Morgunblaðið - 23.03.1989, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1989
\
Aðalbjöm Arngríms-
son - Kveðjuorð
Fæddur 8. mars 1907
Dáinn 23. janúar 1989
Móðir hans var Kristbjörg dóttir
Sigfúsar Vigfússonar bónda í
Hvammi í Þistilfírði og konu hans
Aðalbjargar Jónasdóttur systur Að-
alsteins í Hvammi.
Amgrímur faðir hans var sonur
Jóns Samsonarsonar bónda og
skálds á Hávarðsstöðum og Ólafar
Amgrímsdóttur konu hans. Þau
hjónin áttu tvö böm. Aðalbjöm og
Ólöfu, konu Jóhanns Lúthers
Grímssonar í Tunguseli. Dvelur hún
nú á sjúkrahúsi á Húsavík.
Amgrímur í Hvammi var orðlagð-
ur smiður bæði á tré og jám, og
stundaði smíðar jafnhliða búskapn-
um og féll aldrei verk úr hendi.
Ungur heyrði Aðalbjöm hamars-
höggin frá smiðju föður síns og hann
sá skeifumar og ljábakkana verða
til. Hann heyrði í söginni þegar fað-
ir hans var að saga rekatrén, sem
Amgrímur hafði sótt á sleðum út á
Langanes eða austur í Fell. Aðal-
bjöm fylgdist með því þegar ná-
grannar og sveitungar komu með
bilaða eða hálf ónýta hluti og faðir
hans fann alltaf einhver ráð til að
endurbæta þá og gera aftur eins og
nýja.
Aðalbjöm var 11 ára þegar faðir
hans tók salthúsið í Heiðarhöfn og
flutti það í heilu lagi á sleðum til
Þórshafnar og gekk þar frá því á
steyptum gmnni.
Amgrímur hafði byggt sér tvílyft
timburhús. Um þetta leyti tók hann
neðri hæðina undan þeirri efri og lét
hana síga niður á grunninn. Þessar
og þvflíkar uppfínningar, marghátt-
uð úrræði, vinnulag og dugnaður
Amgríms urðu Aðalbimi ævarandi
hvatning og gáfu hugmyndum hans
byr undir báða vængi.
Aðalbjöm var í bamaskóla hjá
Halldóri Benediktssyni á Hallgils-
stöðum, og eftir fermingu sótti hann
tíma til Halldórs, sem hélt uppi ungl-
ingakennslu öðru hvoru á vetmm.
Aðalbjöm mun hafa notið vel þessar-
ar stuttu skólagöngu og búið að
henni lengi, enda ástundun og náms-
hæfíleikar í besta lagi. M.a. fékk
hann tilsögn í orgelleik hjá Halldóri,
og átti lengst af orgel og spilaði
jöfnum höndum eftir nótum eða eyr-
anu.
Aðalbjöm var ungur þegar hann
fór að sækja bækur í lestrarfélagið.
Snemma fór hann að lesa tímarit
og dagblöð og fylgjast með því, sem
var að gerast í kringum hann, bæði
í félagsmálum og stjómmálum, og
lét ekki fram hjá sér fara fréttir af
vélum og tækninýjungum.
Fram undir tvítugsaldur vann
Aðalbjöm öll venjuleg störf við bú
foreldra sinna og lærði þær vinnuað-
ferðir sem notaðar höfðu verið um
aldir. Hann var karlmenni að burð-
um og afkastamaður að hveiju sem
hann gekk, m.a. mikill sláttumaður
og léttstígur og þolinn göngumaður.
Margháttuð vinsamleg samvinna
var með þeim bændum í Hvammi
og gekk mikið undan þeim þegar
þeir gengu allir að einu verki. Þau
kynni vom mikilsverð lífsreynsla
fyrir ungan hugsjóna- og athafna-
mann.
