Morgunblaðið - 29.11.1986, Blaðsíða 35

MORGÚNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1986
35
Kjarnorkuvopnalaus svæði:
GyUiboð er gjalda
ber varhug við
RÁÐAMENN í Sovétríkjunum
reyna nú hvað þeir geta að auka
á missætti það er upp kom milli
ríkisstjórna Bandaríkjanna og
bandamanna þeirra í Evrópu eft-
ir leiðtogafundinn í Reykjavík í
síðasta mánuði. Yegor Ligachev,
næstæðsti maður í forsætisnefnd
sovéska kommúnistaflokksins,
tilkynnti 15. nóv. sl. er hann var
í heimsókn í Finnlandi, að Sovét-
menn hefðu fjarlægt allar
meðaldrægar kjarnorkuflaugar
frá Kolaskaga og ætluðu að fjar-
lægja nokkrar skammdrægar
kjarnorkuflaugar er staðsettar
væru við Eystrasalt. Vonast þeir
til þess að þetta muni ýta undir
kröfur um kjamorkuvopnalaus
Norðurlönd.
Norska Stórþingið:
Jafnhá þró-
unaraðstoð
þrátt fyrir
efnahags-
erfiðleika
Ósló. AP.
NORSKA ríkisstjórnin sam-
þykkti í gær fjárveitingu að
upphæð 80 milljónir norskra
króna (um 424 millj. ísl. kr.)
vegna 5 ára þróunarverkefnis í
Zimbabwe. Fer framlag þetta í
heilbrigðisþjónustu og aðstoð við
takmörkun barneigna og fjöl-
skylduáætianir, samkvæmt til-
kynningu þróunarmálaráðuneyt-
isins.
Ríkisstjómin samþykkti enn
fremur 200 millj. n. kr. til þriggja
sambærilegra verkefna, sem þegar
eru í gangi í Bangladesh. Þar var
hafist handa árið 1976 og eru verk-
efnin unnin í samvinnu við Astrali,
Kanadamenn, Hollendinga, Breta,
Bamahjálparsjóð Sameinuðu þjóð-
anna og neyðarhjálparsjóð Samein-
uðu þjóðanna. Norska ríkið hefur
áður lagt 150 millj. n. kr. til fyrsta
og annars hluta þessara verkefna.
Þrátt fyrir efnahagserfíðleika
ákvað norska Stórþingið sl. þriðju-
dag að halda sínu striki varðandi
aðstoð við þróunarlöndin. Var
ákveðið að ráðstafa 6,2 milljörðum
n. kr. í þessu skyni á árinu 1987.
Vitaskuld verður ekkert svæði
öruggt gegn árás þar sem kjam-
orkuvopn yrðu notuð, jafnvel þó það
svæði hafí verið lýst kjamorku-
vopnalaust, sem er atriði er oft
gleymist í umræðunni um þessi
mál. Hvað sem því líður, þá vita
Sovétmenn að hugmyndin um slíkt
kjamorkuvopnalaust svæði hefur
lengi fallið að hugmyndum vinstri
manna í Evrópu og ýmissa áber-
andi frammámanna s.s. meðlima
Palmenefndarinnar svokölluðu.
Ljóst er að nokkur stuðningur er
við þessa hugmynd á Norðurlönd-
um.
Ligachev sagði ekki alla söguna,
því heimildir vestrænna leyniþjón-
ustumanna herma, að Sovétmenn
hafí ekki staðsett neinar meðal-
drægar kjamorkuflaugar á Kola-
skaga síðan gömlu SS-5s
flaugamar vom ijarlægðar upp úr
1980. Þær flaugar sem komu í stað-
inn, hinar færanlegu SS-20, geta
hæft skotmörk hvar sem er í Vest-
ur-Evrópu frá þeim stöðum er þeim
hefur verið komið fyrir á, svo sem
við Yedrovo (sjá kort). Skamm-
drægu flaugamar, s.s. Frog-7 og
Scud-B eiga auðsjáanlega að vera
áfram á sínum stað á Kolaskaga.
