Morgunblaðið - 19.09.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1971
17
Reykjavíkurbréf
Laugardagur 18. sept.
Mikil mildi
Góð bl'öð leitast við að segja
sannar og réttar f»egnir af
mantium og málefnuim, og frum-
Skylda blaðamannsms er að leita
hins sanna og retyna að koma
því óbrengluðu til lesenda.
Fregnimar verður að segja,
hvort sem þær eru slærnar eða
igóðar, og því miður vil oft svo
fara, að vondu fnegnirnar vekja
meiri athiygli, og þá verður eíkki
hjá því komizt að gera þeim góð
Skil.
Sem betur fer fá blaðamenn
þó oft tækifæri til að skrifa
ánægjulegar fréttir, en sjaldan
þó jafn góða fregn og þá, að
ungur maður, sem féll af sjö-
undu hæð h'áhýsis liifði það af
og slapp jafnvel, án þess að
hljöta skrámu. Um þennan at-
burð er lítið annað hægt að
segja en það, sem móðir pilts-
ins mælti: „Þetta er svo mikil
mild;, að við erum naumast bú-
in að átta okkur á þessu.“
En þesisi atburður vekur upp
hlugsun um það, hvort ekki sé
hægt að viðhafa varúðarráðstaf
anir, þar sam menn vinna við
byggingu hárna húsa, t.d.
einföld öryg.gisnet. Bygginga-
menn og öryggiseftirlit ættu að
hug.leiða það.
Þegar um fréttamennsku er
taiað, er ekki úr vegi að viikja
örfáum orðum að íslenzlku blöð
unium. Stjórnarbllöðiin núverandi
hafa ráðizt harkalega að Morg-
unblaðinu fyrir að birta það,
seim um Island er sagt á erlendri
grund. Sá hugsunarháttur, sem
kemur fram i þeissari aflstöðu, er
svo florneiskjiulegur að naumast
er að því eyðandi orðurn. Að
sjálf.sögðu eiga íslendingar
heimtingu á þvi að vita, hvað
utm þjóð þeirra og rikásstjörn er
sagt meðal annarra þjóða.
Sannleikurinn er sá, að blöð á
borð við Þjóðviiljann og Tímann
þekkjast hvergi í viðri veröM
nema þá sem smá sneplar. Stjórn
málaflokkar gefa yfirleitt ekki
út dagblöð, enda vill flóKkið elkki
lesa blöð, sem það veit að gefin
eru út I þeim eina tilgangi að
vinna einhverjiuim fllokki flylgi.
Þá er lj'óst, að bæði fréttir og
annað eflni er litað pól'itískum
skoðunum, því að tilgangurinn
er ekki að gefa út heiðarlegt blað,
hóidur að styrfcja þann stjórn-
málafllókik, sem blaðið á, þótt
fréttamenn.ska og annað efni-,
kunni að vera tekið i þjónustu
þeiss málsstaðar. Þeir menn, sem
slikum blöðum stj'órna, verða
svo samdauna þessum hugsana-
hætti, að vel má vera, að þeir
haldii, að aðrir hagi sér eins. En
flólkið veit símu viti í þessu efni,
og þess vegna kaupir það heið-
arleg blöð, en elklM þau, sem
st.Iórnmálafiiokkar . reka og
einskis sviiflast tiil þass að gæta
hagsmuina fldkksins, enda eru
þau und'ir beinni stjórn hans.
En að því er Þjöðviijann varð-
ar er það líka eftirtektarvert,
að nú hafa verið reknir af blað-
inu, elztu og heiðarlegustu
blaðamennirnir, en pólitiískir
uppalningar hafa tekið þar við
ölium ráðum.
Pravda og
Þjóðviljinn
Þegar Krusjeff, fyrrverandi
forsætisráðherra Rúisslands,
einn litrikasti stjórnmálamiaður
þessarar aldar, lézt, talaði
Moskvuútvarpið og Moskvuíblöð
in um hann, seim „eft'irlauna
manninn Kruisj'efflf" og hon-
um var síðan holað niður í jörð-
ina, án þess að no>Mcrir virð-
ingamenn lé.u svo lítið að vera
viðstaddir.
Við þessu mátti svo sem bú-
ast af hálfu rússneskra ráða-
manna, en hdns vegar höfðum
við hér á Islandi haldið, að is-
lenzku bliöðin miyndu skýra
sæmilega frá láti þessa manns,
sem svo mj'ög kom við sögu, og
heita mátti miðpunki ur heims-
stjörnmálanna um langt skeið.
En kommúnistamálgagnið á Is-
landi var akiki á þeim buxunum
að fara að gera mikið úr þessari
frétt. Krusjeff var í auig.um
þeirra, sem þar ráða ríkjum,
dauður fyrir löngu. Hann dó
um leið og nýir herrar tóku við
vöidum í Kreml og flutfau hann
i einangrun!
