Morgunblaðið - 01.07.1965, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÚ
Fimmludagur 1« júlí 1965
Á slóðum Ferðafélagsins
AnSTURLAND
SEGJA mætti með skaft-
fellsku málfari ,að Austurland
væri aðeins sjálfu sér líkt. Svo
frábrugðið er það öðrum lands
hlutum, að tæplega færi neinn
í grafgötur um það, hvar hann
væri staddur, þótt hann vakn-
aði skyndilega austur þar, jafn
vel þótt ekki sæist til hinna
alkunnu kennileita, svo sem
Dyrfjalla, Lagarfljóts, Snæ-
fells.
Meginhlutar Austurlands eru
Jökuldalur, Hérað (í Efra) og
Firðirnir (í neðra).
Héraðið er eitt af stærri flat
neskjum íslands. Svo marflatt
er landið frá Fljótsdal til Hér-
aðsflóa, að Lagarfljót verður
á stórum köflum straumlaust
með öllu, í raun réttri stöðu-
vötn. Vegalengd . losar þó
hundrað kílómetra.
Höfuðáttir eru .fjórar á Hér-
, aði: Austur, norður, upp og út.
Austur og norður .eru gagn-
stæðar áttir frá Lagarfljóti.
Upp er inn til lands, en út til
sjávar.
Allar leiðir lágu til Rómar.
Nú liggja allar leiðir til Egils-
staða. Við höfum 730 km akst-
ur frá Reykjavík að baki. Við
höfum heilsað upp á útvörð
Múlasýslna í vestri, Jón bónda
á Möðrudal. Dokað hefur ver-
ið við Rangalón og horft til
eyðibýlanna á Jökuldalsheiði,
en þar eru Sumarhús Bjarts.
Raunar sýnir kortið engin Sum
arhús, aðeins Veturhús. Ekið
hefur verið niður Jökuldal frá
ármótum Gilsár. Ekið er yfir
Jöklu, þar sem hún er að losna
úr sinni löngu úlfakreppu og
fær nú loks tækifæri" að slá
sér út meðfram Jökulsárhlíð.
Við erum komin í land Ekkju-
fells við vestur sporð Lagar-
fljótsbrúar. Skammt handan
brúarinnar eru Egilsstaðir. Á
síðustu árum hefur risið upp
annað þorp vestan brúar. Gár-
ungar kalla það Vestur-Berlín.
Ætlunin er að slá upp tjöld-
um á þessum slöðum, ekki til
einnar náttar ,heldur fjögurra.
Er nú tvennt til. Tjalda í Eg-
ilsstaðaskógi, eða halda út til
(Eiða. Eiðar verða fyrir valinu.
!>ar eru tjaldstæði og vatnsból
betra. Svo er þar prýðis gisti-
hús, ekki steinssnar frá tjald-
stað. Raunar lengir það akstur
okkar næstu daga þrjá, en
styttir þó einn..
Eiðar eru í lægð austan
Fljóts. Staðarlegt er heim að
líta. Skólinn setur tignársvip
á hinn forna stað
Fyrsta daginn skal halda til
Borgarfjarðar. Leiðin liggur út
Eiða- og Hjaltastaðaþinghár.
Selfljót er á hægri hönd. Ekk-
er fljót er jafn bugðótt og Sel-
fljót, enda er iandið marflatt.
Þama er Hjaltastaðabláin, sem
Sunnlendingar myndu nefna
íorir. Handan fljótsins rís fjall-
garðurinn mikli, sem skilur að
Firðina og Hérað. Af einstök-
um fjöllum ber einna mest á
Beinageitafjalli og Dyrfjöllum.
Handan þessara risadyra er
Borgarfjörðurinn. Skammt frá
sjó snarbeygir vegurinn til
hægri. Farið er yfir Selfljót
skammt frá Unaós, bæ Una
danska. Vegurinn bugðar sig
upp bratt Vatnsskarð. Uppi i
skarðinu er fallegt fjallavatn
á hægri hönd, en af því dreg-
ur skarðið nafn. Nú hallar
mjög niður austan megin. Lípa
rit og basalt skiptast á í fjöll-
um. Litadýrð verður því mik-
il, en er þó sýnu meiri, þegar
kemur í Borgarfjörð. Innan tíð
ar sézt bærinn Borg í Njarð-
vík bera við hafflöt. Bóndinn
á Borg heitir Bóas Eydal. Ef
Ingimundur, tengdasonur Bóas
ar, yrði bílstjóri okkar, fær-
um við vissulega ekki fram hjá
garði. Bóas var farmaður á
yngri árum um öll heimsins
höf, og hefði frá mörgu að
segja. Safn Kjarvalsmynda á
hann mikið, enda var Kjarval
nágranni hans í æsku og vinur.
