Morgunblaðið - 21.01.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 1071
WgMltfrlftfrUlr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm qq afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
NORRÆNT
MENNINGARSAMSTARF
rkómnefnd bókmenntaverð-
” launa Norðurlandaráðs
hefur setið á fundum í
Reykjavík síðustu daga til
þess að taka ákvörðun um
.hver hljóta skyldi bókmennta
verðlaunin að þessu sinni. I
fyrradag voru svo úrslitin
tilkynnt og urðu þau, eins og
margir munu hafa búizt við,
að Daninn Thorkild Hansen
hlaut verðl; nin fyrir þrjár
bækur, sem mikla athygli
hafa vakið.
Þetta er í 10. sinn, sem
bókmenntaverðlaunum Norð-
urlandaráðs er úthlutað og
hafa 11 skáld hlotið þau, ekk-
ert þeirra íslenzkt. Þessi
staðreynd hefur stundum
valdið nokkurri gremju hér
á landi, og ýmsir hafa litið
svo á, að íslendingar sætu
tæpast við sama borð og aðr-
ar Norðurlandaþjóðir í þess-
um efnum. En þeir, sem
þannig hugsa gleyma því, að
með bókmenntaverðlaunum
Norðurlandaráðs er verið að
verðlauna einstök bókmennta
verk, en ekki einstök lönd og
því síður að verið sé að skipta
verðlaununum jafnt niður
milli Norðurlandanna. í þeim
efnum hlýtur efni málsins að
ráða hverju sinni.
Einn af bókmenntagagnrýn-
endum Morgunblaðsins, Jó-
hann Hjálmarsson, ritaði
grein í Llaðið í gær um Thor-
kild Hansen og verk hans og
segir þar m.a.: „Þrælasaga
Thorkilds Hansens er sagn-
fræðilegt verk, en engum
dylst, að það er um leið inn-
blásið af skáldskap. Mikið
hefur verið rætt um heim-
ildaskáldskap svokallaðan á
Norðurlöndum....... Þræla-
Vilja spi
'Fins og kunnugt er náðist
samkomulag milli samn-
inganefnda sjómanna og út-
vegsmanna um kjörin á
fiskiskipaflotanum, sem und-
irritað var af báðum aðilum
að áskyldu samþykki félags-
funda. í mörgum félaganna
vr samkomulagið sam-
þykkt, en hafnað í öðrum.
Aðilar vinna nú að því að
greiða fram úr þeim ágrein-
ingi, sem skapazt hefur og
finna lausn, sem allir geta
við unað og ætti það vissu-
lega að takast, þegar svo
langt var komið, að samninga
nefndir beggja höfðu fallizt
á sameiginlegar tillögur.
Athyglisvert er hins vegar,
að bæði Tíminn og Þjóðvilj-
saga Thorkilds Hansens er
dæmigerð heimildaskáldsaga
og verðskuldar fremur það
heiti en aðrar bækur nor-
rænna rithöfunda. Þetta
mikla verk hefur verið lengi
í smíðum. Thorkild Hansen
hefur aflað sér heimilda
heima og erlendis og allir
þeir, sem ritað hafa um bæk-
urnar, eru sammála um sann-
sögli þeirra, en þar að auki
búa þær yfir óvenjulegum
skáldlegum tilþrifum.“
Úthlutun bókmenntaverð-
Iauna Norðurlandaráðs er
einn þáttur í því mikla menn
ingarstarfi, sem unnið er á
vegum Norðurlandaráðs og
menningarmálanefndar þess
og allt bendir til, að sam-
starfið á sviði menningar-
mála muni aukast mjög í ná-
inni framtíð. Hugmyndin um
þýðingarmiðstöð er komin
vel á veg fyrir tilstuðlan rit-
höfunda sjálfra og Eysteinn
Jónsson, alþm., hefur lagt því
máli drjúgt lið í menn-
ingarmálanefndinni. Á fundi
mennta- og menningarmála-
ráðherra Norðurlandanna fyr
ir skömmu voru lögð fram
drög að sáttmála um nor-
rænt menningarsamstarf, þai
sem gert er ráð fyrir, að Norð
urlöndin verji um 500 milljón
um íslenzkra króna til menn-
ingarsamstarfs sín á milli.
Tillögur þessar verða lagðar
fyrir fund Norðurlandaráðs í
febrúar n.k., en nú er mikill
áhugi á að auka menningar-
samstarf Norðurlandanna,
ekki sízt vegna þess að hugs-
anlegt er, að leiðir Norður-
landanna skilji á efnahags-
sviðinu meira en verið hefur.
lla fyrir
inn leitast nú við af öllum
mætti að spilla fyrir því, að
sættir takist og útgerð sé
tryggð. Og hausinn bíta blöð
þessi af skömminni með því
að kenna ríkisstjórninni um
það, að ekki hefur enn ver-
ið samþykkt í öllum sjó-
mannafélögum sú tillaga,
sem samkomulag varð þó um
milli samninganefnda.
