Morgunblaðið - 19.09.1971, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1971
11
Hið nýja
eitur
í hafinu
ÞEGAR Stella Maris sneri
við til Hollands í júlímán-
uði í sumar með eiturefni
þau, sem átti að losa í sjó-
inn, var mengunarhættu
bægt frá Atlantshafinu.
Samt eru efni, af svipuðu
tagi og þau, er skipið var
með, að verða alvarlegt
mál og geta valdið sjávar-
eitrun. Um þetta skrifar
Tony Loftas í tímaritið
New Scientist and Science
Journal:
legir lifinu í sjtónuim og sum efn
in héldust óbreytt í sjönuim upp
undir miánuð.
C-Cl aukaefnin frá vinilfram
leiðslunni eru þannig, að þau
eru samisett og því ek/ki að tala
urn að vinna þau aftur frá fjár-
þagslegu sj'ónanmiði og jafnframt
eru lífifræðileg áhrif þeirra ófyr
irsjláanleg. Til dæmis standast
stórir floikikar kolefnanna upp-
lausn af völdum bafcteria, eitt-
hvað svipað og óiSfrænu hreinsi
efnin. Eiturmörk þessara C-Cl
efnasamsetningta eru allt frá
tveimur upp í 20 hluta á mióti
Framliald á bls. 22.
Kortið sýnir svæðið, sem rannsakað var af Johan Hjort, og nefnt er í gTeininni. X táknar sýn-
ishorn, sem voru neikvæð eða ekki rannsökuð, en X með svörtum depli að sýnishomin hafi
innihaldið klórkolvatnsefni.
„Hafið þið úrgang, við flytj-
um hann“, virðist nú ákall allra
atvinnulausra tankskipa Nú sið
ast kom í dagsljósið eitt siikt til
feili, þegar hollenzka tankskip
ið Stella Maris átti að flytja 600
tonn af úrgangi frá Akzo-verk-
smiðjunni, stórri iðnaðar- og
efnaverksmiðju í Hollandi. Úr-
gangurinn, sem fella má undir
klórkolvatnsefni, er ónýtanlegt
aukaefni við víníiframleiðslu, og
var í þessu tilviki sagt „þyngra
en sjór“ og „ekki sérlega hættu-
legt“ lífinu í sjónum. Vantrú
norsku stjórnarinnar á þessum
meinleysiseiginleikum efnisins
varð til þess að hollenzka skip-
inu var beint frá upphaflega ios
imarstaðnum og það sent á ann
an stað, sem átti að vera 600 míl
ur frá bæði íslandi og írlandi,
áður en því var endanlega snú-
ið við til Hollands.
Varkárni Norðmanna á ef til
viil að einhverju ‘leyti rætur sin
ar að rekja til slæmnar reynslu
af þess háttar úrgangi, sem los-
aður var í sjóinn á síðasta ári.
Ein afieiðing þeirrar reynslu
var hraðunnið skjal, sem lagt
var fram á tælkn iráðstefnju FAO
í desemiber 1970 um „Mengun
haflsins og áhrif hennar á lífið
og fiskinn í sjónum.“ Hópur
norslkra og sænskra vísinda-
mannia, sem fiylgdu úr hlaði
þessu erindi, kölluðu þessi úr-
gangsefni „nýja men'guinarupg-
sprettu".
Fyrsta Skýrslan frá rannsókn
arskipinu Johan Hjort, sem
hafðd verið sent á losunarstað-
ina, gaf til kymna að klórkol-
vatnsefni (C-Cl) sé hættulegra
en upphaflega var talið. 1 skýrsil
unni seigir: „. . , breiður af þétt-
um öginum sáust og á sumum
svæðum virtist sjörinn liíaður
rauður og hvítur af þessum öign
um . . . Þær litu úit eins og dauitt
svif". Áframhaldandi rannsóikn-
ir sýndu að þessar agncr voru
munvemlega dau'tt svif, að-
allega „crusiacean Calanas Fin-
marchicus" — mikilvægur liður
í fæðukeðju margra djúpsj’ávar-
fiska, sem nýttir eru.
I framhaldi af þessu leiddu
rannsóknir í ijós, að C-Cl
finnst vítt og breitt og að þetta
efini, sem leiðangurinn flann bæði
í sjó ag í lifirænum sýnisihorn-
um, va.r uppruinnið báðum meg-
in Atlanitsihafsins. Ennþá óhugn
anlegri viar sú staðreynd, að á
suirnum athugunarstöðunum var
mengunarvaldiurinn í nægilega
miklu magmi til að draga veru-
lega úr kolsýruvinnslu í svif-
inu — þ.e. uipphafii fæðukeðj-
Uinraar í hafinu (Um 13 miiljón-
ustu hlutar af C-Cl dragia þögar
í stað 50% úr koteýruvinnsiunni
í sýnishornum í rannsóknanstof
um). í skýrslU'nni var kamizt að
þeirri niðurs.öðu, að C-Cl væri
ekki aðeins dreift um allt Norð-
ur-A tianibshaf ið, heddur væru
þessir losunarstaðir þar hættu-
GUOBERGUR AUÐUNSSON
Gæði og
Sjónvarps- og stereotæki verða til á býsna marg-
vlslegan hátt: I fyrsta lagi eru verksmiðjur, sem
leggja állt upp úr mjög lágum verðum. Ekki eru
gæði eða tæknilegir eiginleikar tækja frá þessum
verksmiðjúm upp á marga fiska, enda er ekki að
þvl stefnt. — 1 öðru lagi eru verksmiðjur, sem
byggja að mestu á lágum verðum, en hafa þó
jafriframt í tækjunum einhver sláandi tæknileg
einkenni, sem almenningur kann skil á (t. d. svo
og svo marga transistora). Enn gildir þó hið sama.
Gæðin eru af mjög skornum skammti, og er oft
reynt að hilfna yfir það með þokkaiegu útliti. — I
þriðja lagi eru verksmiðjur, sem. grundvalia söl-
una að jöfnu á vel samkeppnisfærum verðum og
gæðum og tæknilegum einkennum. Þar sem fyrir-
fram ákveðin verð binda þó gæðin og tæknilega
fullkomnun fara verksmiðjur þessar troðnar slóðir
I byggingu tækja sínna og ieggja takmarkað af
mörkum til að endurbætá eða fullkomna fram-
leiðsluna. Þessar verksmiðjur eru algengastar, og
er meiri hluti þe.irra tækja, sem hér eru á boð-
stóium frá verksmiðjum af þessu tagi. — I fjórða
og slðasta lagi eru verksmiðjur, sem ieggja ailt
Uþp úr gæðum og aftur gæðum, endurbótum og
aftur endurbótum, fullkomnun og aftur' fullkomn-
un. Þéssar verksmiðjur reikna út verðið EFTIR Á.
Auðvitað eru tæki þessara verksmiðja nokkru
dýrari, en þó borgar sig alltaf að kaupa þau.
Gæðamunurinn er nefnilega alltaf meiri en verð-
munurinn. Þetta eru verksmiðjurnar, sem ryðja
brautina og knýja fram endurbætur og framfarir.
Þetta eru verksmiðjurnar, sem hafa gæði og
tæknilega yfirburði að aðalsmerki. — I hópi þess-
ara síðastnefndu eru IMPERIAL verksmiðjurnar í
\/PQtiiP-b^7ka!flnHi
KAUPIÐ ÞVÍ KUBÁ-IMPERIAL, ÞAÐ BORGAR SIGI
iMPERinL
Sjónvarps & stereotæki
NESCOHF
Laugavegi 10, Reykjavík.Símar 19150-19192