Morgunblaðið - 30.11.1979, Blaðsíða 20

52
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1979
A þessum degi fyrir fjórum áratugum réðust Sovétmenn inn í Finnland
Síðastliðinn sunnudag sagði hér í blaðinu irá
nokkrum Islendingum sem gerðust sjálfboðaliðar á
finnsku vígstöðvunum þegar Sovétmenn fóru með
her á hendur Finnum þann 30. nóvember 1939. í dag
eru semsagt réttir fjórir áratugir liðnir frá hinum
afdrifaríka degi þegar vetrarstríðið, sem svo var
kallað, braust út. 1 „Leifturstríð: Heimsstyrjöldin
1939—1945“, sem Almenna bókafélagið gefur út,
ber einn kaflinn heitið „Skandinavía í járngreip-
um“, og er þar m.a. að finna lýsingu á hinum ójafna
leik. Morgunblaðið birtir hana hér með góðfúslegu
leyfi útgefanda.
„Brauókörfurnar
MolotovsM
Þrítugasta nóvember 1939 réö-
ust Rússar á hínn smávaxna ná-
granna sinn, Finnland.
Ætla mátti aö Stalín heföi gert
þetta aö lítt hugsuöu ráöi, en í
rauninni var þetta lokaathöfnin í
röö allmargra aögeröa sem hann
haföi hafiö jafnskjótt og Eystra-
saltssvæðiö haföi aö mestu veriö
lýst áhrifasvæöi hans í griðasátt-
mála Sovétmanna og nasista.
Hann haföi brugðiö á þaö ráð
að bjóöa æöstu mönnum Lett-
lands, Litháen og Eistlands til
Moskvu, halda þá stórfenglega
meö styrjuhrognum, vodka og
ballettsýningum og leggja síöan
fyrir þá úrslitakosti: Látiö Rauöa
herinn og flotann fá bækistöövar í
löndum ykkar, annars ...
Gestirnir höföu enga aöstööu til
aö sannfrétta hvaö „annars“ kynni
aö þýöa, lönd þeirra voru lítil og
varnarlaus og þeir skrifuöu undir í
skyndi. Og þegar kom fram í
október fannst Stalín kominn tími
til þess, aö Finnar létu Sovétríkjun-
um einnig eftir nokkurt land.
Finnar reyndust hins vegar
þrjóskari en vænst haföi verið.
Þeir reyndu samningaleiö í staö
tafarlausrar uppgjafar. Samningar
drógust á langinn þangaö til Stalín
missti þolinmæöina. 26. nóvember
kallaöi sovéski utanríkisráöherr-
ann, Vyatjeslav Molotov, finnska
sendiherrann í Moskvu á sinn fund
og afhenti honum yfirlýsingu þar
sem Finnar voru sakaöir um aö
hafa skotið á sovéska þorpið
Mainila á Kirjálaeiöi, drepiö fjóra
hermenn úr Rauöa hernum og
sært níu. Þetta var gert í „ögrun-
arskyni“, sagöi Molotov.
Aö sögn Rússa héldu finnskir
hermenn síöan inn í Rússland í
dögun 30. nóvember. Klukkan 8
árdegis hóf Rauöi herinn stórsókn
á landi, sjó og í lofti gegn Finn-
landi, sem svar viö þessum yfir-
gangi er svo var kallaöur. Þrjátíu
herdeildir og sex skriödrekastór-
fylki sóttu inn í Finnland; orrustu-
og sprengjuflugvélar flugu meö
miklum gný yfir Heisinki og aörar
aöalborgir Finnlands. Þær komu
frá nýjum flugbækistöövum í Eist-
landi.
Sprengjuflugvélum er varpa
skyldu farmi sínum á járnbraut-
arstöövar, flutningamiöstöövar,
orkuver og hafnir tókst aö sleppa
honum yfir íbúöahverfum og olli
þaö verulegu manntjóni. Fréttum
Finna af þessum árásum var vísaö
á bug í sovéska útvarpinu, voru
þær taldar uppspuni og því haldið
fram aö rússneski flugherinn heföi
ekki varpaö sprengjum heldur
brauði til soltins almennings í
Finnlandi. Finnarnir glottu meöan
þeir böröust viö eldana og kölluöu
sovésku sprengjurnar „brauökörf-
urnar hans Molotovs“.
