Morgunblaðið - 05.06.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. JÚNI 1976
19
SIGURGRÍMUR JÓNSSON
í HOLTI — ÁTTRÆÐUR
í dag þann 5. júní á áttræðisaf-
mæli einn af kunnustu forystu-
mönnum Sunnlendinga s.l. hálfa
öld, Sigurgrímur Jónsson, bóndi, í
Holti í Stokkseyrarhreppi.
Sigurgrímur hefur á langri ævi
markað svo djúpt spor í þróun
sinnar samtíðar að mér sem þess-
ar linur ritar þvkir við hæfi að
hans sé getið í víðlesnasta blaði
landsins á þessum merku tíma-
mótum í ævi hans.
Sigurgrimur Jónsson er fæddur
í Holti og hefur alið þar allan sinn
aldur, voru foreldrar hans hjónin
Ingibjörg Grímsdóttir og Jón
Jónsson, er þar bjuggu lengi. Fað-
ir Sigurgríms, Jón Jónsson í
Holti, var gildur bóndi, þekktur
sjósóknari og um fjölda ára odd-
viti Stokkseyrarhrepps.
Sigurgrímur ólst upp við störf á
búi föður sins eins og íslenskir
bændasynir fyrr og síðar. Þá fór
hann og til sjóróðra er hann hafði
aldur til að hætti annarra ungra
manna og var alls við sjósókn 6
vertiðir frá verstöðvunum,
Stokkseyri, Þorlákshöfn og Sand-
gerði.
Á uppvaxtarárum Sigurgrims
höfðu þegar hafist þeir miklu
mannflutningar úr sveitum lands-
ins í þéttbýlið við Faxaflóa sem
síðan hafa staðið linnulaust. Ekki
þarf að efa að maður með hans
atgjörvi hefði átt vissan frama og
góða lífsstöðu ef hann hefði ung-
ur brugðið á það ráð að flytja í
þéttbýlið og hefja langskólanám.
En Sigurgrímur tók aðra stefnu.
Þá að gerast bóndi á föðurleifð
sinni og um leið forystumaður í
sveit sinni og héraði og meðal
stéttarbræðra sinna bændanna.
Hann lauk prófi frá Bændaskól-
anum á Hvanneyri vorið 1915.
Var kennari í Stokkseyrarhreppi
á árunum 1915—’17 og 1921—’22.
Sigurgrímur gekk á unga aldri til
liðs við ungmennafélagshreyfing-
una sem á þessum árum var i
örum vexti og var mörgum ungum
mönnum hollur og þroskandi
skóli í félagsstarfi. Var hann þar
kvaddur til forystu og var um
tveggja ára skeið formaður Hér-
aðssambandsins Skarphéðins sem
er Samband ungmennafélaga á
Suðurlandi.
Árið 1921, þann 25. júni, kvænt-
ist Sigurgrimur og var kona hans
Unnur Jónsdóttir frá Jarlsstöðum
í Bárðardal. Unnur hafði i 4 vetur
numið við Kvennaskólann í
Rvk en síðan verið barnakenn-
ari í 6 vetur 1915—’18 á Siglu-
firði og 1918—’21 í Gaulverja-
bæ. Þeim Unni og Sigurgrimi var
það mikill hamingjudagur er þau
gengu i hjónaband en þau bjuggu
saman í meira en hálfa öld, eða
þar til Unnur ar.daðist þann 3.
april, 1973. Þau höfðu barna-
lán mikið, eignuðust 9 börn,
3 dætur og 6 syni, er öll lifa
og hafa stofnað eigin heimili,
búa 5 þeirra hér í fæðingar-
sveit sinni en 4 i þéttbýlinu,
vestan heiðar, eru systkinin
frá Hoiti öll einkar mannvænleg
bæði í sjón og reynd og hvert um
sig sómi sinnar stéttar. Væri það i
raun fulHcomið ævistarf að hafa
komið svo stórum barnahóp
til þroska.