Árið 1928, 4. apríl, giftu þau sig
Aðalbjöm og Jóhanna María Jóns-
dóttir, sem verið hafði kaupakona í
Hvammi, ættuð úr Vopnafírði. Þeim
hjónum varð fjögurra bama auðið:
Jón, flugvallarstjóri, Þórshöfn,
kvæntur Huldu Ingimars. Böm 3
dætur og 3 synir. Ari bóndi í
Hvammi, d. 4. mars 1986. Ekkja
hans er Hanna Sigfúsdóttir. Böm 3
dætur og 3 synir, tveir þeirra nú
dánir. Guðrún Ragnhildur, d. 1944.
Aðalbjöm Amar ýtustjóri og vélavið-
gerðarmaður, Þórshöfn. Kvæntur
Sigríði Andrésdóttur. Böm 1 dóttir
og 2 synir.
Fyrstu búskaparárin bjuggu þau
Aðalbjöm og María á smíðahúslofti
Amgríms, þar til að þeir feðgar
byggðu íbúðarhús 1936 sem ennþá
er búið í. Aðalbjörn byggði útihús
og tók mikið land til ræktunar.
Vorið 1931 réðst Aðalbjöm vél-
stjóri ásamt Snorra Amfínnssyni á
dráttarvél sem Búnaðarsamband
Norður-Þingeyinga átti. Þeir fóru
bæ frá bæ í Þistilfírði og unnu mest
allan sólarhringinn framan af sumr-
inu. Þeir félagar unnu af miklu
kappi, plægðu og herfuðu móana,
margar dagsláttur í stað. Þetta var
í fyrsta skipti sem dráttarvél kom í
sveitina. Það fór fagnaðaralda um
byggðina og fólkið sá fram á bylt-
ingu í jarðrækt og heyöflun. Þetta
verkefni átti mjög vel við Aðalbjöm.
Næstu árin var hann oft til kvaddur
að leiðbeina þeim, sem áttu að vinna
með vélina eða gera við bilanir.
Þessa dráttarvél eignaðist Aðalbjöm
þegar hún var 15 ára gömul.
Aðalbjöm varð manna fyrstur hér
um slóðir að fá sér útvarpstæki.
Laust eftir 1930 var hann á stuttu
námskeiði í Reykjavík til þess að
kynna sér útvarpsvirkjun, rafmagn
o.fl. í sambandi við vélar og tæki.
Þegar heim kom fór hann að setja
upp viðtæki fyrir fólk og gera við
þegar eitthvað bilaði. Fór hann oft
gangandi, áður en bílar komu til
sögunnar, vestur allan fjörð, út á
Langanes eða austur á Strönd. Varla
munu allar þessar ferðir hafa verið
greiddar eftir taxta.
Um 1940 fékk Aðalbjörn fyrstu
vindrafstöðina. Næstu árin komu
allmargar slíkar stöðvar í byggðar-
lagið. Það varð hlutskipti Aðalbjöms
að setja þær upp og leggja rafleiðsl-
ur um íbúðar- og útihús. Hann varð
þess aðnjótandi að verða fyrstur
manna til að tendra rafljós á mörg-
um bæjum í fæðingarsveit sinni.
Á þessum ámm gerði Aðalbjöm
ítrekaðar tilraunir heima í Hvammi
til að virkja bæjarlækinn en það
reyndist erfítt að ráða við vatnið í
lausum jarðvegi.
Árið 1946 fékk Aðalbjöm fyrsta
Willýs-jeppann, sem kom hér í sveit-
ina. Vom það mikil viðbrigði fyrir
mann, sem vildi vera og þurfti að
vera fljótur í ferðum.
Sumarið 1947 fór Aðalbjöm á
landbúnaðarsýningu í Reykjavík.
