Morgunblaðið - 18.01.1989, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JANÚAR 1989
Eiín Á.R.Jónsdóttir er komin á áttræðisaldur og vinnur samt enn
við gólfþvott í Landspítalanum. Og svo kemur hún í heilsuræktina
hjá Sókn til að liðka slitinn skrokk, m.a. á reiðhjóli. Og hittir í leið-
inni aðrar Sóknarkonur yfir kaffibolla.
Viðtal við Þórunni Sveinbjörnsdóttur
formann Sóknar
Þórunn við heita pottinn í Heilsurækt Sóknar í kjallara hússins þeirra. Þangað koma félagskonumar til
að hressa upp á þreytta skrokka.
Fyrst stéttarfélaga til að greiða
krabbameinsleit og sjúkraþjálfun
Við Skipholtið stendur fallegt hvitt hús,
sem I haust fékk viðurkenningu umhverf-
ismálaráðs borgarinnar fyrir snyrtilegt
umhverfí. Innanhúss er ekki síður af alúð
búið að þeirri starfsemi sem þarna fer
fram og þeim sem hún á að þjóna. Þarna
er Starfsmannafélagið Sókn til húsa og
þar ræður ríkjum formaðurinn Þórunn
Sveinbjörnsdóttir, sem við erum komin til
að hitta. Það var einmitt þessi mikilvæga
húsbygging sem varð til þess að Þórunn
tengdist Sókn svo traustum böndum.
Hafði þegar hún vann í Hlíðaborg á árinu
1981 komið inn í samningagerð fyrir hönd
bamaheimilanna. Bygging nýja hússins
var í undirbúningi og fyrr en varði var
hún komin á kaf í máiið og var kosin í
byggingarnefíidina 1982: „Húsbyggingin
var algert ævintýri, enda lagði maður í
það alla sálu sína og helga daga sem virka
í að fylgjast með og líta eftir bygging-
unni,“ segir Þórunn og hlær við, er við
löbbum niður í Heilsurækt Sóknar og
ræðum um hve ómetanlegt það sé fyrir
félagið að hafa slíka aðstöðu. Enda viljum
við taka mynd af henni við heitu laugina
þar niðri áður en ljósmyndarinn yfírgefur
okkur.
Auk hefðbundins nudds, eins og fá
má í heilsuræktarstöðvum, er þama
sérþjónusta sniðin að þörfum þeirra
sem húsið er byggt fyrir. Slitgigtin
er atvinnusjúkdómur sem gjaman
hijáir Sóknarkonur. Þama eru því
bekkir með gigtarlömpum og leir-
bakstrar með djúphitun. Ómetan-
legt fyrir þær sem ofreynt hafa
axlir, háls og bak í langtíma striti.
Þama eru líka alls konar þjálfunar-
tæki til afnota. Og kaffiskot til að
setjast í og rabba við hinar. Félags-
konur fá sérverð og reynt er að
halda kostnaði eins mikið niðri og
hægt er. Heilsurækt Sóknar opnaði
í febrúar 1986. Síðan hefur verið
hægfara en markviss aukning á
aðsókn. „Við vorum fyrsta félagið
sem komum til aðstoðar konum í
endurþjálfun," segir Þómnn.
„Greiðum úr sjúkrasjóði helminginn
af þeim 6-7 þúsund krónum sem
eftir verða þegar tryggingar hafa
borgað 60% hjá sjúkraþjálfara. Svo
geta konumar nú í framhaldi kom-
ið hér til að halda sér við. Og félags-
konur hittast þá líka um leið.
Þama hittum við Sóknarkonu á
áttræðisaldri að halda sér við á
Jjjálfunarhjóli. Þar er komin Elín
A.R. Jónsdóttir, sem oft kemur
þama. Hún er enn í vinnu og geng-
ur að auki oft heiman að frá sér.
Vinnur aðra hveija viku frá kl 5 til
9 við gólfþvott á Landspítalanum.
„Ég hætti þegar hægt verður að
fá fólk í þetta starf," segir þessi
aldna kempa. Af þeirri kynslóð sem
hugsar fyrst og fremst um að gera
það sem gera þarf og standa meðan
stætt er.
Á fimmta þúsund manns vinna
á félagssvæði Sóknar á Stór-
Reykjavíkursvæðinu, en um 2.200
manns em með félagsskírteini í
dag. Svo Sókn er býsna stórt félag.