Tún sín hefur Bóas sléttað, en
þó hefur hann þyrmt Þiðranda
þúfu, en þar á Þiðrandi að
hafa verið veginn. Mættu marg
ir taka sér Bóas til fyrirmynd-
ar, þegar tízka er að eyða
hverjum hól og fylla hverja
tjörn, og þá engu skeytt, þótt
þau geymi gamlar sagnir.
Úti á víkinni eru tvö sker.
Þau heita Gunnarssker. A
innra skerinu vaip Gunnar
Þiðrandabani mæðinni, er
hann synti undan eftirleitar-
mönnum sínura yfir víkma
þvera.
Landsendi lokar Njarðvík a&
vestan. Handan hans hefjast
Njarðvíkurskriður. Vættur,
Naddi, varð þarna mörgum
manni að aldurtila. Krossinn
frægi er þarna við vegarbrún.
Á hann er letrað ártalið 1306
og hvatning á latínu til veg-
farenda að beyja kné fyrir
merki krossins. Nú þarf ferða-
maður ekki lengur að feta
tæpa götu ofan standbergs í
sjó fram. Breiður vegur hefur
verið ruddur í gegnum Skrið-
urnar.
Þegar Skriðunum sleppir
opnast Borgarfjörður. Sveítin
er breiður hálfhringur. Hér er
að mörgu að hyggja. Silfurtær
Staðará fellur til sjávar hand-
an þorpsins Bakkagerðis. Lita-
dýr fjalianna er óviðjafnanleg.
Þetta er litasamspil liparits,
basalts og grænna flesja. Þessa
litadýrð hefur Kjarval haft
fyrir augum á bernskustöðv-
um sínum í Geitavík. Skammt
frá Bakkagerði er hamraborg-
in, sem byggðin dregur nafn
af. Er hún eyja úti á sléttunni.
Fyrir botni dalsins eru Dyr-
fjöll, enn hrikalegri en frá
Héraði séð.
Innsti bærinn í Borgarfirði
er Hvannstóð (áður Fannstóð).
Þangað liggur góður bílvegur.
Frá Hvannstóði er bezta út-
sýni yfir byggðina alla. Þeir
sem kynnu að huga að grösum
ættu ekki að setja sig úr færi
að hafa tal af hjónunum í
Hvannstóði. Enginn kemur
þar að tómum kofunum. A
þessum slóðum vaxa og marg-
ar jurtir, sem trauðla finnast
annars staðar á íslandi. í slíkri
ferð má heyja sér jurta í garð-
inn sinn.
Næsta dag skal halda til
Seyðisfjarðar. Þá er yfir Fjarð
arheiði að halda. Þetta er einn
hæsti fjallvegur landsins, og
þó liggur vegurinn í djúpu
skarði í fjallgarðinn. Vegurinn
liggur niður í Seyðisfjörð á
bökkum Fjarðarár. Urmull
fossa er í ánni. Úðafoss er
einn þeirra mestu. ,Basalt aust-
fjarðafjalla er svo hart, að ár
og lækir hafa lítt megnað að
grafa sér gil. Lækir margir
eru á að sjá eins og ljósar rák-
ir niður hamravegginn. Héðan
sést innsti hluti Seyðisfjarðar
líkt og lygnt stöðuvatn. Sayð-
isfjarðarbær á sér merka sögu.
Hann var emn af forystubæj-
um þessa lantís í upphafi þess-
arar aldar. Margt stuðlaðí að
velgengni hans. Góð höfn, feng
sæl mið, síminn var lagður
þar á land, og fremur öðru
framsýnir forystumenn, menn
sem ekki einblíndu á skyndi-
gróða, heldur höfðu ríkt í huga
að skapa fallegan menningar-
bæ. Þetta tókst. En svo kom
kreppan og fiskur lagðist frá.
Fólkið hafði úr litlu að spila,
engu að síður var haldið í horf
inu um snyrtimennsku. Oud-
en hinn brezki sagði, að Seyð-
isfjörður væri að gefa upp önd
ina með yndiþokka. Nú er síld-
in komin og fátækt horfin. Er
gott til þess að vita. En fegurð
arskyn athafnamanna er
sljórra en fyrirrennara þeirra.
Síldarverksmiðju og síldar-
plönum hefur verið fundinn
staður inni í miðri byggð, þótt
athafnasvæði virðist hafa ver-
ið kjörið úti á Vestdalseyri, en
þar er nú engin byggð. Trauðla
myndi Ouden nú viðhafa orðið
„charmingly" um Seyðisfjörð.