í fyrstu var umheimurinn högg-
dofa yfir áras Sovétmanna á friö-
samt smáríki og síöan furöu lost-
inn. Gagnstætt því sem vænta
hans
mátti hopuðu Rússar brátt á hæli
fyrir Finnum og fóru mjög halloka.
Sovésku hermennirnir reyndust
vera illa búnir til striös í vetrar-
myrkri. Þar aö auki var forysta
þeirra í molum, aöallega vegna
þess aö meirihlutinn af foringjum
hersins hagöi verið skotinn af
leynilögreglu Stalíns í hreinsunun-
um seint á fjóröa áratug aldarinn-
ar. Ennfremur var finnskt land
torsótt til árása — freömýrar og
þéttir skógar meö óteljandi vötn-
um. Umfram allt ofmátu þó Rússar
eigin styrk. Stalín virtist hafa álitið
aö Finnar myndu gefast upp og
leggja niöur vopn, jafnskjótt og
þeir ættu mikium herafla aö mæta.
Hugrekki og
hugkvæmni
Honum skjátlaöist hrapallega.
Finnar höföu fámennum, harö-
snúnum landher á aö skipa,
300.000 mönnum, og böröust meö
hugkvæmni sem tók styrk þeirra
langt fram. Þeir höföu ekki
skriödrekabyssur en fundu brátt
upp skætt vopn gegn brynsveitum
Sovétmanna. Þaö var flaska, full af
kalíumklórati og steinolíu, meö
kveikju í stútnum og kallaöist
Molotovkokteill; nafniö var mynd-
að af sömu tilfyndni og brauðkörf-
urnar hans Molotovs, sem áöur
voru nefndar. Hugrakkur skíða-
maöur geröi skriödreka fyrirsát og
kastaöi þessari einföldu en öflugu
handsprengju aö turni hans eöa
vél. Flaskan sundraöist og logar
stigu upp, skriödrekinn stöövaöist
og áhöfn hans neyddist til aö
leggja á flótta.
Þessi óvænta harka og nístandi
vetrarkuldinn uröu Rússunum erf-
iö; þeir húktu kaldir og svangir í
sköflunum og voru murkaöir niöur
í hrönnum. Heilar herdeildir Sovét-
manna hurfu meö þessum hætti,
stráfelldar í næturstaö. Finnskar
vélbyssuskyttur lágu í leyni og
þynntu raðir rússnesku her-
mannanna er köfuöu snjóinn. Þeir
sem féllu stálfrusu oft á fáeinum
mínútum. Leland Stowe, fréttarit-
ari Daily News í Chicago, dró upp
lýsandi mynd af líkunum sem lágu
á dreif meðfram veginum. „í þess-
ari hryggilegu einsemd hvíla hinir
dauöu,“ skrifaöi hann, „ótalin þús-
und dauöra Rússa. Þeir liggja eins
og þeir hnigu niöur — undnir, |
snúnir, meö hendur á lofti... undir
miskunnarríkri blæju úr nýföllnum
snjó.“
Rússar höföu um 2500 flugvélar
er þeir sendu gegn Finnum og
vörpuöu um 150.000 lestum af
sprengjum á landiö þennan vetur,
en samt heldu finnskir borgarar ró
sinni og kjarki, ekki síöur en
hermennirnir á vígstöövunum.
Bandarískur blaöamaöur skýröi
frá því aö þegar loftvarnaflautur
fóru í gang heföi þjónustustúlka í
hótelinu hans kallaö á bjagaöri
ensku: „Hér kemur Molotov!" og
haldið áfram starfi sínu eins og
ekkert heföi í skorist.
