Morgunblaðið - 21.01.1971, Blaðsíða 11

MOKGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 1971
11
,Lifi á sjálfstrausti og guðstrú6
Rætt við Sigríði Þorláks
dóttur, tannsmið
frá Rúffeyjum 85 ára
— Hvar ert þú fædd og upp-
alin Sigríður?
— Ég er fædd á Melum á
Skarðsströnd, en fluttist 8 ára
gömul með foreldrum mínum,
sem hétu Þorlákur Bergsveins-
son af Svefneyjaætt afkomandi
Eyjólfs Einarssonar Eyjajarls
og Jóhönnu ívarsdóttur frá Mel
um, í Rúffe.vjai eða Rúgeyjar
eins og þær eru líka nefndar,
og halda sumir, að þar hafi fom
naenn ræktað rúg, eða kallað ein
hverja tegund af melgresi þvi
nafni.
— Og þar varstu þá æskuár-
in öll?
— Já, fram að tvitugu og oft
síðar, meðan fólkið mitt bjó þar,
— Var þetta stór jörð og fólk
ið ríkt?
— Nei, nei, Rúffeyjarnar eru
einhver minnsta bújörðin á
Breiðaf jarðareyjum. En faðir
minn nytjaði líka aðrar eyjar,
hafði þar slægjui og beit. For-
eldrar minir bjuggu við mjög
sæmileg efni, eins og þá var tal-
ið. Og ótaldir voru bitarnir eða
matföngin, sem Lutt voru til fá
tækra á laindi, og ailltaif höfðum
við nóg að bíta og brenna, sem
kallað var. En þá var það bein
linis siður, að eyjamenn töldust
aflögufærir og gáfu oft fátæku
fólki i landi, sérstaklega sel og
fugl eða eitthvaö frá veiðiskap
eyjanna. Sagt var að aldrei
yrði hungursneyð í Breiðafjarð
areyjum, hvað sem yfir gekk í
hallærum og harðindum, og allt
af trúði fólk, að þar væri auð-
ur og velsæld.
— En erfitt hefur nú verið að
lifa þarna og starfa og verða að
sækja sjó á árabátum nær dag-
lega?
— Já, það þætti erfitt nú. En
þetta þótti ekki annað en sjálf
sagt og meira að segja gaman
þá. Við hlökkuðum til útileganna
í úteyjunum, þó að við yrðum að
bera ailt heyið á bakinu yfir
klungur, urðir og þanghleina
langar leiðir út i bátana.
Við hlökkuðuni líka til mó-
tekjunnar í landi, þó að við yrð
um þar lika að bera mópokana
á bakinu langar leiðir til skips.
Það þekktist ekki þá þetta dek-
ur við sjálfan sig og sjálfsmeð-
aumkun sem nú er svo algeng
orðin, og allar þessar kröfur til
annarra, sem nú eru gerðar.
— Hvernig var uppeldið hjá
foreldrum þínum? Fenguð þið
börnin hjónanna á efnuðu heim
ili ekki að njóta ýmissa forrétt-
inda?
— Móðir mín kenndi okkur
að gera alltaf mestar krðfur til
okkar sjálfra, en biðja aðra sem
allra minnst og ætlast aldrei til
mikils af öðrum Tilætlunarsemi
og frekja var talin skömm. Hún
lagði mikla áherzlu á heiðar-
leika og heilindi t.d. ef við brut
um eitthvað óvart eða eyðilögð
um fyrir mistök þá áttum við
að segja frá þvi strax, lýsa
sök á hendur okkar, sem kallað
var og þá var venjulega öllum
refsingum og átöium sleppt, sem
annars gátu orðiö strangar, löðr
ungur eða flenging.
Nú og svo innrætti móðir mín
okkur að treysta Guði, treysta
sigri hins góða, hvað sem fyrir
kæmi. Allt mundi fara vel ef
við gerðum rétt og drægjum
ekki af okkur, gerðum eins
gott úr öllu og hægt væri.
Hönd Guðs almáttugs gæti
aUtaf hjálpað í hvaða neyð sem
væri. Það sagði hún okkur ótal
dæmi um úr daglega lífinu.
J“- En hvernig var með mennt
un og fræðslu?
— Það var talið sjálfsagt að
læra að lesa og byrjað svo
snemma að láta okkur stafa að
ég man varla eftir þvi. Nú svo
var tilsögn eða kennsla í nokkr
ar vikur tvo vetur fyrir ferm-
inguna. Það var gamall maður á
Skarðsströndinni, sem kenndi.