Þar sá hann grænt og vel verkað
súgþurrkað hey. Fór hann þá upp í
Mosfellssveit á tvo bæi þar sem súg-
þurrkunartæki vom í gangi og fékk
að skoða þau vandlega og ræða við
bænduma. Þegar heim kom byijaði
hann strax á því að ganga frá súg-
þurrkunartækjum í hlöðu sinni og
lét gömlu dráttarvélina drífa blásar-
ann. Varð hann fyrstur manna hér
í sýslu til þess að notfæra sér þessa
mikilsverðu nýjung. Allmargir sveit-
ungar hans og nágrannar fengu sér
súgþurrkunartæki næstu árin og
hjálpaði hann mörgum að ganga frá
þeim.
Árið 1947 keypti Aðalbjöm sam-
komuhúsið Sólbakka á Þórshöfn af
Ungmennafélagi Langnesinga. Rak
hann þetta hús til 1954 að það
brann. Byijaði hann fljótlega að sýna
þar kvikmyndir, fyrstur manna á
Þórshöfn.
Um 1950 verða þáttaskil í lífi
t
Útför eiginmanns míns,
BJÖRNS GUÐMUNDSSONAR,
Klapparstíg 9,
Reykjavfk,
verður gerð frá Bústaðakirkju þriðjudaginn 28. mars kl. 13.30.
Guðlaug Markúsdóttir.
t
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi, ,
VILHJÁLMUR KRISTINN EINARSSON,
Traðarhúsi,
Eyrarbakka,
verður jarðsunginn frá Eyrarbakkakirkju laugardaginn 25. mars
kl. 14.00.
Eydís Vllhjálmsdóttir, Fryolf Nilssen,
Kristfn Vllhjálmsdóttir, Jón Ólafsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Útför bróður okkar og frænda,
BOGA VIGGÓS BOGASONAR
fyrrum bónda,
Varmadal,
Rangðrvöllum,
fer fram frá Oddakirkju laugardaginn 25. mars kl. 14.00.
Valgerður Bogadóttir,
Slgrfður Bogadóttir
og vandamenn.
t
Innilegar þakkir til þeirra sem sýndu okkur samúð og vinarhug
við andlát og útför mannsins mfns, föður okkar, tengdaföður og
afa,
BÁRÐAR MAGNÚSSONAR
frá Steinum.
Anna Slgurgelrsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför eiginmanns míns,
DANÍELS H. JÓNASSONAR,
Bólstaðarhlfð 40.
Sórstakar þakkir færi ég Féiags- og þjónustumiðstöð aldraðra
Bólstaðarhlíð 43.
Valborg K. Jónasson.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför föður okkar, bróður, tengdaföður og afa,
elIasar guðmundssonar,
Sólvangi.
Innilegar þakkir færum við læknum og starfsfólki Sólvangs.
Fyrir hönd systkina og barnabarna.
Sigþór Elfasson,
Elfsabet Elfasdóttir, Jón Halldór Bjarnason.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð viö andlát og útför
DAGBJARTAR HALLDÓRSDÓTTUR
Þorlákshöfn.
Sórstakar þakklrtil starfsfólks delldar 4-B Hrafnistu Hafnar-
flrðl fyrirgóða umönnun.
Guðrún Bjarnadóttlr,
Ása Bjarnadóttir,
Jóhanna Þórisdóttir
og aðrir aðstandendur.
LEGSTEINAR
MOSAIK H.F.
Hamarshöföa 4 — Sími 681960
Aðalbjöms. Þau hjónin skilja og
hann flytur til Þórshafnar og vinnur
þar ýmis störf næstu árin, en María
hélt heimili fyrir böm sín og tengda-
föður á Hvammi við vinsældir og
myndarskap eins og áður, og Ari
sonur þeirra sá um búskapinn.
Árið 1952, 7. maí, giftist Aðal-
bjöm Gyðu Þórðardóttur Oddgeirs-
sonar prófasts á Sauðanesi og Þóru
Ragnheiðar Þórðardóttur konu hans.
