Morgunblaðið - 10.07.1976, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10 JULÍ 1976
£•'' j okveii*/ar
Laiiti búiiaöur
1 'J(>3 64 (& 66 67 6tí 6(j
önnur {ijor.usta
Vfci zi uii ot
viíök'ii.úi
.■)ani{;6iii' ui'
Pafv., vatnsv* u.
bytSKiJ-i.ar 'if
r;.ai.iiv ^ iKjai;».r6
Ai.nar i<*.naí.ui'
Skipting mannaflans I atvinnugreinar á Norðurlandi vestra og
Ströndum, þegar á heildina er litið, strjálbvli og þéttbvli.
stætt áætlunarverk. Sömu sögu
er að segja um athuganir ein-
stakra staða, sem upp hafa
komið og krefjast úrlausnar."
0 Efnis-
þættir
Skýrsla sú, sem út er komin,
er nánast staðreyndasafn um
viðkomandi landshluta:
náttúrufar (landmótun, lands-
lag, veðurfar, gróðurfar, vist-
fræði, orkulindir, nýting jarð-
efna), mannfjölda (almenn
mannfjöldaþróun, flutningur
fólks milli sveitarfélaga,
aldursdreifing, atvinna, at-
vinnuleysi, nýting mannafla,
tekjusamanburður o.fl.), sem
og byggðavandamál almennt,
tilgang og forsendur verksins
og helztu markmið. 1 inngangi
er fjallað um forsendur, tilgang
og helztu markmið áætlunar
verksins.
Hér á eftir verður lauslega
getið örfárra staðreynda um
Norðurland vestra og Strandir,
sem er að finna í þessari „al-
mennu byggðaþróunaráætlun",
aðallega varðandi mannfjölda
— þróun, tekju- og atvinnu-
skiptingu.
Norðurland vestra og Strandir:
Byggðaþróunar
áætlun -1. hluti
„Almenn byggðaþróunaráætlun, 1. hluti, fyrir Norðurland v’estra
og Strandir" hefur séð dagsins Ijós hjá Framkvæmdastofnun ríkis-
ins, áætlanadeild. Hlutverk slfkra byggðaáætlana er sagt að skýra
og skilgreina atvinnu — og félagsástand ákveðinna landssvæða og
þá þróun, sem valdið hafi þessu ástandi. Síðan verður reynt að ráða
í það, hvað þurfi að gera til þess að breyta þróuninni þann veg, að
hún verði hagstæðari og geti skapað viðkomandi íbúum Iffskjör á
landsmælikvarða. Þannig verður í síðari þáttum þessarar áætlunar
spáð í vöxt atvinnugreina á svæðinu og hverrar fyrirgreiðslu sé þörf
til að ná æskilegri þróun í landshlutanum.
0 Framhald
verksins
Sem fyrr segir er þessi áætl-
un unnin af Framkvæmda-
stofnun ríkisins, áætlanadeild,
og hafa þar einkum lagt hönd
að verki Sigurbjartur
Jóhannesson bygginga- og
skipulagsfræðingur og Sigurð-
ur Guðmundsson áætlana- og
skipulagsfræðingur.
Um framhald byggðaþró-
unaráætlunar fyrir Norðurland
vestra og Strandir, eftir útgáfu
þessa frumramma, segir i for-
mála: „Tekið verður til
óspilltra málanna við athugun
einstakra málaflokka sam-
kvæmt vinnuramma áætlunar-
verksins. Niðurstöður þessara
athugana verða væntanlega
fyrst gefnar út sem smáriti til
umfjöllunar á végum hlutaðeig-
andi aðila og síðan sem heild-
Samsvarandi skipting í Siglufirði, eina þéttbýlinu á svæðinu,
sem er í litlum sem engum tengslum við aðliggjandi landbúnað-
arhéruð, atvinnulega séð.
100
önnur þjónusLa
Verziun ot1
viöskipti
Saintíön^ur
Rafv., vatrisv.
o.fl.
Uýi&iuc&r oí;
manrivirkjau;er6
Annar iönaöui*
Fiskiönaöur
Fiskveiöar
0 Árstíða og stað-
bundið atvinnu-
leysi
Atvinnuleysi hefur um nokk-
urt árabil verið óþekkt fyrir-
brigði á Islandi, á heildina litið.
Engu að siður hefur verið stað-
og árstiðabundið atvinnuleysi í
stöku landshlutum og hefur
Norðurland vestra verið þar
efst á blaði. Samkvæmt upplýs-
ingum „Byggðaþróunaráætlun-
ar fyrir Norðurland vestra og
Strandir“, vóru 18% af öllum
skráðum atvinnulausum á land-
inu árið 1968 búsettir á þessu
landssvæði. Sama hlutfall var
hinsvegar 37.7% árið 1973.