Hetjulegt viönám Finna og
vesæl frammistaöa Rússa vakti
mikinn áhuga og stuöning viö
málstaö Finna víöa á Vesturlönd-
um. Svíar sendu verulegt magn
herbúnaöar, þar á meöal 25 flug-
vélar, 104.000 loftvarnabyssur,
84.000 riffla meö 50 milljónum
skota, 85 skriödrekabyssur og 112
fallbyssur og sprengjuvörpur. Átta
þúsund sænskir sjálfboöaliðar
hrööuöu sér til finnsku vígstööv-
anna. Aö auki söfnuöu Svíar and-
viröi 100 milljóna dollara, aöallega
meö almennri söfnun, til aö sjá
Finnum fyrir sjúkragögnum, fatn-
aöi, matvælum og öörum varningi.
Bandaríkin buöu 30 milljón dollara
lán, meö því skilyrði aö því yrði
eingöngu varið til almennings-
þarfa, og setti bann á sölu
stríösgagna til Sovétríkjanna.
Stóra-Bretland og Frakkland lof-
uöu aö senda tæknimenn, flugvél-
ar og vopn til Finnlands; Danmörk
og Noregur leyföu sjálfboöaliöum
aö bjóöa liðsinni sitt.
Þótt Þýskaland heföi stutt Finna
í stríöi þeirra viö kommúnista 20
árum áður, afréö Hitler aö hafast
ekki aö í þetta skipti. Hann
þarfnaöist hráefn.a t.d. korns og
olíu, er hann fékk í stórum stíl frá
Rússlandi, og hann þarfnaöist
velviljaös hlutleysis Rússlands til
þess aö hafa frjálsar hendur þegar
Sjálfstæðis-
flokkurinn eða
vinstra tríó
Páll V.
Daníelsson
skrifar:
Eftir að hafa hlustað og horft á
„Setið fyrir svörum" í sjónvarpinu
kemur sitt hvað í hugann. Það var
merkilegt hvað Alþýðubandalags-
mennirnir, sem báðir eru vel máli
farnir, lögðu mikið ofurkapp á að
fá sem fæstar spurningar með því
yfirleitt að eyða löngu máli í að
svara sömu spurningunni. Það var
engu líkara en þeir treystu ekki
hvor öðrum eða þá að þeir óttuð-
ust að spurningar kæmu, sem
væru þeim óþægilegar og þeir
þyrftu að fara að ræða eigin
stefnu. Við það sluppu þeir og þar
með fyrir horn.
Fulltrúar Alþýðuflokksins töl-
uðu mest um það, hvernig hlutirn-
ir ættu að vera en vörðuðu ekki
veginn til þess að ná því marki.
Það kom þó skýrt fram hjá þeim,
að það væri óraunhæft í stefnu
Sjálfstæðisflokksins að ætla að
lækka skatta, sem svara bráða-
birgðaskattahækkun vinstri
stjórnarinnar og þar með jarð-
settu þeir í eitt skipti fyrir öll þá
stefnu, sem þeir settu fram fyrir
kosningarnar 1978 en þá ætluðu
þeir að lækka skatta og draga úr
ríkisútgjöldum. Nú er vinstri-
stjórnarstefnan orðin þeirra ær og
kýr, hún sé það eina rétta.
Framsóknarmenn áttu bágt og
engu líkara en þeir hefðu aldrei
séð konu fyrr en orð hennar komu
þeim algerlega úr jafnvægi. Töl-
uðu þeir af hita miklum og jafnvel
hvor upp í annan. Öll stefnumörk-
un þaut út í veður og vind en þeim
mun meiri harmur að því kveðinn
að Lúðvík Jósepsson skyldi ekki
verða forsætisráðherra. Var engu
líkara en það hafi verið flokknum
hjartans mál að geta stutt að því
fyrstur flokka að kommúnistar,
sem vilja stjórnskipulag okkar
feigt, fengju forystu í ríkisstjórn
íslenska lýðveldisins. Lýðræðisást
það.