Annars var alltaf lesið á
kvöldvökunum og kveðið. Mik-
ið lesið af bókum, allt, sem náð
ist í taUð eins og fundinn fjár-
sjóður. Móðir min var mjög
greind kona og hafði þráð að
læra og menr.tast. Hún las
dönsku alveg eins og íslenzku,
en hafði þó aldrei verið einn
dag í skóla Nú — og ég lærði
dönskuna þannig eiginlega líka
fyrst. Þetta kemur svo undar
lega fljótt ef löngunin til að
læra er nógu sterk. Og þá var
námfýsin mikil hjá mörgum
— Þið hafið nú lært margt til
verks, þótt ekki væri margra
ára bóknám?
— Já, það mátti segja, hún
var dugleg og vel verki farin
hún móðir mín og spann og óf
alla daga að vetrinum og stund-
um fram á nótt.
Um fermingu lærði ég að
vefa. Og óf eftii það. Allt til
klæðnaðar var ofið heima, i karl
mannaföt, pils, svuntur, treyjur
og rúmfatnað, og svo var líka
sniðið og saumað.
Ég man hve við vorum montn
ar af því ég og Hólmfríður syst
ir min, að við heyrðum eftir
konunum i Flatey að engar
stúlkur væru ems finar, sem
þangað kæmu og Rúffeyja
systur, þær gengju í brakandi
dönskum skóm og í eggskurna
klæðisfötum.
— Varst þú ekki meira í
skóla en þarna i fræðslustund-
unum á „Ströndinni."
— Jú, ég fór nú í Kvenna-
skólann í Reykjavík. En ég varð
að kosta það sjálf. Vinna i
kaupa vinnu og eiga þannig ofur
litið af peningum á haustin og
móðir min útvegaði mér vist hjá
góðu fólki.
En svo veiktist ég og varð að
fara á Vífilsstaðahæli þriðja vet-
urinn minn í Kvennaskólanum.
Það voru þung spor og hræði-
leg ferð i hestvagni í desember.
Allt kalt og dimmt og sverð
„hvíta dauðans," sem allir óttuð
ust mest yfir höfði.
Þetta fór nú samt vel. Ég var
aðeins nokkra mánuði á Vífils-
stöðum, en var lengi óhraust á
eftir. Og um skólagöngu þýddi
ekki að hugsa meira.
— En svo fórstu til útlanda,
„sigldir“ sem svo var nefnt?
— Já, það var nú seinna. Ég
fór til Kaupmannahafnar og var
þar í tvö ár. Þai lærði ég tann-
smíði og síðar varð það mitt að
alstarf árum saman hér í Reykja
vík en áður hafði ég lært hér
heima bjá Brynjólfi Björnssyni.
— Það hefui nú sennilega
ekki verið eins góð atvinna á
fyrri árum og það þykir nú
hjá tannsmiðurn og tannlæknum?
spurði ég brosandi.
— Og nei, það held ég varla.
Ég hef alltaf haft nóg fyrir
mig, en aldrei safnað. Aldrei
eignazt íbúð eða neitt svoleiðis.
Ég hef alltaf eytt talsverðu
fyrir mínar hugsjónir og áhuga-
mál. Þessar kerlingar geta ver-
ið þarfaþing í ýinsum félagsmál-
um, sem þær hafa áhuga fyrir,
segir Sigríður, með glettnis-
glampa í augum. Ég er ævifé-
lagi í Breiðfirðingafélaginu og
Slysavarnafélaginu og svo hef
ég haft áhuga fyrir „Hringnum"
og verið þar í marga áratugi fé
lagi og svo S.l.B.S. og fleira að
ógleymdum sjálfstæðissamtökum
kvenna.
Ég hef alltaf verið í Sjálf-
stæðisflokknum. En stundum
hef ég orðið vör við miklu
meiri sjálfstæðismenn í öðrum
flokkum. Maður má aldrei láta
flokksfylgið blinda sig. Já, mér
hefur alltaf verið mest yndi að
styðja eftir mætti góð málefni.
Það hefur verið min hamingja,
min gleðilind.
-— Og hvað hefur þér fundizt
verst á þessum vegum félags-
mála og stjórnmála?
— Það get ég sagt þér i einu
orði. Það er öfundin.
Öfundin er versti löstur ís-
lenzku þjóðarinnar. Ef einhverj
um gengur vel og kemst áfram,
þá er hann öfundaður, níddur
og niðurbrotinn, ef hægt er,
þótt hann sé öllum kostum bú-
inn. Þó að mér sé það óskilj-
anlegt, þá hef ég oft fengið á
öfund að kenna. Þar rætist hið
fomkveðna:
„Aumur er öfundslaus mað-
ur.“
Og einu sinni í slíku tilviki
urðu mér þessar hendingar á
vörum:
Öfund fel ég óðir.n minn,
andskotann hún nærir.
Gefur sumum gleði um sinn.
Gæfu engum færir.
— Hefur ekkert komið fyrir
á þinni löngu ævi, sem þér er
öðru fremur eftirminnilegt? Ég
hef heyrt, að þið fjölskyldan í
Rúffeyjum hafið unnið frækilegt
björgunarafrek á litlum báti,
þegar þú varst ung.