Hinsvegar urðu greiðslur at-
vinnuleysibóta á svæðinu hlut-
fallslega minni en þetta vinnu-
leysishlutfall sýnir. Hlutur
Norðurlands vestra í tiltæku at-
vinnuleysi hefur því farið veru-
lega vaxandi.
Samkvæmt sömu heimíld
hafa meðalbrúttótekjur ein-
staklinga á þessu svæði verið
mun lakari en á landinu i heild
á tímabilinu 1963—1972, eða á
Framkvæmdastofn-
un ríkisins, áætlana-
deild, sendir frá
sér fyrsta hluta
ráðgerðrar byggða-
þróunaráætlunar
fyrir byggðirnar
umhverfis Húnaflóa
og Skagafjörð og
Siglufjörð, sem
hefur nokkra byggð-
arlega sérstöðu
á þessu svæði.
bilinu 76 til 82% af Iandsmeðal-
tekjum. Lægst var hlutfallið á
árunum 1966 og 1967 eða
76.4%, en hæst árin 1964 og
1972 með 81.6% og 81.5%.
Aðeins einn þéttbýlisstaður á
þessu svæði, Blönduós, var með
hærri meðalbrúttótekjur á ein-
stakling en landsmeðaltal árið
1972, eða 104.7%. Hofsós var
hinsvegar með 60.6%, Siglu-
fjörður 87.1%, Sauðárkrókur
90.4%, Skagaströnd 85.4%,
Hvammstangi 94.1% og Hólma-
vík 91.1%. Lægstu meðal-
brúttótekjur á framteljanda ár-
ið 1972 vóru i Skagahreppi í
Austur-Húnavatnssýslu eða
49.9% af landsmeðaltali. A
heildina litið hafa atvinnutekj-
ur verið lægstar á svæðinu um
árabil.
0 — Mannf jölda-
þróun
I Strandasýslu bjuggu 1288
manns árið 1970 en 109 færri
1974, eða 1179. Þó hafði fjölgað
um 25 í þéttbýlisstöðum sýsl-
unnar en fækkað þeim mun
meir í sveitunum. 1 V-
Húnavatnssýslu bjuggu 1423
1974 og hafði fjölgað um 34 frá
1970, þrátt fyrir fækkun i sveit-
um um 51 á þessu tímabili. 1
A-Húnavatnssýslu fjölgaði um
110 frá 1970 til 1974, þrátt fyrir
u.þ.b. 50 manna fækkun í sveit-
um sýslunnar. í Skagafirði
fjölgaði um 118 á þessu timabili
og töldust þar til heimilis 4.153
árið 1974. 1 þéttbýli fjölgaði úr
1934 í 2111 en fækkaði í sveit-
um úr 2101 í 2042. í Siglufírði
fækkaði ibúum úr 2161 árið
1970 i 2080 1974. Fæstir urðu
ibúar þar 1972, 2050, en hefur
siðan fjölgað um 30.
Milli áranna 1972 og 1973
fækkaði í nær öllum sveita-
hreppum á þessu landssvæði.
Mest í Bæjarhreppi í Stranda-
sýslu, Kirkjuhvammshreppi í
V-Húnavatnssýslu, Fells- Hofs
og Lýtingsstaðahreppum i
Skagafirði. Fækkað hefur á
Hofsósi en nokkur vöxtur orðið
í öðrum stærri þéttbýlisstöðum.
Milli áranna 1973 og 1974 urðu
breytingar með öðrum hætti.
Fækkun hafði orðið í nokkrum
sveitahreppum: Bæjarhreppi,
As- og Torfalækjar- og Svina-
vatnshreppum í A-Hún., Haga-
nes- og Fellshreppum i Skaga-
firði. Hins vegar fjölgaði nú í
allmörgum sveitahreppum.
Vöxtur smærri þéttbýliskjarna,
kauptúna, varð hins vegar
meiri en kaupstaðanna. Þetta á
þó ekki við um Hvammstanga,
þar sem fjölgun var óveruleg.
Sé til lengri tíma litið hafa
fólksflutningar frá Norð-
urlandi vestra verið meiri en
gengur og gerizt um önnur
heildstæð strjálbýlissvæði. A
áratugnum 1961—70 flytjast
frá Norðurlandi vestra 3.579
manns, þar af 139 til útlanda,
eða ár hvert um 3 til 4% mann-
fjöldans. Á sama tíma flytjast
til kjördæmisins 1911 manns,
þar af 66 frá útlöndum, eða
árlegur innflutningur 1,5 til
2% mannfjöldans sem fyrir
var. Frá 1970 hefur flutninga-
tíðni á báðar hliðar aukizt veru-
lega. 1973 lækkaði þó brott-
fluttratíðni og varð í fyrsta
skipti lægri en tíðni aðflutn-
inga í þessi kjördæmi — frá því
talning fólks í innanlandsflutn-
ingum hófst.