Flestar Sóknarkonur vinna við
ræstingu á sjúkrahúsum, í eld-
húsum og þvottahúsum, við umönn-
un aldraðra, á dagvistarstofnunum
og heimilum fyrir börn með sér-
þarfir og við heimilishjálp.„Þetta
eru mikið umönnunarstörf og gef-
andi sem slík,“ segir Þórunn. Bætir
við að á árunum 1987 og 1988
hafí jafnan vantað um 500 Sóknar-
konur í störf. Öll störf sem talist
geta láglaunastörf hafa liðið fyrir
þenslu undanfarinna þriggja ára.
Hvað bamaheimilin varðar er það
þó liðið hjá, síðan í haust búið að
manna dagheimilin nokkum veg-
inn. En ekki t.d. stöður á sjúkrahús-
unum. Störfum á öldrunarstofnun-
um hefur farið ört ljölgandi, nú
síðast opnaði Skjól. Þar fór ekki
að ganga betur að fá fólk fyrr en
í haust, þegar tók að þrengja að á
vinnumarkaðinum. En við heimilið
í Seljahlíð urðu engin vandkvæði,
því í Breiðholtinu var fólk sem ekki
hafði getað fengið vinnu á svæðinu.
Hverfamiðstöðvar fyrir
heimilishjálpina
Störfum hjá heimilishjálpinni
hefur fjölgað mjög að undanfömu.
Þórunn var nýkomin af kynningar-
fundi með Sóknarkonum um
breytta tilhögun á henni, sem hún
telur til mikilla bóta. „Nú er verið
að taka upp hverfaskiptingu í borg-
inni. Það er mjög gefandi starf að
hjálpa öldmðu fólki. Ótrúleg viska,
hlýja og þakklæti sem þetta gamla
fólk veitir, en starfsstúlkumar geta
verið ákaflega einangraðar. Þær
vinna sín störf alveg einar, hitta
aldrei samstarfsfólk eða félaga og
margar konumar höfðu talað um
hve þrúgandi það væri. Ámi Sigfús-
son, borgarfulltrúi og formaður
Félagsmálaráðs, tók málið upp og
hefur verið að beijast við að koma
því í gegn. Það hefur verið einstak-
lega ánægjulegt að vinna með hon-
um að þessu og ég verð að segja
að hann kom mér verulega á óvart.
Byrjað var með tilraunaverkefni í
hverfamiðstöð í Bólstaðarhlíðinni,
sem Eygló Stefánsdóttir hefur
stjómað, þar sem fyrst vom 3 og
nú 7 konur. Fyrirkomulag hefur
síðan verið prófað og þróað og er
að fara af stað í fleiri hverfum.
Konumar í heimilishjálpinni í við-
komandi hverfi hittast þá alltaf þar
og bera saman bækur sínar. Ef ein-
hver er veik, þá geta þær fært sig
til. Þetta verður þannig gott örygg-
isnet. Þegar beðið er um heimilis-
hjálp fer forstöðukona miðstöðvar-
innar með nýju stúlkunni og leið-
beinir henni. Ef einhvers staðar
þarf að breyta þá verður það miklu
markvissara. Vert er að geta þess
að Heimilishjálpin í Reykjavík hefur
lengi unnið gott starf við erfið skil-
yrði.
Heimilishjálpin er fyrirbyggjandi
aðgerð sem léttir á heilbrigðisstofn-
unum og miðar að því að létta á
fólki og gera því fært að vera heima.
Þama kemur því til bæði þjónustan
og félagslegi þátturinn. Hópurinn
sem hittist í hverfismiðstöðinni get-
ur þá miðlað af reynslu sinni og
borið saman bækur sínar. Þetta em
hliðstæð störf við þau sem unnin
em á stofnunum, nema hvað þama
tekur Sóknarkonan ákvörðun ein
ef eitthvað kemur upp á. Hvað laun-
in snertir fyrir þessa hjálp, þá em
komin drög að samningum sem
gera kjörin sambærileg við það sem
þau em í öldmnarþjónustunni. Mál-
ið komið það langt að konumar
byrja nú í sömu launaflokkum og
fá sömu námsaðstöðu."
Hækkun fyrir sérhæft
starfsfólk
Við víkjum talinu að launamál-
um, höfum orð á að lítið hafi heyrst
frá Sóknarkonum að undanfömu.
„Sókn samdi 16. janúar 1988 og
var fyrst á ferðinni í samningunum.
