngu bækur úr ytri
hringnum. Dæmi um slíkt á síðustu
árum er til að mynda Nafn rósarinn-
ar eftir Umberto Eco og innlent
dæmi myndi vera Grámosinn glóir
eftir Thor Vilhjálmsson eða bækur
Guðrúnar Helgadóttur, Sitji guðs
englar, Saman í hring, og Sænginni
yfir minni. Kannski er þetta eins
með poppið. Þeir sem teljast virtir
eru innan litla hringsins, hinir vin-
sælu eru í stóra hringnum og þegar
menn loksins, eftir langt þref, fjölda-
margar tilraunir og margra ára
spilamennsku, komast út úr litla
hringnum og í þann stóra hætta þeir
að vera virtir og verða í staðinn vin-
sælir. Aðeins einstaka mönnum
tekst að halda því að vera virtir þrátt
fyrir að þeir séu orðnir vinsælir. Hér
á landi myndu Bubbi og Megas
kannski teljast tii hvorra tveggju
hópanna en samt ekki laust við að
yngri mennirnir séu farnir að senda
Bubba tóninn og kannski á hann
ekki langt í að verða bara vinsæll.
Þegar það gerist er hann hins vegar
orðinn svo vinsæll að honum er
sjálfsagt alveg sama hvað virðingar-
minnihlutinn segir, kemur það ekki
við.
Um langa hríð hefur það verið
lenska hjá þeim sem fylgjast með
poppmúsík að afgreiða alla þá sem
ekki eru að fást við nýsköpun sem
skallapoppara, menn sem spila
poppmúsík en eru með skalla. Slíkt
verður þó æ erfiðara því nú þegar
poppið sjálft hefur slitið barnsskón-
um gerast menn innanjress æ eldri
og halda samt áfram. A síðastliðnu
ári gerðist það til að mynda að
nokkrar af athyglisverðari plötum
ársins komu frá mönnum sem ekki
hafa verið að gera neitt nýtt síðan
þeir voru ungir, en það var fyrir ein-
um tuttugu árum eða meira. Menn
RÁS 2
1. Bad ......Michael Jackson
2. Hægt og Hljótt
Halla Margrét Árnadóttir
3. Skapar fegurðin hamingju?
Bubbi Morthens & MX-21
4. Ifs a sin....Pet Shop Boys
5. Livin' on a prayer .... Bon Jovi
6. Where the Streets have no
Name.....................U2
7. What have I don to deserve
this?......Pet Shop Boys &
D. Springfield
8. Þyrnirós ........Greifarnir
9. Johnny B.......The Hooters
10. Popplag í G-dúr .... Stuðmenn
11. Bara ég og þú .. Bjarni Arason
12. Frystikistulagiö .Greifarnir
13. Skyttan .... Bubbi Morthens &
MX-21
14. You win again....Bee Gees
15. Lífið er lag..........Model
16. Vopn og verjur ... Varnaglarnir
17. Cry Wolf...............A-ha
18.1 wanna dance with some-
body (who loves me)Whitney
Houston
19. Girifriend in a ComaThe Smiths
20. Carrie...............Europe
segja að þetta sé af því poppið sé í
kreppu, ekkert hafi gerst, en þá
verða aðrir æfir og benda á ein
hundrað nöfn sem enginn annar
hefur heyrst minnst á og svo kemur
lykilorðið að tónlistarsköpun nútím-
ans, „underground". Svo fjandi fínt
að vera neðanjarðarband, alveg
sama hvað menn eru falskir og þó
tónlistin hljómi bara sem hávaða-
veggur, alltaf hægt að segja að það
sé ekki tilgangurinn að höfða til
fjöldans og syndakvittun sjálfkrafa
orðin til hjá þeim sem fylgjast með
og pæla.
Og svo eru menn svo heppnir, eða
óheppnir, að lenda inni á vinsælda-
lista og eiga eftir það í vök að verj-
ast, fá aldrei almennilega umfjöllun
og stöðugt verið að áfellast þá fyrir
að einhver nennir að hlusta á þá.
