Morgunblaðið - 30.11.1979, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1979
Pétur Pétursson þulur:
Báðir bestir —
Enginn sérstakur
Mér verður tíðum hugsað til
vinar míns Hauks Guðmundsson-
ar er nefndur var pressari. Ekki
hvað síst þegar flokksforingjar og
þjóðmálaskörungar bíta í skjald-
arrendur, skipa fólki í fylkingar
og draga í dilka. Haukur hafði
þann einstæða diplómatíska hæfi-
leika er hann átti úr vöndu að
ráða og var krafinn sagna um álit
á málsaðilum er deildu og spurður
um hvor væri betri, að víkja sér
undan vandanum með véfréttar-
svari og segja: Báðir bestir. Þá
var nú ekki Lási síðri ef
leitað var fregna hjá honum þegar
flaggað var í hálfa stöng og Lási
spurður: Hver er dáinn? Lási
svaraði með sakleysislegri ein-
lægni: Enginn sérstakur.
Full ástæða er til að geyma í
minni snjöll tilsvör og gildir þá
einu hvort þau féllu í tali alþýðu
eða af vörum mælskusnillinga á
fjöldafundum. í kosningabaráttu
þeirri sem senn tilheyrir sögunni,
má eflaust gera ráð fyrir að fallið
hafi mörg orð er eiga eftir að
geymast í minni og verða höfð yfir
þá er frá líður. Pistli þessum er
einkum ætlað að fjalla um orð og
atburði í kosningabaráttu fyrri
ára og þá er komu við sögu með
einhverjum hætti. Eigi verður
fylgt neinni fastri reglu en látið
ráðast hvað í hugann kemur
jafnóðum og skráð er.
í forsetakosningum þeim er
fram fóru árið 1952 var hart sótt
af meginfylkingum tveimur er
skipuðu sér um þjóðkunna menn,
þá Ásgeir Ásgeirsson og séra
Bjarna Jónsson. Flokksforysta
Framsóknar og Sjálfstæðismanna
skipaði sér nær einhuga að baki
séra Bjarna. Alþjóð veit með
hvaða hætti þeirri orrahríð lauk.
Áður en úrslit mála réðust var
efnt til mannfunda margra. Saga
ein er sögð af fundi er Framsókn-
armenn í Reykjavík efndu til í
Breiðfirðingabúð. Hermann Jón-
asson hóf mál sitt með eindreginni
áskorun til fundarmanna um að
fylkja sér einhuga um þann fram-
bjóðandann er Framsóknarflokk-
urinn styddi. Til áherzluauka lét
Hermann þess getið, að það væri
ekki oft sem hann og ólafur Thors
væru einhuga og sama sinnis, en
svo væri að þessu sinni. Væri það
samdóma álit þeirra, sem og
flestra annarra forystumanna
þessara flokka, að styðja séra
Bjarna til forsetakjörs. Að lokinni
ræðu Hermanns kvaddi sér hljóðs
Jóhannes Kr. Jóhannesson. Var
hann kunnur maður á sinni tíð,
hinn gjörvulegasti á vöxt og
áhugamaður mikill um friðsemd
og vináttu, gaf út blað er hann
nefndi Friðarboðann og Vinar-
kveðjur og taldi sig eiga tilkall til
ríkis. Var ræða hans stutt en
sköruleg og inntak það eitt, að
hann sæi ei nauðsyn þess að aðrir
væru nefndir til embættis en sá er
þar stæði á palli og hefði á liðnum
árum tjáð sig reiðubúinn að taka
þá miklu ábyrgð á herðar sér að
setjast á friðarstól þjóðhöfðingja-
embættisins.
Varð nú kurr í salnum en upp
spratt sá meðal áheyrenda er eigi
gnæfði sakir hæðar sinnar, en
leyndist þó engum og fór sá eigi
með veggjum en stikaði á ræðu-
pall. Var þar kominn Selsvarar-
kappi, Pétur Hoffmann. Hóf mál
sitt af djörfung og svall móður.
Kvaðst njóta fulltingis bestu
manna og hafa því til staðfestu
vottfest skjöl og skilríki þeirra er
svarið hefðu sér trúnaðareiða.