— Jú, það var held ég 1904
eða 1906 í voðalegu veðri, sem
gekk yfir Suðvesturland. Það
var þegar skipið „Ingvar“ fórst
hér á Viðeyjarsundi.
Ég man það var pálmasunnu-
dagur og veðrið hafði geysað
nokkra daga, að bróðir minn,
sem hét Ebenezer, hann er dá-
inn núqa, tók kíki, sem við átt-
um og fór að kíkja út á sundin,
því að honum fannst eitthvað
ókennilegt í nánd við eyjar fyr-
ir sunnan heimaeyna.
Jú, hann sér þar þá skip á
reki. Og nú var ekki beðið boð
anna. Faðir rninn kallar okkur
fimm til skips á lítinn sexæring,
sem hann átti. Þetta var síðla
dags.
Við vorum þrjú úr fjölskyld-
unni, við tvö systkinin, ég og
Ebenezer og svo faðir minn, þá
vinnukona, sern hét Jóhanna Jó
hannsdóttir og vinnumaður, sem
hét Þorsteinn, náskyldur Lúð-
vik Kristjánssyni, fræðimanni í
Hafnarfirði.
Við settumst nú öll undir ár-
ar og börðumst upp á líf og
dauða á móti storminum. En
ekki tókst þó betur til, en að
við fórum inn í Rauðseyjar, sem
eru ekki langt i burtu. En þar
fengum við til liðs með okkur
bóndann Gísla Bergsveinsson
og einnig stærri bát sem hann
átti.
Nú svo komumst við eftir
mikla þrekraun að skipinu, sem
var frá Sandi eða Ólafsvik og
hafði verið á reki fimm sólar-
hringa stjórnlaust og akkeris
laust. En þeir höiðu stóran stein
eða grjót í akkerisfestinni til að
tefja fyrir því. En nú var það
alveg að reka upp á skerin fyr
ir utan eyjarnai, og enn var
ekkert lát á storminum.
Okkur tókst að koma
köðlum yfir i skipið og róa fyr
ir því í var, þar sem því var
óhætt. Það var lítið brotið og
síðar flutt til Stykkishólms til
viðgerðar og svo til Ólafsvík-
ur.
— Var þetta ekki voðalegt?
Voruð þið ekki hræddar, stúlk
umar?
Framhald á bls. 21.
... við stigum skrefið til fulls!
og kynnum nýja tryggingu fyrir heimili og fjölskyldu
sem er einstök í srnni röð
RLTRVCCinC
(allrisk)
Altryggíngin er alveg nýtt tryggingarfonn, sem veitir heimilinu og
fjölskyldunni fyllsta öryggi. Hér fara á eftir nokkur dæmi um
hvað Altryggingin bætir framyfir venjulega heimilistryggingu:
Bcetir nánast allt án undantekninga
' — eigin áhætta er þó 2000 krónur
Gildir í öllum heiminum
— hæði menn og munir eru verndaðir á ferðalagi sem við dvöl
Lágmarkstryggingarupphœð er kr. 1.500.000
— fyrir lausafjármuni (kr. 150.000 - utan lieimilis)
Tekur til þýðingarmikilla hagsbóta:
Skaðabótaréttar
Bætir líkamstjón, sem tryggður verður fyrir og fær ekki
bætt frá tjónvaldi, með allt að kr. 1.000.000
Réttargcezlu
Bætir lögmanns- og málskostnað út af ágreiningsmálum
Þar að auki fá allir í fjölskyldunni góða
undirstöðuvernd gagnvart slysum
— í frístundum, við heimilisstörf og við skólanám
Dæmi:
Ef þú fótbrýtur þig í Napolí eða Neskaupstað....
— Altryggingin .greiðir aukakostnaðinn
Ef þú missir myndavélina þína
í Mývatn eða Miðjarðarhafið...
— þá færð þú nýja frá Ábyrgð. Tryggingin bætir notaða hluti með nýjum
svo fremi sem þeir eru ekki afgamlir eða sundurslitnir
Ef litli bróðir brýtur sjónvarpið eða stóri bróðir
nýju skíðin sín í Hlíðarfjalli...
— eða pabbi missir pípuglóðina í bezta sófann
— þá bætir Altryggingin það
Ef Sigga litla œtlar að hjálpa mömmu við uppþvottinn
en lœtur mávastellið í þvottavélina í staðinn fyrir
uppþvottavélina...
— greiðir tryggingin bæði stellið og þvottavélina
Ef mamma verður svo óheppin að
rífa nýju kápuna sína...
þá bætir Altryggingin tjónið
ÁBYRGDP
Tryggingarfélag fyrir bindindismenn
Skúlagötu 63 - Reykjavík, símar 17455 • 17947