Vonandi tekst aðilunum að
kjarasamningum útgerðar-
innar að leysa mál sín í
bróðemi á næstunni, en söm
er þó gerð þeirra, sem reyna
að æsa til óþurftarverka, þeg-
ar útgerð er að hefjast og
helzti annatími er framund-
an við sjávarsíðuna.
ORÐ í BELG
EFTIR
MARKÚS ÖRN ANTONSSON.
Á NÆSTUNNI mun borgarstjóm
Reykjavíkiur kjósa niu menin til setu
í þjóðhátíðarnetfnd 1974. Þessari nefnd
verður ætlað að fjalla um það, með
hverjum hætti höfuðborgarbúar skuli
mimmast 1100 ára afmælis íslamds-
byggðar og gera áætlanir sínax í sam-
ráði við þá þjóðhátíðarnefnd, sem
ríkisstjórnin skipaði fyrir nokkruim
árum.
Eðlilegt er, að þáttur Reykjavíkur í
þjóðhátíðarhaldi 1974 verði aMáberandi
vegna þess sess, sesrn staðurinm skipar
í sögu landnámsims. Að vísu fór Ing-
óifur hægt yfir á ferð sinmi með suður-
ströndinmi og reisti sér bæi á íslandi
áður en hanm tók sér fasta bólfestu,
en fráleitt væri, að Reykvíkingar
minmtust þeirra tímamóta sérstaklega
þremur áruim eftir þjóðhátíðarhald
1974.
Hvað sem þætiti Reykjavikur í þessu
efni líður, verður þjóðháítið 1974 hátíð
alHira lcimdsmrianma. Má gera ráð fyrir, að
víða um liand verðd umdirbúim sérstök há-
tíðardagskrá og væri æskilegt, að sam-
ræming færi fram á vegum allsherjar-
niefndarinnar um þjóðhátíðarhald. Þá
spyrja memm sjálfa sig og aðra: „Með
hverjum hætti verður þessa afmælis
íslandsbyggðar rninnzt?" Kostirnir eru
ótalmargir. Sjálfum finnst mér rétt, að
allt árið 1974 verði helgað afmælinu
en hátíðairhaild nád hámarki 17. júná. Og
það er jafn sjálfsagt að gera þegar í
stað ráð fyrir gestakomum frá útlönd-
um af þessu tilefni. Væri nokkuð frá-
leitt að hugsa sér kjörorð þessarar
hátíðar í anda þeirra gjörbreytinga er
orðið hafa á stöðu íslands 1 samfélagi
þjóða frá því, er það var ómuimið fyrir
1100 árum eða fjarlægt útsikeT erlends
konumgsveldis á þjóðhátíð 1874?
íslemzfca þjóðin væmtir þess, að 1974
veirði fyrst og frernst henmar hátíðaæár.
Og tíl þess að kyninast þvi, hve miiMl
fjölbreytni getiur orðið í þess háttar
hátíðarhaldi megum við vel líta til
reymslu nokkumra nágranma okkar, sem
haldið hafa upp á merkisafmæli undan-
farið. Þar á ég við Kaupmannahafnar-
búa, sem stóðu að mikil'li hátíð í til-
efmi af 800 ára afmæli borgar sinmar
fyrir þremur árum, íbúa Björgvinjar,
sem varð 900 ára í fyrra og svo Gauta-
borgarbúa, er minmast 350 ára afmælis
simnar borgar á þessu ári. í öllpm til-
vikum var sett saman fjölhreytt dagsfcrá
með almenmum hátíðarhöldum, listavið-
burðum, íþróttamótum o. fl. Þá var
alls staðar við það miðað að fá er-
lenda gesti til þátttöku.
íslendingar hafa sýnt vaxandi áhuga
á að kymna land sitt öðrum þjóðum nú
á síðustu árum og hvetja útlendinga
til að heimsækja ísland. Því er vel
viðeigandi að stefna þegar að því, að
árið 1974 verði hátiðairár og ferða-
mannaár á íslandi. Þeir eru eflaust
ótal margir útiendimigamir, sem hafa
áhuga á að sækja íslemdinga heim á
þessu merkisári, og hef ég þá kanmski
fyrst og fremst í huga Norðurlandabúa
og afkomendur íslendinga í Vestur-
heimii. Þe'ir eiru þó sjál'fsaigt mdklu fleiri
víða um lönd, sem kynnu að leggja leið
sína norður hingað við þetta tækifæri.
En til þess að framkvæmd hátíðar-
inmar fari vel úr hendi og mieð það í
huga, að hún laði útlendinga til að koma
hingað, þarf dagskrárundirbúningur að
hefjast fljótlega, svo að næguir tími
gefist til að kynna viðburði ársins 1974
eins og þeir verða fyrirhugaðir á ís-
landi.