Sama ár og Sigurgrímur kvænt-
ist tók hann við búi í Holti af
föður sínum og bjó þar í meira en
hálfa öld eða til 1973, síðustu tvo
áratugina með sonum sínum
þremur sem síðan tóku að öllu við
búskap, þar eð Sigurgrímur dró
sig í hlé frá búsforráðum. Á árun-
um um og eftir 1930 var þröngt i
búi hjá islenskum bændum og er
ekki að efa að þurft hefir bæði
hagsýni og dugnað til forsjár svo
stórri fjölskyldu sem var í Holti á
þeim tíma. En fjölskyldan var
samhent og börnin lögðu fljótt
fram krafta sina til styrktar og er
tæknivæðing hélt innreið sína í
sveitum landsins hófst stórbú-
skapur í Holti, lagðar voru við
heimajörðina 4 nálægar jarðir
sem fallið höfðu i eyði og stór
flæmi lands brotin til ræktunar
svo nú er í Holti heyskapur einn
hinn mesti sem um getur á einni
jörð á landinu. 1 Holti eru risin
þrjú vegleg íbúðarhús og þar eru
nú hin siðustu misseri I byggingu
hús yfir fóður og fénað svo stór
í sniðum að fáar eða nálega engar
hliðstæður mun eiga í íslenskum
sveitum. Búskapurinn í Holti er
góð fyrirmynd þess hvað gera má
í íslenskum sveitum ef saman fer
stórhugur og góður félagsþroski
þeirra er saman vinna.
Þótt Sigurgrímur hafi nú dreg-
ið sig í hlé frá búsforráðum þá er i
Holti byggt á þeim grunni sem
hann lagði. Hann visaði veginn til
stórra framkvæmda og félagslegr-
ar uppbyggingar búskaparins.
Sigurgrimur Jónsson var fliótlega
kvaddur til starfa í þágu félags-
samtaka ba-nda. Hann var í stjórn
Búnaðarfélags Stokkseyr-
arhrepps rúma þrjá áratugi og
þar af formaður í 14 ár og i fjölda
ára fulltrúi félagsins á aðalfund-
um Búnaðarsambands Suður-
lands. Deildarstjóri Sláturfélags
Suðurlands i sveit sinni allmörg
ár og fulltrúi á aðalfundum þess
félagsskapar. Fulltrúi á aðalfund-
um Stéttarsambands bænda og
einnig Sambands Islenskra sam-
vinnufélaga um skeið. Sat hann
og á þremur Búnaðarþingum sem
fulltrúí Sunnlendinga.
Er þó ótalið merkasta starf hans
i þágu bændasamtaka en það er
forysta hans í málefnum Mjóikur-
bús F'lóamanna. Var hann einn
hvatamanna að stofnun þess fé-
lagsskapar og þar í stjórn 43 ár
samfleytt eða frá 1929 til 1972,
síðustu árin sem stjórnarformað-
ur. Voru störf hans þar heilla-
drjúg og til þess fallin að skapa
samstöðu félagsmanna um þetta
stórmerka fyrirtæki sem er undir-
staða lífsafkomu flestra sunn-
lenskra bænda og eitt af mestu og
traustustu fyrirtækjum landsins.
Sigurgrimur var um áratugaskeið
fulltrúi Sunnlendinga á aðalfund-
unt Mjólkursamsölunnar og í
stjórn hennar frá 1961—’72, en
hafði áður verið i varastjórn
1935—’61. Má hiklaust telja Sig-
urgrím einn af helstu forystu-
mönnum við uppbyggingu nútíma
mjólkuriðnaðar hér á landi.
Af öðrum störfum sem Sigur-
grímur var kvaddur til má nefna
að hann var formaður fasteigna-
matsnefndar Árnessýslu 1938
—'42 og starfaði aftur í sömu
nefnd 1965—’72. Einnig umboðs-
maður Brunabótafélags íslands i
Stokkseyrarhreppi siðan 1936.
Sigurgrimur Jónsson hefir haft
forystu i málefnum Stokkseyrar-
hrepps lengur en nokkur annar
þeirra manna sem nú lifa. Hann
átti sæti þar i sveitarstjórn i 30 ár
eða frá 1928—’58 og var oddviti
hennar frá 1934—’42 og starfaði
aftur i sörnu nefnd 1965—’72.
Einnig umboðsmaður Brunabóta-
félags Islands i Stokkseyrar-
hreppi síðan 1936.