Kannski jafn gott fyrir Sykurmolana
að fara ekki miklu hærra á listum úti
í heimi. Fengju örugglega skömm í
hattinn fyrir. Sökuð um að vera
óheiðarleg og að hafa selt í sér sál-
ina, poppfræðingar ná ekki upp í
nef sér yfir þeirri ósvífni að almenn-
ingi líkar við lögin. Miklu betra að
eiga eitthvað sjálfur og geta baunað
á pöpulinn úr hásæti.
Annars undarlegt með vinsælda-
lista. Eins og mótsagnakenndir.
A.m.k. hérlendis. Er víst þannig
annars staðar að þeir sem selja mest
eru vinsælastir. Hér er ekkert slíkt.
Bara að hringja eða skrifa og nefna
þrjú lög út úr hvaða kú sem er. Og
ennþá undarlegra að það er meiri
munur innbyrðis á innlendu listun-
um en listum í tveimur löndum. ís-
lenski listinn gæti t.d. næstum verið
frá hvaða landi sem er, Belgíu t.d.
Listi rásar 2 er hins vegar þjóðlegri,
gæti hvergi annars staðar verið.
Sumir listamenn fastagestir öðrum
megin en heyrast aldrei hinum meg-
in. Kannski að veljendurnir lifi ein-
angraðir, tveir popplega einangrað-
ir hópar sem ná ekki saman utan í
einstaka heimssmelli.
Samt aldrei verið tekið verulegt
mark á vinsældalistum þó þeir séu
jafnvel spegill þjóðarinnar; fram-
sækinn vinsældalisti, framsækin
þjóð, einfaldur afturhaldssamur vin-
sældalisti, einföld, afturhaldssöm
þjóð. Nöturleg einföldun en samt til
menn úti í bæ sem trúa þessu statt
og stöðugt. Benda á að popptónlist-
in sé líf og yndi ungs fólks og í engu
kristallist hugsanir þeirra, langanir
og þrár betur. Textarnir hitti fólk
beint í hjartað, svo þráðbeint að það
sé ekki hægt að gera betur, og aðrir
miðlar verða að sætta sig við að lúta
í lægra haldi. Og poppararnir sjálfir
dauðhræddir við að einhver fari að
taka mark á þeim fyrir vikið. Vita
sennilegast upp á sig skömmina að
hafa ekkert að segja. Meira að segja
þeir sem ekki eru á vinsældalistum.
Eins og sé sjálfgefið að menn hafi
grundaða hugmyndafræði þó þeir
geti glamrað á gítar.
Þessir vinsældalistar sem hér birt-
ast eru fengnir að láni úr Þjóðviljan-
um nú nýverið. Þetta eru listar yfir
vinsælustu lög ársins 1987 — skalla-
poppið svart á hvítu myndu ein-
hverjir segja.
Þeir eru annars fróðlegir að skoða
og bera saman og það sést glögg-
lega af þeim að ekki fara alltaf sam-
an mikil sala og vinsældir. Eins og
flestum mun vera kunnugt varð
BYLGJAN
(ÍSLENSKI LISTINN)
1. Livin' on a Prayer .... Bon Jovi
2. Never gonna give you up
Rick Astley
3. Bad.......Michael Jackson
4. Here I go again .. Whitesnake
5. Causing a Commotion
Madonna
6. Who's that Girl?.Madonna
7. You give Love a bad Name
Bon Jovi
8. Rock the Night....Europe
9. What have I done to deserve
this?......Pet Shop Boys
10. Cry Wolf............A-ha
H.Manhattan Skyline ....A-ha
12. C'es la vie.Robbie Neville
13. Look me in the Eye.Strax
14. Carrie............Europe
15. Running in the Family Level 42
16. í Réttó.....Bjarni Arason
17. Change of heart Cyndi Lauper
18. Augun mín .. Bubbi Morthens
19.1 knew you were waiting for
me Aretha Franklin & George
Michael
20. Caravan of Love Housemartins
mikill fjörkippur í íslenskri plötu-
sölu á árinu — gleðiiegur fjörkippur
segja þeir sem hafa lifibrauð sitt af
því að selja plötur. Á sama tíma
dróst hins vegar saman sala á er-
lendum plötum, einhvers staðar hef-
ur orðhvatur maður heyrst segja að
þær hafi hreinlega ekki selst neitt.