Færi þar flokkur vaskra sveina er
hvergi hopaði þótt svarraði á
súðum og syngi í rá og reiða.
Jókst nú enn ókyrrð í fundarsal
en upp spratt Jóhannes Kr., sá er
áður hafði kvatt sér hljóðs. Hróp-
ar til fundarstjóra: Hvernig er það
eiginlega með þennan fund. Eru
það tóm fífl sem eiga að tala hér í
kvöld?
Eigi verður rakin að sinni saga
vígaferla, sóknar og undanhalds
er fylkingar fóru í héraðsátökum
þeim er urðu á því herrans ári.
Er sigurvegari settist að í búi á
Bessastöðum leið að því að hann
heimsækti héraðshöfðingja. Var
Ásgeiri fagnað vel þar sem hann
fór um sveitir og minntist við
fylkisstjóra og fremdarfólk. Sem
títt er meðal Frónbúa var ýmsum
úr flokki andstæðinga tamt að
halda á loft köpuryrðum er fallið
höfðu í orrustugný á fólkvangi.
Sannast hér hið fornkveðna, að
fár bregður hinu betra ef veit hið
verra og mælt er fleira en stutt sé
rökum. Sá skapgerðarþáttur Ás-
geirs Ásgeirssonar að sneiða hjá
stóryrðum en mæla af hógværð og
klæðast sáttakufli var af ýmsum
talinn merki marglyndis og þóttu
svör hans sum óljós og afstaða
loðin. Undirgefni við flokksaga
engin þá er annað hentaði betur.
Enda kveðið um hann í þingvísu
fyrr á árum:
Hann er að brölta i bárunum
bólar á nokkra lokka.
Hann er að fara úr hárunum.
Hann er á milli flokka.
Það gilti einu hvort Ásgeir
Ásgeirsson bauð sig fram í flokki
eða utan, honum veittist það
auðvelt að tala um fyrir kjósend-
um í Vestur-ísafjarðarsýslu, allt
frá þeim degi er hann leitaði
stuðnings þar. Á dögum viðreisn-
arstjórnar, er svo var nefnd, sátu
stjórnmálaforingjar eitt sinn hóf
á Bessastöðum. Gerðu menn það
sér til gamans að rifja upp
viðbrögð kjósenda við sinnaskipt-
um þá er Ásgeir hafði vistaskipti
og flutti sig milli flokka. Gylfi Þ.
Gíslason er borinn fyrir sögunni.
Ásgeir vitjar kjósenda í kjördæmi
sínu. Vitjar bónda eins er lengi
hafði verið í hópi öruggra fylg-
ismanna. Heimafólk segir bónda
að iðju sinni í mógröf, skammt frá
bænum. Ásgeir gengur til hans.
Tekur bónda tali og falast eftir
fylgi hans. Segir: Heldurðu ekki
Guðmundur minn að þú styðjir
mig nú sem fyrr. Bóndi spyr: Fyrir
hvern ætlar þú að bjóða þig fram
núna. Ásgeir svarar: Ég verð í
kjöri fyrir Alþýðuflokkinn. Bóndi
þegir stundarkorn. Segir síðan
eftir íhugun nokkra: Ætli maður
fylgi þér ekki hringinn. Þeir sem
heyrðu söguna í Bessastaðastofu
hlógu dátt. Ásgeir forseti á þó að
hafa sagt: Saga þessi er eigi
allskostar sönn.
Guðmundur var ekki í mógröf.
Þar kemur sögu í yfirreið Ás-
geirs forseta að hann gerir för
sína í Árnesþing. Sýslunefnd Ár-
nessýslu fagnar göfugum gesti og
höfðingja á Kambabrún. Var þar
samankomið frítt föruneyti.