Við hurfum því í íjölmiðlaslagnum
sem á eftir fór. Ekki svo að skilja
að hljóðlátt starf geti ekki líka skil-
að árangri. Við sömdum til árs og
Morgunblaðið/Emilía
Þórunn Sveinbjörnsdóttir, for-
maður Sóknar.
emm nú eins og aðrir með bundnar
hendur af lögum þar til 15. febrú-
ar. Við emm nú að bytja að búa
okkur undir það sem við tekur þeg-
ar því léttir. í samningunum í fyrra
tókst að lyfta hópi, sem að undan-
fömu hefur látið til sín heyra. Þetta
er fólkið sem er í umönnunarstörf-
um á Kleppi, Kópavogshæli og
slíkum stöðum. Það hefur unnið við
hliðina á starfsfólki á hærri launum
samkvæmt BSRB samningum. En
við náðum því semsagt að lyfta því
til samræmis við það, en ekki þó
vinna upp lífeyrismuninn á ríkis-
starfsmönnum og ckkar fólki,“ seg-
ir Þómnn.
„Við lögðum áherslu á það i okk-
ar baráttu að hjúkmnarfólk og aðr-
ir fái launaflokkshækkun ef þeir
vinna á þessum stofnunum. Á þeim
forsendum tókst að ná því sama
fyrir Sóknarfólkið. í kjölfarið vomm
við svo að halda framhaldsnám-
skeið fyrir þetta fólk. Það sóttu
70-80 manns af geðdeildum, öldr-
unarstofnunum og starfsfólk við
umönnun fatlaðra. Því er nú lokið.
Öll þekking eykur fæmi og nám-
skeiðin em mikilvæg til að gera
starfsfólkið markvissara i starfi.
Við þetta hefur verið tekið upp
nýtt starfsheiti; sérhæfður starfs-
maður. Það gefur tveggja launa-
flokka hækkun, en þetta fólk hafði
áður náð þriggja flokka hækkun
mest. Hvað þessi hópur hefur í laun?
Allt er þetta vaktafólk. Ætli það
hafi ekki á bilinu 46-51 þúsund án
vaktaálags o. fl. Eftir að hafa öðl-
ast þetta starfsheiti em launin
líklega um 60 þúsund krónur með
öllu. En þess ber að gæta að ekki
em allir í fullu starfi. 60-70% starf
er algengt í þessum hópum.“
í frekara spjalli um kjaramálin
kemur í ljós að víða brýtur á Sókn-
arfólki, að því er Þómnn upplýsir.
Til dæmis gera þeir sem koma inn
til stuðnings á bamaheimilunum
kröfur um sérhæfðari námskeið.
Oft er beðið um aukahjálp á ein-
hverri deild vegna þess að eitt eða
fleiri böm þurfa á sérstökum stuðn-
ingi að halda. Stúlkumar hafa vak-
ið athygli á þessu. Þegar verið er
að gera kröfur um sérþekkingu, þá
er nauðsynlegt að dagvistarstofti-
anir geti boðið upp á sérstök nám-
skeið og því hefur verið vel tekið,
segir Þómnn.
Þá má ekki gleyma því að Sókn-
arfólk starfar á öllum þvottahúsum
sjúkrahúsanna, en illa hefur gengið
að manna þær stöður. Þama em
stórar vélar sem taka tugi kílóa af
þvotti og hann er mjög þungur í
meðfömm. Konumar standa til
dæmis við stórar rullur með mjög
einhæfar hreyfingar, geta í hæsta
lagi hreyft lökin upp á hægri hendi
og síðan um stund upp á þá vinstri.
En þetta fólk er í allægstu launa-
flokkunum og þama em engar yfir-
borganir. Þómnn tekur fram að hún
sækist ekki eftir slíku, því hún vilji
að allt sé opið og heiðarlegt. I
þvottahúsunum starfa líka Sóknar-
konur við saumastörf, viðgerðir og
nýsaum. 13 konur em á sauma-
stofu Landspítalans á Tunguhálsi
og einnig em þær á saumastofum
Borgarspítalans og Landakots.
„Þetta er mjög hljóðlátur hópur og
alvarlega láglaunaður," segir Þór-
unn.
En fyrir hveiju hyggjast Sóknar-
konur helst beita sér í komandi
samningum?
„Línumar hafa ekki verið lagðar
enn. Við emm að byija fundi með
okkar fólki. Verðum að meta stöð-
una, til dæmis hvort viturlegt sé
að verða aftur fyrstur til að semja.
Ég hefi það á tilfinningunni að í
þessari stöðu haldi allir að sér hönd-
um. Launastöðvunarlögin vom eins
og rothögg og hafa valdið nokkurs
konar lömunartilfínningu í haust.
Við emm þó að ranka við, starfið
heldur áfram. Ekki verður þó fram
hjá því gengið að fólk stendur and-
spænis atvinnuóöryggi. Fólk er far-
ið að tínast inn á atvinnuleysisskrá.
Þegar það er byijað getur hrapið
verið snöggt. Ég hefi orðið í vax-
I