Boð Ligachev um að fjarlægja
nokkrar skammdrægar flaugar frá
Eystrasaltssvæðinu, er ekki heldur
mikils virði. Sovétmenn em að
skipta um flaugar og framleiða
nýja gerð færanlegra skamm-
drægra flauga í stað eldri gerða
og verður auðvelt að flytja þær
milli staða. Þessar nýju flaugar
(SS-21 og SS-23) em einnig mun
hættulegri en eldri gerðimar. Erfíð-
ara er að eyðileggja þær, þar sem
auðvelt er að færa þær á milli skot-
stöðva; þær em mun nákvæmari
og styttri tíma þarf til undirbúnings
þess að skjóta þeim á loft. Þær
gagnast því vel þeim er vill ver<
fyrri til árásar. Jafnvel þó einhvi
skammdræg vopn verði í framt
ðinni fjarlægð frá svæðum er ligg
að landamæmm Atlantshafsband;
lags- og Varsjárbandalagsríkjann.
tekur ekki nema nokkrar klukki
stundir að fljúga með þær til bal
aftur, þannig að hægt verði i
varpa kjamorkusprengjum á ves
ræn lönd. The Ecooomist
Nýju sovésku kjarnorkuflai
gamar geta hæft hvað
skotmark sem er í V-Evrópi
ísrael:
Vananu sakaður um
svik við föðurlandið
Tel Aviv, AP, Reuter.
DÓMSTÓLL í ísrael gaf i gær út ákæru á hendur ísraelska kjamork-
usérfræðingnum Mordechai Vananu. Hann er sakaður um að hafa
látið bresku dagblaði í té leynilegar upplýsingar um kjamorkuver
í Israel. Líklegt er talið að hann verði dæmdur í lífstíðarfangelsi. AlnaBHlÍ í Uaiimnrifli;
64.000 Bandaríkjadölum til að
standa straum af málskostnaðinum.
I septembermánuði birti Lund-
únablaðið Sunday Times frétt um
að ísraelar hefðu síðustu 20 ár
unnið að því að framleiða kjam-
orkusprengjur. Vananu er sagður
hafa komið þessum upplýsingum á
framfæri við blaðið en hann bjó þá
í London. Talið er að ísraelskir
leyniþjónustumenn hafí rænt hon-
um í London og flutt hann til ísrael
þar sem hann dvelst nú bakvið lás
og slá. Embættismenn í ísrael hafa
ekkert látið uppi um með hveijum
hætti Vananu kom til ísrael.
Vananu er sakaður um njósr.ir
að hafa liðsinnt óvinum ísrael á
stríðstímum. Hámarksrefsing við
ákæmatriðum þessum er líflát en
í fréttum útvarpsins í ísrael var
leitt getum að því að Vananu yrði
dæmdur í lífstíðarfangelsi. Vananu
verður viðstaddur vitnaleiðslur en
sjálf réttarhöldin hefjast í desemb-
er. _
Ástralskur prestur, John
McKnight að nafni, hóf í gær §ar-
söfnun til stuðnings Vananu.
McKnight vonast til að safna
Vietnam:
Flokksþing ákveðið
Bangkok.Tailandi, Reuter; The Economist.
TILKYNNT hefur verið í Viet-
nam að kommúnistaflokkur
landsins muni halda 6. flokks-
þing sitt 15. des. nk. Þessa þings
er beðið með nokkurri eftirvænt-
ingu, þar sem búast má við
tíðindum frá því. Margbúið er
að fresta þinginu, en síðast var
þingað árið 1982.
Mary Hemingway látin
New York, Reuter, AF.
MARY Hemingway,
stríðsfréttaritari, rithöfundur
og ekkja Emest Hemingway,
rithöfundarins fræga, lést á
sjúkrahúsi í New York á mið-
vikudag, 78 ára aldri.
Dánarorsök var ekki gefin upp,
en vitað er að hún hafði átt við
langvarandi veikindi að stríða.
Mary Hemingway starfaði sem
stríðsfréttaritari fyrir Time og
Life, blöðin bandarísku, í síðari
heimsstyijöldinni. Hún giftist
Emest Hemingway árið 1944 og
var það hennar þriðja hjónaband
og hans fjórða. Hún hélt áfram
ritstörfum eftir sjálfsmorð Hem-
ingways, skrífaði greinar í ýmis
blöð og sjálfsævisöguna „How it
was“ .
Mary Hemingway
Við mikla erfiðleika er að etja í
innan- og utanríkismálum Viet-
nama og valdabarátta er talin fara
fram á bak við tjöldin, milli hinna
öldmðu stjómenda ríkisins. Efna-
hagslífíð er mjög bágborið og
meðaltekjur landsmanna, sem eru
um 60 milljónir, em taldar vera um
7.500 krónur ísl. á ári. Um þriðj-
ungur landsmanna er atvinnulaus,
í landi þar sem rétturinn til vinnu
á að vera tryggður og einn af hveij-
um átta hermönnum í hinum
geysiijölmenna her landsins, berst
við skæmliða í nágrannaríkinu
Kampútseu.