Þetta er kannski, ekkert stór-
mál, en engu að síður er það
Ijóst dæmi urn hugsunarhátt
þeirra manna, sem falið hefiur
verið að stjörna málgag.ni komm
únista hér á landi. Þeir eru svo
sanmarlega á línunni. Pólitíikin
er þeim eitt og allt, og þeirra
póliifaílk er sú sama og séLufélaga
þeirra í e i nvalids rílkj'uim
koimimúnismans hverjiu sinni.
Tuttugu þúsund
álbræðslur
Fyrir um það bil hálflu öðru
ári leiddu þeir Magnús Kjartans
son og Eyjöiifiur Konráð Jóns-
son saman hesta sína í sjónvarp
inu og ræddu um sfaóriðjiumál.
Þar hélt Magnús þvi flram að við
Lslendingar værum að „eyða“
náttúruauðlindum okkar, er við
seldum raflmagn til állbræðsluinn
ar í StraumsVík. Eyjólfur benti
þá á, að hann fengi ekki sMlið
þessa eyðsluikenningu, því að
naumast gengj.u árnar til þurrð-
ar, en þar að auiki væri sú raf-
orka, sem til álversins færi, að-
eins um 5% þeirrar orku, sem
framleiða mætti í íslenzlkum fall
vötnium með állSka hagkvæmum
hætti og gert er með Búrfells-
virkjun. Þannig ættum við virkj
anlegt afll, sem nægði fyrir 20
verksmiðjiur á borð við álverk-
smiðjuna í Straumsvík.
Að hæfiilegum tíma liðmum var
tekið að ýja að þvl í Þjóðvilj-
anum, að Eyjölflur hefði haldið
því fram, að við ættum að
byggja 20 álbræðlsilur, og þá
væntanlega að framledða ál sem
svaraði noktourn veginn til
heimsframleiðsluinnar.
Þessi u.mmæli voru leiðrétt
hér í blaðinu, en alft kom flyrir
ekM. Enn er því haldið fram í
Þjöðvilj'anum, að boðuð hafi ver
ið bygging á 20 álbræðslum og
margt fleira fallegt hefur í sum-
ar verið sagt um Morguinblaðið
og ritstjöra þess. Fyrir það
hljóta þeir að vera inniilega
þakklátir. En meðal annara
orða, hvers vegna að tala bara
um 20 álibræðslur, því ekki til
dæmis 20 þúsund stykki; það
væri í betra samræmi við sitt-
hvað annað, sem sagt heflur ver-
ið.
Er álframleiðsla
hagstæð
Söluerfiðleikar á áli að und-
anförnu hafa orðið bæði Þjöð-
viljamum og Tiimanum tilefni til
upprifunar á þeirri baráttu, sem
háð var um, hvort byggja ætti
álverksmiðjiuna eða ekki. Segja
þessi blöð, að tímabundnir erf-
iðleikar á sölu áls sýni, að óvar-
legt sé að treysta á stóriðjuiaa,
hún geti brugðizt eins og ann-
að.
Rétt er það, að lítið vit væri
í því að ætil’a að byg,gja alla af-
teomu þjóðarinnar á einni eða fá
um greinum stóriðjlu, þótt hitt sé
sjáilflsagt að halda áflram virkj-
u.n fallva'na og huga að nýjíum
greinum stóriðnaðar samhliða
uppbyggingu annara atvinnu-
vega.
En ekki er úr vegi að rifljia
upp samningana vlð Svisslend-
ingana um verksmiðjuna í
Straumisvilk. Þegar þeir voru
gerðir, var það mjög gagnrýnt,
að skattar flyrirtækisins skyldu
miðaðir við flramleitt tonn afl áli,
og andstæðingar miálsins töldiu,
að verksmiðj'an ætti að búa við
núgiildandi skattalög og greiða
sín gj'öld miðað við hagnað á
hverjuim tíma.
Nú þegar þessi verksmiðja
eins og aðrar álbræðslur eiga
við erfiðleika að e.tía, sem talið
er að geti varað í 1—2 ár, sést
að það fyrirkomulag, siem á var
haflt, veitir oikkur meira öryggi
og tryggingu flyrir því að fá þær
tékjur, sem við sömdium um, en
Svisslendingarnir eru sfculd-
bundnir til að greiða flyrir raf-
orkuna, hvort sem þeir nota
hana eða nota ekki, og ákveðið
skattgjald, hvort sem sala geng-
ur betur eða ver.
En annars er sá hugsunarhátt
ur ótrúlega útbreiddur hér á
landi, að dkkar sérfiræðingum sé
illa treystandi til að eiga i fluliiu
tré við útlenda menn. Bréfritari
fuilyrðir, að þeir menn, sem
sfaóðu að samningagerðinni við
Svisslendinga aif Islands hálflu
hafi sýnt frábæran dugnað og
hyggindi, enda þurftu þeir að
leggjá gíflurllega að sér til að
ná þéim sammingum, sem að lók
um voru gerðir.