Nýjar hækk-
anir hjá IATA
Sérstakt aukagjald lagt á
farseðla og flugfragt
Genf, 19. janúar. AP.
ALÞJÓÐASAMTÖK flugfélaga
(IATA) tilkynntu í dag að frá
og með 1. nóvember yrði lagt
sérstakt aukagjald á farseðla í
millilandaflugi, svo og á flug-
fragt og væri aukagjald þetta
lagt á til þess að mæta auknum
kostnaði er stafar af síauknum
kröfum rikisstjóma um aukinn
loftsiglingabúnað.
Framkvæmdastjóri 1ATA,
Knut Hámmarskjöld, sagði að
tækjabúnaður þessi — en hann
tékur til fjarskiptastöðva á
jörðu, flugumferðargitjórnar, veð
urfarsupplýsiinga, auk ýmissa
annarra þátta, sem ekki varða
beint sjálfa flugvellinia, hefði til
þessa verið kostaður af viðkom-
andi ríkissitjómum, sem til þess
hefðu varið peningum skattborg-
ara sinna.
Hammarskjöld sagði, að ríkis-
stjórnirnar væru nú teknar að
endurheimta af flugfélöguinum
107 í IATA ýmsa þætti þessa
kostnaðar og svo kynni að fara
að flugfélögin yrðu sjálf að bera
allan kostnaðinn, um 700 milljón-
ir dollara á ár-i, árið 1978.
Hann sagði að flugfélögim, sem
þegar væru aðþreingd vegna mik
ils kostnaðar, sem leitt hefði til
þesis að hækkum hefði verið ákveð
in á fargjöldum um heim allan
frá og með 1. april n. k., ættu
einskis ‘aninars úrkosta en að láta
fyrrgreindan viðbótarkostmað
ganga yfir til farþega og þeirra,
sem nota flugfragt. „Við erum
algjörlega í höndum ríkisstjóm-
anna,“ hætti hann við.
Fyrsta skref IATA í hinmi nýju
hækkun verður að setja 1%
aukagjald á allia farseðlla í
venjulegu farþegairými, en há-
mark þessa aukagjalds verður
þó 10 dollarar á alþjóðaflugleið-
um. Aukagjaldið á flugfragt verð
ur 2% á allt fragtverðið frá og
með 1. nóv. 1971 til 31. marz
1973.
U mf er ðar öngþ veiti
á Ermarsundi“
London, 15. jan. — NTB.
SLYSIN á Krmarsundi fyrr í
viktinni hafa valdið alþjóða-
deilum um „umferðaröng-
þveitið" á sundinu, en Ermar
sund er ein mest notaða sigl-
ingaieið heims. Hafa risið upp
deilur um það hvort núver-
andi siglingaleiðir um sundið
séu nægilega öruggar, og þá
sérstaklega þrengsta hluta
sundsins milli Dover í Eng-
landi og Calais í Frakklandi
þar sem sundið er aðeins 35
kílómetra breitt.
Á sjómannamáli er Dover-
sundið oft nefnt „Piccadilly
Circus hafanna' eftir torginu
í London, sem einnig á við
sína umferðarörðugleika að
etja. Talið er að 300 þúsund
skip sigli um sundið á ári
hverju, eða að meðaltali 800
á dag og 34 á klukkustund.
Þegar umferðin er mest bíða
oft allt að því 300 skip eftir
tækifæri til að smeygja sér
gegnum sundið.
Á mánudag varð ásigling á
sundinu, sem leiddi til þess
að 29 manns fórust. Átta létu
lifið þegar flutningaskipið
Paracas frá Perú og olíuskip-
ið Texaco Caribbean frá Pan
ama rákust saman á sundinu
með þeim afleiðingum að oliu
skipið brotnað: í tvennt og
sökk. Daginn eftir sökk vest-
ur-þýzka flutningaskipið
Brandenburg — sennilega eft
ir að hafa rekizt á stefni
sokkna olíuskipsins. Fórst 21
með Brandenburg, þar af
fjórar konur. Hefur brezka
ríkisstjórnin fyrirskipað rann
sókn á slysunum tveimur, og
búizt er við því að vestur-
þýzk yfirvöld krefjist sjó-
prófa vegna Brandenburg.
Gagnrýni á siglingarreglur
um sundið hefur heyrzt víða
frá þeim þjóðum, sem þar
eiga aðild að, og er þá helzt
efazt um hvort núgildandi
reglur feli í sér nægilegt ör-
yggi. Frá árinu 1967 hefur
verið ætlazt til þess að skip,
sem um Ermasund sigla
haldi sig til hægri, það er að
skip, sem koma frá Atlants-
hafi á leið til Norðursjávar
sigli upp með Frakklands-
strönd, en við Englandsströnd
komi þau frá Norðursjó til
Atlantshafs. Telja ýmsir að
þessum reglum beri að breyta.