Oddviti héraðsbúa, Páll Hall-
grímsson sýslumaður, í farar-
broddi héraðshöfðingja. Heilsar
hann forseta með ávarpi og beinir
sjónum manna að blómlegri byggð
og búsældarlegum héruðum Suð-
urlands er liggja frá fjallsrótum
allt til sjávar, jökulelfur tvinna
skrautband sitt milli gróinna
valllendisbakka, brunasanda og
iðgrænna engja en postulínshvítir
jöklar gnæfa við himin. Þóttust
viðstaddir kenna þar skrautbílæti
það og landslagsmynd er þrælar
Ingólfs dáðu hvað mest þá er
húsbóndi þeirra greikkaði spor til
vesturs í leit að öndvegissúlum.
Séra Helgi Sveinsson Hvera-
gerðisklerkur skráði heimsókn
forseta á Kambabrún með eftir-
farandi orðum:
Hér má lita á heiðarbrún
hefdarmenn í löngum rööum,
loðin engi, loöin tún
og loöinn greifa af BessastöÖum.
Pétur Pétursson.
En víðar standa höfðingjar en á
heiðarbrún Kamba við Austurveg.
Sagt er að allar leiðir liggi til
Rómaborgar. Marmarahvít
hvolfþök suðrænna trúarmustera
gnæfa þar við himin og minna
með ýmsum hætti á norræna jökla
í tign sinni og fegurð. íslendingar
fyrri alda iðkuðu suðurgöngur. Til
Rómaborgar lá eitt sinn leið séra
Bjarna Jónssonar. Þótt hann lyti í
lægra haldi í forsetakjöri var
honum gamansemin ofar í huga en
tregasöngvar og sút í brjósti. Lifir
enn fjöldi sagna um meitluð til-
svör hans og sögur ýmsar er hann
átti hlut að. Ein segir frá för hans
í Páfagarð. Hans heilagleiki Pí-
us páfi tekur kirkjubróður sínum
með virktum þá er hann heimsæk-
ir Vatikanið. Býður honum með
sér út á svalir Vatikansins. Á
torginu neðan við svalirnar standa
tugþúsundir Rómverja og að-
komumanna og bíða þess að páf-
inn blessi mannfjöldann. Nú taka
þeir sér stöðu við svalahandrið,
séra Bjarni og páfinn. Þá heyrir
séra Bjarni mann einn í hópi
viðstaddra segja svo hátt, að vel
má greina orðaskil: Hvaða maður
er þetta sem stendur við hliðina á
honum séra Bjarna?
Eigi fer sögum af því að séra
Bjarni hafi farið halloka í um-
ræðu þá er gamanmál bar á góma.
Þó eru í minnum höfð orðaskipti
nágranna hans þá er hann sótti
rakarastofu þeirra feðga, Árna
Nikulássonar og Óskars Árnason-
ar, við Kirkjutorg. Herma sagnir
að Árni rakari hafi verið miðlungi
vel fyrirkallaður þá er séra Bjarni
vitjaði hans árla morguns og bað
um snyrtingu og rakstur. Vildi
Árna það óhapp til að bregða
rakhníf sínum á vanga viðskipta-
vinar með þeim afleiðingum að
blóð vætlaði úr smáskeinu. Þá er
mælt að séra Bjarni hafi sagt:
Þetta gerir alkóhólið. Árni svaraði
án tafar: Já, það er rétt. Húðin
verður svo stökk.
í hverri kosningasennu er fram-
bjóðendur leiða saman hesta sína
er jafnan rætt um kosningaloforð
flokkanna og hversu til hafi tekist
um framkvæmd. Veltur þá á ýmsu
um efndir. Nú má telja víst að
flestum sé ljúft að efna það er
lofað er af skynsemi og fyrir-
hyggju. En jafnvel skýrustu
mönnum getur skotist um gang
mála og torvelt að sjá fyrir þróun
peningamála og myntsláttu.
Saga er sögð af áhyggjum
Hauks Guðmundssonar, þess er
fyrr var getið. Haukur sýndi
staðfestu mikla í dagfari. Grædd-
ur er geymdur eyrir hefði Haukur
getað sagt, líkt og bankinn aug-
lýsti.