Fjörðurinn er girtur háum
fjöllum á alla vegu, nema að-
eins fjarðarmynnið. Tvö fjöll
setja þó mestan svip á, sitt
hvorum meginn fjarðarbotns.
Bjólfur norðan, en Strandartind
ur sunnan. Sæmilegur vegur
er út með firðinum sunnan
megin út að Eyrum. Norðan
fjarðar er gamla pretssetrið
Dvergasteinn. Þar býr nú
kaupmannsdóttirin úr Reykja-
vík, sem 18 ára fór til sumar-
dvalar austur, en úr hefur
orðið rúmrar hálfrar aldar bú-
seta.
Næsta dag skal halda til
Reyðarfjarðar, Eskifjarðar og
Norðfjarðar. Þótt Fagridalur
sé njókista hin mesta, er hann
þó skásta leið þeirra Héraðs-
búa til öruggrar hafnar. Enda
hefur Reyðarfjörður orðið
þeirra hafnarborg. Eskifjörður
skerst út úr Reyðarfirði. Þorp-
ið er snyrtilegt og hefur á sér
vissan hefðarblæ, enda verið
embættissetur um langan ald-
ur. Nú skal haldið yfir Odds-
skarð, einn hæsta fjallveg
þessa lands. Með því að ganga
snertispöl uppi fæst óviðjafn-
anlegt útsýni, bæði- til Reyðar-
fjarðar og Norðfjarðar.
Norðfjörður er afskekkt
byggð, en uppgangsstaður hinn
mesti. Undanfarna áratugi
hafa verið vaxtarvextir í Nes-
kaupstað og eru það enn. Hann
er yngstur þessara útgerðar-
bæja á Austfjörðum, en nú
þeirra mestur. Með hverju ári
sem líður verður yfirbragð
hans æ þokkalegra. Flugið og
sæmilegur sumarvegur yfir
Oddskarð tryggir samgöngur.
Skyldu ekki jarðgöng eiga eft-
ir að leysa vanda þerira Norð-
firðinga?
Þriðja daginn skal haldið
suður í Skriðdal. Farið er yf-
ir hina blómlegu Velli. Þarna
eru fornu stórbýlin Ketilsstað-
ir og Vallanes. Annað var
sýslumannssetur, en hitt er
prestssetur. Þingmúli skilur að
Austur- og Vesturdal. Þarna
var þingstaður til forna. Kom-
ið verður við í Hallormsstað.
Síðan ekið fram í Fljótsdal og
ekið yfir á brúnni suður þar,
en haldið heim um Fellin.
Nesið út að Fljótinu hjá Eið-
um býr yfir sérstæðum töfrum.
Síðan það var friðað skrýðist
það óðum bjrkiskógi á ný. Mý-
margar kolagrafir benda ótví-
rætt á, að þar hafi fyrrum ver-
ið mikill skógur.
Ferðafélag íslands efnir til
farar á þessar slóðir þann 13.
júlí, en heim verður komið 25.
s.m. Ekið verður norður byggð
ir, en suður Kjöl.
Jón Á. Gissurarson
Glerull
til einangrunar á hitaleiðslum
og fleiru.
BURSTAFELL
byggingavöruverzlun
Réttarholtsv. 3. Sími 3<8840.
Félagslíi
Ferðafélag íslands
ráðgerir eftirtaldar ferðir
um næstu helgi: 1. Þórsmörk,
2 Landmannalaugar; 3. Hvera
vellir og Kerlingarfjöll; 4.
Fimmvörðuháls. — A sunnu-
dag er gönguferð á Brenni-
steinsfjöll. Farið frá Austur-
velli kl. 9,30. Farmiðar í þá
ferð seldir við bílinn. — Mið-
vikudaginn 7. júlí verður ferð
í Þórsmörk kl. 8 að morgni,
og til baka samdægurs. Og
verður það alla miðvikudaga
I júlí. — Allar nánari upplýs-
ingar veittar á skrifstofu fé-
lagsins, Öldugötu 3, símar
10533 og 11798.
Farfuglar — Ferðafólk.
Farfugladeild Reykjavikur
ráðgerir eftirtaldar ferðir á
næstunni: 1., Gönguferð á
Heklu um næstu helgi. —
2. Vikudvöl í Landimannalaug-
um 10.—18. júlí. — 3. 0 daga
ferð um Vestur-Skaftafells-
sýslu hefst lff. júlí. — Upp-
lýsingar um ferðirnar á skrif
stofunni, Laufásvegi 4)1. —
Sími 24)960. — Skriistofan er
opin á miðvikudags-, fimmtu
dags- og föstudagskvöldum
milli kl. 8 og 10.
Farfuglar.
Dyrfjöll