Morgunblaðið - 30.11.1979, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1979
43
LAGIÐ Á MÓTI
slíks fyrirtækis í Hvalfirði. Mál
þróuðust þann veg, að norskt
fyrirtæki, Elkem Spigerverket,
kom inn í myndina í stað þess
bandaríska.
Alþýðubandalagið snérist gegn
þessu máli, þrátt fyrir frumkvæði
Magnúsar Kjartanssonar, bæði er
það kom fyrir Alþingi 1974—75 og
einnig 1976. í efri deild lagði
Alþýðubandalagið til í nefndar-
áliti að frumvarpið yrði fellt og í
neðri deild að því væri vísað frá
með rökstuddri dagskrá.
Nú hefur járnblendiverksmiðj-
an hafið starfsemi. Þar vinna nú
um 140 starfsmenn.
A móti Fríverzlunar-
samtökum Evrópu
Þjóðartekjur hvíla annars vegar
á framleiðslu þjóðar en hinsvegar
á viðskiptakjörum, þ.á m. mark-
aðsöryggi. Aðild íslands að EFTA,
Fríverzlunarsamtökum Evrópu,
var viðleitni til að tryggja við-
skiptahagsmuni þjóðarbúsins út á
við. Alþýðubandalagið tók afstöðu
gegn aðild íslands að EFTA. Það
fullyrti í nefndaráliti á Alþingi, er
málið var til umfjöllunar þar, að
aðildin myndi „raska högum þjóð-
arinnar svo stórlega, að fráleitt
væri að stíga þetta skref“.
Nú er hægt að skoða þessa
andstöðu í ljósi nokkurrar
reynslu.
Á móti
200 mílunum
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn
kunngerði stefnumörkun um út-
færslu fiskveiðilandhelgi í 200
mílur (þá í stjórnarandstöðu
1972/73) sýndi Alþýðubandalagið
dræmar undirtektir, jafnvel and-
stöðu. Lúðvík Jósepsson sagði í
viðtali við Þjóðviljann (ágúst
1973): „Hitt er allt annað mál,
hvort við íslendingar tökum okkur
200 mílna landhelgi einhvern tíma
í framtíðinni, þegar slíkt er heim-
ilt samkvæmt breyttum alþjóða-
lögum eða að aflokinni hafréttar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna."
Þjóðviljinn birti ritstjórnar-
grein 30. ágúst 1973, þar sem reynt
er að gera lítið úr 200 mílna
stefnumörkun Sjálfstæðisflokks-
ins. Þar stóð m.a.: „Einangrun
Morgunblaðsritstjórans á sjón-
varpsskerminum var að vísu eftir-
tektarverð, en skoðuð í saman-
burði við viðhorf allrar þjóðarinn-
ar í landhelgismálinu í dag er
einangrunin alger. 50 mílurnar
eru dagsverkið. Þær heyra ekki
fortíðinni til nema í gerviheimi
ritstjóra Mbl..“
Þetta var ritað aðeins þremur
árum áður en síðasti brezki togar-
inn fór út úr 200 mílna íslenzkri
fiskveiðilandhelgi á ríkisstjórnar-
árum Geirs Hallgrímssonar. Al-
Á móti
frí-
verzl-
unar-
sam-
tökum
Áburðarverksmiðjan:
starfsmenn um 100, fyrsta stóriðjufyrirtækið.
þýðubandalagið stóð í raun gegn
200 mílna stefninu meðan því
þótti stætt á.
Á móti
kísilmarkaði
Framleiðsla kísilgúrs við Mý-
vatn hófst á miðju ári 1968.
Undirbúningur að byggingu verk-
smiðjunnar og lítils gufu-raforku;
vers, er hún nýtir, hófst 1965. I
ágúst 1966 var undirritaður samn-
ingur milli ríkisstjórnar Islands
og bandaríska fyrirtækisins Johns
Manville Corporation um bygg-
ingu og rekstur verksmiðjunnar.
Sá samningur tók mið af því að
markaður fyrir slíka framleiðslu
var afar þröngur og erfitt að
komast inn á hann. Johns Man-
ville hafði hinsvegar sterka mark-
aðsstöðu og samstarf af því tagi,
sem hér var um samið, var í raun
forsenda þess, að hægt væri að
tryggja slíku fyrirtæki hér rekstr-
argrundvöll.
Alþýðubandalagið og forveri
þess reis upp á afturfætur gegn
starfssamningnum við Johns
Manville, sem tryggði sölumögu-
leika framleiðslunnar. Þessi fram-
leiðsla hefur undanfarið lagt til
um 1% heildarútflutnings okkar,
verið stór atvinnugjafi, og haft
mikið að segja fyrir viðkomandi
sveitarfélög, bæði Húsavík og Mý-
vatnssveit. Og fyrsta gufuraforku-
verið var merkilegt frumkvæði.
Andstaða Alþýðubandalagsins
gegn þessu fyrirtæki mun hins-
vegar ekki í hávegum höfð þar
nyrðra núorðið.
Á móti f jármögnun
áburðarverksmiðju
Lög um áburðarverksmiðju eru
frá 1949, 1969 og 1971. Bygging
verksmiðjunnar var að drjúgum
hluta fjármögnuð af svokölluðu
Marshallfé, bæði í formi hag-
stæðra lána og óafturkræfs fram-
lags. Fyrirtækið var í upphafi
hlutafélag þar sem ríkissjóður átti
meirihluta en var síðar, að eignar-
hluta til, breytt í ríkisfyrirtæki.
Hér var stigið merkilegt skref til
innlendrar áburðarframleiðslu,
sem hefur gefist vel. Fyrirtækið
hefur byggt sig upp, stendur
rekstrarlega dável að vígi; og
þrátt fyrir síðari stækkun mun
það nú vera talið of smátt í
sniðum. Ekki þarf að tíunda gjald-
eyrissparnað af slíkri framleiðslu,
né þýðingu slíks fyrirtækis, þjóð-
hagslega. Hjá áburðarverksmiðj-
unni munu nú starfa um 100
manns.
Sósíalistaflokkurinn, forveri Al-
þýðubandalagsins, var andvígur
þeirri fjármögnun, Marshallfé,
sem gerði áburðarverksmiðjuna
mögulega, og hamaðist gegn henni
sem hann mátti.
Á móti
út-
færslu-
í 200
mílur