Því var það að hann ól áhyggjur
miklar er hann heyrði að mönnum
varð tíðrætt um minnkandi verð-
gildi og fall krónunnar. Gekk
Haukur á fund Bjarna Benedikts-
sonar ráðherra og lýsti áhyggjum
sínum. Bjarni tók máli Hauks vel
og hlýddi á hann með þolinmæði.
Segir að fjárgæzlumönnum sé
vandi á höndum og margt er áhrif
hafi á gengisskráningu svo sem
verð á afurðum og viðskiptakjör.
En, bætir Bjarni við. Einu skal ég
lofa þér Haukur minn. Krónan
skal alltaf verða fjórir tuttugu og
fimmeyringar. Haukur fór hinn
ánægðasti af fundi ráðherrans.
Enn fer sem fyrr, að þjóðin mun
skipa sér í flokka og deila um
menn og málefni. Langt er nú liðið
síðan Árni Pálsson, síðar prófess-
or, og frú Theodóra Thoroddsen
skáldkona deildu um afstöðu til
Bakkusar. Upphaf þess var í glöðu
samsæti nokkru eftir aldamótin.
Árni fór þar með þessar stökur:
Ennþá gerist Kaman nýtt;
gnótt er i kjallaranum.
Nú er geðið glatt og hlýtt
hjá gamla svallaranum.
Oft um marga ðgurstund
á andann fellur héla.
en hitt er rart hve hýrnar lund.
ef heyrist gutla á pela.
I>að er eins og leysist lönd
úr lœðing margra ára.
þegar hnlgur heim að strönd
höfug vinsins bára.
Síðan sneri Árni sér að frú
Theodóru Thoroddsen og sagði:
„Og bættu nú við.“
Þegar Árni heimsótti Theodóru
nokkrum dögum síðar hafði hún
framhaldið á reiðum höndum:
Bacchus kónKur kann þad la^,
þá köld ok myrk er lundin,
aÖ breyta nótt í bjartan dag
og brúa dýpstu sundin.
Bjart er skúraskinið þá,
og skjólin mjúk og fögur.
En skelfing vill oft skella á,
er skroppinn er uppi lögur.
Augum gerast vot og veik,
vitinu sumir farga;
svona eftir sælan leik
svikur Bacchus marga.
Er hér var komið sögu greip
Árni fram í og sagði: „Nei, hættu
nú, hættu nú. Ég vil ekki timbur-
mennina."
Undir það geta víst flestir tekið.
Ljósmyndasýning í Fossnesti
BRÆÐURNIR Björn og Eiríkur
Jónssynir frá Vorsabæ á Skeiðum
opnuðu nýlega ljósmyndasýningu
í veitingastaðnum Fossnesti á
Selfossi. Myndirnar sem eru 40 að
tölu eru allar í hvítum og svörtum
lit. Þær eru flestar teknar á
hestamótum sl. sumar og eru af
kunnum gæðingum og knöpum
þeirra. Þeir bræður hafa tekið
ljósmyndir í nokkur ár og hafa
birst myndir eftir þá, einkum í
dagblaðinu Vísi. Eflaust mun
hægt að gagnrýna þessar myndir
frá listrænu sjónarmiði, enda eru
þeir nýlega byrjaðir í faginu, en
það er ekki ætlunin að gera hér.
Þeir eiga þakkir skilið fyrir fram-
takið og halda vonandi áfram á
sömu braut, að mynda hestinn í
fjölbreyttu umhverfi. Hesturinn
er ætíð gott myndaefni, hvort
heldur í leik, starfi eða frjáls úti í
náttúrunni. Myndasýningin í hin-
um vistlega veitingasal Fossnestis
rifjar upp minningar frá hesta-
mótum liðins sumars þegar setið
er þar að snæðingi.
Og ekki sakar að minnast á
góða veitingaþjónustu Gunnars
Friðþjófssonar matsveins og hans
föngulega kvennaliðs.
Sýningin
mun standa fram að jólum og er
kjörið tækifæri fyrir Árnesinga
og aðra sem leið eiga um Selfoss í
jólainnkaupunum að líta á mynd-
irnar um leið og þeir fá sér
hressingu. Fögur mynd er æ til
yndis, ekki síst af hestum.
Sigurður Sigmundsson.