Samvinna
flugfélaganna
Fregnir hafa nú borizt af því,
að þýzka fiugfélagið Luifthansa
hafli rofið samstöðu IATA-fllug-
flólaganna urn flargjöld á Norður
AtlanfishaCsLeiðinni og ltæfcfc-
að sín fargjöld mjiög. Allt bend-
ir til þess, að þassi ákvörðun
Lufihansa muni ieiða til gítfiur-
legs fargjaldastríðs á Norður-
Atlantshaflsleiðinni, sem gæti
haft rmjög alvarlegar aflleiðingar
flyrir Laftleiðir og jaflnvel llka
að einhverju leyti flyrir Flugfé-
lag íslands.
Þá hafla Loftlieiðir greint frá
því, að þeir hafi í hyggjiu jið
kaupa þotu tiil að nota á Norð-
uirlandaflugleiðinni og mundi
rekstur þeirrar flugvélar iVhjá-
kvæmilega þýða verulega sam-
keppni við Flugflölag Islands.
Rekstur beggja islenzku fltug-
félaganna hefur að undanförnu
verið mjög óöruggur vegna vax-
andi samfceppni af hálfu er-
lendra aðila, og þróunin nú
bendir til þess, að miklar blik-
ur séu á toflti, sem vel gæ‘u
'kippt stoðum umdan rekstri flLug
félaganna okkar, annars hvors
eða beggja.
Þegar útlit er með þessum
hætti, er ekki vansalaust, að
ekkert skuli vera gert til þess
að athuga til hlítar hvort hugs-
anleg væri aukin samvinna milli
islenzku fliugfélaganna og jafln-
vél samruni þeirra, ef helztu
kunnáttuimenn á sviði fllugsam-
gangna teldu það hyggilegit.
Forráðamenn íslenzku flug'fé
Laganna æifau að ræða þessi mál
í hreinskilni sín á milli, og
án efla myndu þeir njóta stuðn-
ings og fyrirgrei'ðsLu ísUenzkra
yfirvalda, hver sem þau eru.
Umræður um þessi mál geta eng
an skaðað, og aldrei gæti verr
farið en svo, að etekert yrði áif
samkomulagi, en tilraunina ber
að gera.
Forsjá
ríkisvaldsins
Nú eins og ætíð, þegar vinnu-
deillur eru i aðsigi, hafa lands-
m'enn allir af því áhyggjur,
hvernig fram úr muni rætast.
Að vísu hagar nú tit svipað og
vorið 1970, að þjóðarhagur er
svo góður, að venulegt svigrúm
er til kjarabóta, enda heflur
þj’óðin aldrei búið við aðra eins
hagsæld og nú, bæði vegna mik-
ils fengs til landis og sj'ávar og
geiysihagstæðls verðlags útfflutn-
ingsafurða. Gjaldeyrissjöðurinn
er verulegur og £er enn vax-
andi. Tetejiur rílkisins eru gífur-
legar og svo mætti léngi telja.
Engu að síður er ljóst, að öltu
þessu er hægt að staflna í voða,
ef kauphaskkanir yrðu langt um
fram greiðlsl'uþot atvinnuveg-
anna, eða langvinn verteflöll hæf
ust.
Fyrsta ganga vinstristjörnar í
afskiptum af kjaramálum var
sannarlega ógæfusamlleg. Stjörn
in tðk flram fyrir hendur verka-
lýðsifloringja og vinnuveLtenda
og Lagði á áætlun um það, hvað
gera ætti I kjaramiáluim, og ætl-
ast sjálífisagt til þess, að aðilar
vinnumarkaðarins flylgi florsjá
hennar. En á daginn er komið,
eins og við mátti búast, að ýms-
ir foringjar verkalýðsins teltja
sig hafa óbundnar hendur í
kjarasamningum og gagnrýna af
skipti riteisins.
Þannig hefuir t.d. Bjöm
Bjarnason, varaflormaður Iðju,
ritað grein í Þjóðviljann, þar
sem hann leggur á það áherzlu,
að önnur mál skipti launþega
meiru en vinnutimastyfting, að
minnsta kosti i verksmiðjuiðnað-
inum. Um styttan vinnutíma og
lengingu orlafls segir hann orð-
ré:t:
„Þetta tvennt eru gamlar og
nýjar kröfur verkalýðssamtak-
anna, en framikvæmdir þeirra
nú orka að mínu áliti mjög tvi-
mælis. Ég tel, að daglauna-
siéttirnar hafi nú miteli meiri
þörf flyrir veruleigar launa-
hækikanir en styttan vinnutúma
og ótímabær vinnutímastytting
skapi mjiög alvarleg vandamál,
sem erfitt geti orðið að leysa.“
Fleiri Aorustumenn verkalýðs-
samtaka hafa gagnrýnt stefnu
ríkisstjórnarinnar, og áreiðan-
lega fer nú bezt á því að stjörn-
in láti samningsaðiia aflskipta-
lausa. Ráðherrarnir hafa þegar
gert nóg ógagm, þó:t þeir dragi
sig nú í hlé og reyni að segja
sem minnst. Raunar giMir þetba
á flestum sviðum þjióðUflsins;
ástandið er nú með ágætum, og
ætti ríkisstjömin að ieyfa mál-
um að þróast með eðlitegum
hætti, en ekki að sbuðla að ein-
hverjum kollsteypum.