Fróðlegt að skoða íslenska listann
með hliðsjón af þessu. Eins og menn
sjá er ekkert íslenskt lag á meðal
þeirra tíu vinsælustu, hins vegar
slæðast ein tvö alíslensk með tutt-
ugu fyrstu lögunum, og eitt sem er
sungið af íslendingi en auðvitað
ekki íslenskara en Kringlan. Þetta
er skemmtilegt að skoða miðað við
lista rásar 2, þar sem alls eru fjögur
íslensk lög á meðal þeirra tíu efstu
og síðan bætast önnur fimm í hóp-
inn þegar skoðuð eru tuttugu vin-
sælustu lögin.
Af þessu má auðvitað draga ýms-
ar ályktanir, kannski fyrst og fremst
þá að tónlistarvalið á stöðvunum sé
mjög ólíkt og þeir sem velja lögin
hlusti bara á aðra stöðina. Minnuga
menn rámar í að Paul Simon hafi
setið á öðrum listanum í marga
mánuði en hafi aldrei heyrst á hin-
um. Sé því ekki um að ræða vinsæl
lög í þeim skilningi að þau nái vin-
sældum vegna þess hversu grípandi
þau eru og góð, heldur vegna þess
að þau eru spiluð upp í vinsældir. Og
menn hljóta að spyrja sig að því ef
upp kæmi stöð sem spilaði bara
Wagner-sinfóníur, væri þá ekki
Wagner í tuttugu efstu sætunum? Er
ekki hægt að draga hlustendur á
asnaeyrum endalaust og í raun for-
rita valið? Ef það er hægt geta menn
auðveldlega dregið þá ályktun að
Bylgjumenn hafi engan áhuga á ís-
lenskri popptónlist, bara erlendri,
og þá fer nú kannski eitthvað að
verða til í því sem menn kaila „ís-
lensk tunga er í hættu vegna engil-
saxneskra áhrifa". Enginn hefur
auðvitað nokkurn tíma lagt trúnað
á að svo væri, að íslendingar myndu
smám saman missa tökin á því sem
gerir okkur að sjálfstæðri þjóð svo
gripið sé til hátíðlegs orðavals sem á
heima í nýársávörpum og svo í rign-
ingu á 17da júní. En auðvitað hafa
þeir sem standa að íslenska listan-
um áhuga á íslenskri menningu og
popptónlist þar með, þeir auglýstu
meira að segja fyrir jólin að fólk ætti
að kaupa íslenskar hljómplötur, en
skrýtið ef satt er að þeir sömu nenni
ekki að spila hana sjálfir. Sjálfur
Bubbi Morthens má gera sér að
góðu að eiga bara eitt lag á íslenska
listanum, samt er hann seldur í ein-
um tuttugu þúsund eintökum á ein-
um mánuði eða tveimur. Helvíti
undarlegt. Og Valgeir Guðjónsson,
sem er greinilega vinsældalistatröll
á rás 2, kemst naumlega á blað á ís-
lenska listanum. Eins og maðurinn
sé þjóðhetja austan við Snorrabraut-
ina en óþekktur vestan hennar, býr
þó sjálfur í vesturbænum og sannast
þar auðvitað hið fornkveðna að
enginn er spámaður í sínu föður-
landi. Svosem ekki verri tilgáta en
hver önnur.
Annars er líka fróðlegt að velta
fyrir sér hvort það séu fleiri krakkar
undir 10 ára sem taka þátt í að velja
einn vinsældalistann frekar en ann-
an. Og það sé þá einhver skýring,
þeir velja lög en kaupa ekki plötur.
Valgeir Guðjónsson: Ókrýndur kóng-
ur eins vinsældalista en þekkist ekki
á öðrum.
HELGARPÓSTURINN 23