Sovétmenn hafa um árabil veitt
Vietnömum mikla fjárhagsaðstoð
og er hún nú sögð nema um 3 millj-
ónum dollara á dag (rúml. 120
milljónum ísl.kr.) og hafa í staðinn
fengið aðstöðu fyrir her sinn í
landinu s.s. afnot af hernaðarmann-
virkjum er Bandaríkjamenn höfðu
reist í Suður-Vietnam. Hafa vi-
etnömsk yfirvöld viðurkennt ný-
lega, að nýta hefði mátt betur þessa
aðstoð. Teink em nú á lofti um, að
Sovétmenn muni breyta afstöðu
sinni til Vietnama. í ræðu er Mik-
hail Gorbachev hélt í Vladivostok
28. júlí sl. lýsti hann því m.a. yfír,
að Sovétmenn vildu auka áhrif sín
við Kyrrahaf og bæta sambúðina
við Kínveija. Til þess að það megi
verða þurfa þeir að beita áhrifum
sínum til þess, að Vietnamar kalli
her sinn frá Kamputseu. Stjómin í
Peking hefur séð skæmliðum er
beijast við vietnamska herinn þar,
fyrir vopnum og fjármunum og sett
brotthvarf Vietnama frá þvi landi,
sem eitt af meginskilyrðum bættrar
sambúðar Kína og Sovétríkjanna.
Neita að líf-
tryggja fólk í
áhættuhópunum
Kaupmannahöfn. Reuter.
STÆRSTA tryggingafé lag Dan-
merkur, Baltica, ætlar að neita
að líftryggja fólk, sem tekið hef-
ur alnæmisveiruna, jafnvel þótt
það hafi ekki sýkst af hinum
banvæna sjúkdómi, að þvi er tals-
maður fyrirtækisins sagði í gær.
„í framtíðinni munum við spyija
fólk, hvort það sé í hinum svo-
nefndu áhættuhópum. Við munum
einnig spyija, hvort það sé fjöllynt
í ástamálum. Sé svo, munum við
fara fram á, að það gangist undir
rannsókn," sagði talsmaður Baltica.
Umsækjendum, sem neita að
svara spumingum eða gangast und-
ir rannsóknir, verður boðin líftrygg-
ing, þar sem alnæmi verður
undanskilið.
í Danmörku eru 120 skráðir al-
næmissjúklingar og hafa 65 manns
þegar látist úr sjúkdómnum. Sam-
kvæmt áætlunum danska heilbrigð-
isráðsins hafa yfír 10.000 manns
tekið veiruna.
Osló:
Vill setja á laggirnar
„borgaralegt varðlið“
Ósló. Frá Jan Erik Laure, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÓSLÓARLÖGREGLAN er alveg
að gefast upp í baráttunni við
óaldarlýð og afbrotamenn. Arne
Huse lögreglustjóri hefur áhuga
á að leita ásjár hjá almenningi
og hefur farið þess á leit, að
komið verði á fót „borgaralegu
varðliðiI 11 undir stjórn lögreglu-
yfirvalda.
Lögreglan er að láta gera kort
af helstu afbrotasvæðum borgar-
innar, þ.e. þeim svæðum þar sem
flest innbrot og rán eru framin, svo
og líkamsárásir. Huse lögreglustjóri
hefur hugsað sér, að íbúar á þessum
svæðum skiptist á að ganga gæslu-
og eftirlitsvaktir.
í Ósló verða skrásett u.þ.b.
85.000 afbrot á þessu ári, og þeim
fer sífellt fjölgandi.
-Þessar tölur segja hreint ekki
alla söguna, segir Huse. -Þær eru
of lágar. Sums staðar er fólk orðið
uppgefíð á að tilkynna afbrotin, af
því að það veit, að lögreglan kemst
ekki yfir að rannsaka þau. Þetta á
m.a. við um innbrot.
Huse minnir á, að um 120 stöður
eru ómannaðar innan lögreglunnar,
o g þrátt fyrir stöðugar bréfaskriftir
til dómsmálaráðuneytisins ogbeiðn-
ir um aukafjárveitingu og meiri
mannskap gerist ekki neitt, segir
hann.