Sigurgrímur Jónsson hefir haft
forystu í málefnum Stokkseyrar-
hrepps lengur en nokkur annar
þeirra manna sem nú lifa. Hann
átti sæti þar í syeitarstjórn i 30 ár
eða frá 1928—’58 og var oddviti
hennar frá 1934—'38 og aftur
1946—’58 eða 16 ár alls, auk þess
átti hann sæti i fjölda nefnda á
vegum sveitarfélagsins og stofn-
ana þess sem hér yrði of langt upp
að telja. Þróun atvinnulífs og við-
skiptahátta hér á suðvesturlandi
allt frá 1920 og fram yfir miðja
öldina var Stokkseyringum óhag
stæð. Fólk fluttist mjög úr þorp-
inu til Reykjavikur og einnig til
Vestmannaeyja og siðar Selfoss
í leit að betri og tryggari atvinnu.
Hafnleysi stóð sjávarútvegi fyrir
þrifum á Stokkseyri og verslun
héraðsbúa fluttist með bættum
landsamgöngum frá strandþorp-
unum til Selfoss og Reykjavíkur.
Þrátt fyrir að straumur þjóðfé-
lagsþróunar lægi með þessum
hætti andstætt Stokkseyringum
vannst þó þar margt til framfara
á nefndu tímabili sumt fyrir beint
atfylgi sveitarstjórnar annað með
samvinnu hennar við yfirvöld
fjármála og framkvæmdavalds í
landinu. Meðal framkvæmda er
Sigurgrímur hafði beina forystu
um eða studdi að má nefna þess-
arr Reist var barnaskólahús fyrir
Stokkseyri sem enn er notað
ásamt skólastjórabústað. Veitt
Framhald á bls. 22
unum Ormsson. Það sýnir fram-
sýni Þórðar að hann skuli hafa
sem ungur sveitapiltur valið
þessa ungu iðngrein, sem sjálf-
sagt hefur ekki verið mikið þekkt
i hans heimahögum fyrir 1930. En
rafvirkjafagið, með sínum marg-
breytileika og öru þróun, hefur
átt vel við Þórð, því eftir að hann
lauk venjulegu iðnskólaprófi hef-
ur hann alla tið fylgzt vel með
nýjungum, með lestri erlendra
bóka i rafmagnsfræði. Hann sá
það snemma, að ef menn fylgjast
ekki með nýjungum yrðu þeir
fljótt einangraðir við auðleyst-
ustu verkefnin, en það hefur
ekki átt við hann. Hann hefur
viljað glima við erfiðleikana.
Fljótlega eftir að hann f;er
meistararéttindi, ræðst hann til
Þórður Finnbogason
rafverktaki - sjötugur
Þórður er fæddur 5. júni 1906
að Skarfanesi á Landi i Rangár-
vallasýslu. Hann ólst upp i stórum
systkinahóp, næst elstur af 10
systkinum. Ekki gekk hann
menntaveginn, sem kallað er.
enda sjálfsagt nóg' að starfa
heima. En rúmlega tvítugur rifur
hann sig upp og fer til Reykjavík-
ur í rafvirkjanám hjá Bræðr-
ísafjarðar, tekur að sér breyting-
ar vegna nývirkjana þar. Fyrst á
vegum Kaupfélagsins, en setur
siðan upp sjálfstæðan atvinnu-
rekstur. Er með vinnustofu og
verzlun á Isafirði til 1946, er hann
flyzt búferlum til Reykjavikur og
setur hér upp vinnustofu, Hana
hefur hann rekið ætið síðan.
Framhald á bls. 35
VIÐ BJÓÐUM ÞÉR SKEMMTILEGAN FERÐ/C FÉLAGA í
BÍLINN. VIÐ FESTUM HANN FYRIR ÞIG UNDIR EÐA í
MÆLABORÐIÐ. ÞÚ ÝTIR Á TAKKA OG HANN SEGIR ÞÉR
NÝJUSTU FRÉTTIRNAR. ANNAN TAKKA OG HANN
SPILAR TÓNLIST EFTIR ÞÍNU VALI. HÁTT EÐA LÁGT —
ALLT EFTIR ÞÍNUM ÓSKUM.
HANN HEITIR PHILIPS OG ER BÍLÚTVARPSTÆKI.
LANGDRÆGUR OG HLJÓMGÓÐUR OG GEFST EKKI UPP
ÞÓTT VEGURINN SÉ SLÆMUR.
SEM SAGT ÁKJÓSANLEGUR OG ÞOLINMÓÐUR FERÐA-
FÉLAGI. HANN ER TIL SÝNIS OG SÖLU í VERSLUNUM
OKKAR.^
PHILIPS KANN TÖKIN Á TÆKNINNI

heimilistœki sf
Hafnarstræti 3, s. 20455 Sætúni 8, s. 1 5655.