Sjálfstæðismenn höfðu mest að
ræða og gafst þeim nokkur kostur
að gera grein fyrir stefnu flokks-
ins. Stefna hans er það góð, að
allir flokkarnir kepptust meira við
að ræða hana en sína eigin.
Athygli vakti fyrirspyrjandi
Framsóknarflokksins fyrir mikla
fákunnáttu, þegar hann var að
tala um atvinnuleysi, sem af
stefnu Sjálfstæðisflokksins leiddi.
Var hann bæði með fáránlegan
útreikning, enda þegar honum var
á það bent, sagði hann frá manni
út í bæ, sem reiknað hefði. Sýnir
fátt betur hið fullkomna úrræða-
leysi. En grundvallaratriði er þó
fyrirlitning framsóknarmanna á
einstaklingunum og trúleysi á
framtaki þeirra. Eða halda þessir
menn að fjármagn í ríkissektorn-
um skapi meiri atvinnu en fjár-
magn í einkasektornum? Mætti
t.d. reikna með því að það fjár-
magn, sem er í höndum SÍS-
hringsins skapi meiri atvinnu ef
það væri flutt til ríkisins? Sann-
leikurinn er sá, að þótt skatt-
heimta minnki þá hverfur ekki
féð. Það er líklegra að það skapi
miklu fleiri atvinnutækifæri í
höndum einstaklinga og fyrir-
tækja þeirra en það mundi gera í
höndum þess opinbera. Ótti
vinstri flokkanna við Sjálfstæðis-
flokkinn er ekki ástæðulaus.
Stefna hans er skýr. Óeiningin og
upplausnin innan fráfarandi
vinstri stjórnar sannar betur en
flest annað, að flokkarnir, sem að
henni stóðu, eru stefnulausir og
geta ekki leyst vandann. Eina
úrræðið er því stefna og stjórn
Sjálfstæðisflokksins. Sósíalkapí-
talisminn dugar ekki frjálsborinni
þjóð.
Páll V. Daníelsson.
cJVHAMI
SEACH
Á sólskinslandínu Florida
Miamí ber af flestum sólarstöðum
í Ameríku og Evrópu. Þar er
sjórinn notalega hlýr og ómeng-
aður, og hressandi golu leggur
frá Atlantshafinu. Flugleiðir,
bjóöa nú ferðir tíl Florida á 3ja
vikna fresti allt árió. Flogið er
um New York og þar geta menn
staldrað við í bakaleið og lengt
ferðina ef þá lystir. Dvalið er á
lúxus hótelum eða í íbúðum á
sjálfri Miami ströndinni. Þaðan
er ekki nema örskot í iðandi
borgarlífið.
Erá hótehnu bjoóast skoðunarferðir tiL Ðisney
World - heims teiknimyndapersónanna,
Seaquarium - staersta sædýrasafns heims.
Safari Park - eftírmyndar frumskóga Afriku,
Everglades þjóógarðsins, sem á engan sínn
lika og fjölmargra annarra áhugaverðra
staóa í Miamiborg eru konsertar, leíkhús,
diskótek, íþróttakeppnír, hesta-og hundaveð-
hlaup og frumsýningarbió
margs konar verð er að ræða. t.d.
getum vió boðið gistingu i tvibylis-
herbergi og f'eröir fyrir kr. 443.000.*
en ódýrari gisting er einnig fáanleg
búi t.d. 5 fullorðnir saman i ibúö.
Kr.419.00Q-pr.mann, Fyrir börn er
verðið rúmlega helmingi lægra.v
NÆSTU 3JAVTKNA FERDIR VERDA!
13
des
.3
jan
24
n
ían FLUGLEIÐIR
** Nánari upplysingar: Sölusknfstofur okkar
Uekiargótu 2 og ilótel Esju Simi 27800,
Buið er á lúxus hóteli , Konover Og i farskrárdeild. simi asioo, skrifstofur okkar
Flamingo Ciub hótel-íbúöum. Um úti á landi, umboðsmenn og ferðaskrifstolur