Bjuggu þau sér vistlegt heimili að
Vesturvegi 3, Þórshöfn. Gyða hefur
lengi unnið við afgreiðslu hjá Kaup-
félagi Langnesinga og var um skeið
deildarstjóri í vefnaðarvörudeild.
Um þessar mundir vom flugsam-
göngur að hefjast við ýmsa staði á
landinu. Svo sem vænta mátti hafði
Aðalbjöm brennandi áhuga á því að
flugvélar gætu haft viðkomu í hérað-
inu. Hann leitaði að flugvallarstæði
og valdi sjávarbakkana norðan við
Sauðanes, þar sem flugvöllurinn er
nú. Mældi hann og merkti fyrir flug-
braut, tíndi burtu gijót og jafnaði
brautina svo að flugvélar gátu lent.
Þessa vinnu lagði hann fram endur-
gjaldslaust.
Það var 1952 eða 1953 sem Björn
Pálsson flugmaður varð fyrstur til
þess að lenda á þessum velli í sjúkra-
flugi. Næstu árin lenda þama flug-
vélar öðm hvom.
Aðalbjöm vann af kappi að því
að fá opinber framlög til að endur-
bæta aðstöðuna á vellinum. Árið
1955, 16. júní, lenti flugvél frá Flug-
félagi íslands á Sauðanesflugvelli
og var það upphaf að reglubundnu
áætlunarflugi, fyrst einu sinni í viku.
Það kom af sjálfu sér að Aðalbjöm
varð flugvallarstjóri og gegndi því
starfi þar til Jón sonur hans tók við
því 1978.
Aðalbjörn var félagsmálamaður,
sérstakur áhugamaður um öll þau
mál, sem hann taldi horfa til um-
bóta og framfara. Hann var með
afbrigðum hugmyndaríkur, fljótur
að átta sig á málum og mynda sér
ákveðnar skoðanir á þeim, og skýra
þær fyrir öðmm, óragur að halda
þeim fram hvar og hvenær sem var,
málefnalegur og samvinnufús, átti
létt með að tala á fundum, var ágæt-
ur hagyrðingur og flutti bundið mál
við ýmis tækifæri.
Aðalbjöm var lengi í stjóm Klak-
félags Þistilflarðar, sem starfaði á
ámnum 1933 til 1948. Hann var í
stjóm Búnaðarfélags Þistilfjarðar á
ámnum 1945 til 1952. Hann var
nokkur ár í stjórn Fiskiðjusamlags
Þórshafnar, félagsmaður í Kaup-
félagi Langnesinga frá unglings-
ámm til æviloka, lengst af fulltrúi
á aðalfundum og stjómamefndar-
maður frá 1948 til 1984 eða lengur
en nokkur annar.
Við þessi leiðarlok koma í hugann
margar ánægjulegar minningar frá
löngu liðnum dögum þegar þeir feðg-
ar Amgrímur og Aðalbjöm komu á
heimili foreldra minna og Þorsteins
frænda míns. Þegar Amgrímur kom
röðuðum við okkur í kringum hann
og hlustuðum á sögur hans. Tungu-
takið var rammíslenskt og þróttmik-
ið, svo að unun var á að hlýða.
Það kom oft fyrir í góðu færi að
vetri að Aðalbjöm kom gangandi
beint yfir ásana frá Hvammi að
Holti og gekk hratt. Hann var þá
ungur maður. Léttur hressandi blær
fylgdi gestinum í hlað. í stofu hóf-
ust líflegar viðræður um margvíslegt
efni, hugsjónir og framfaramál, fé-
lags- og samvinnumál, stjómmál og
nýja véla- og tækniöld, sem var að
keyra í garð. Aðalbjöm sá þá fyrir
sér ýmsa þá hluti, sem nú em orðn-
ir að veruleika.
Það skiptast á skin og skúrir í
lífi manna. Laust eftir fermingarald-
ur missti Aðalbjöm móður sína og
bæði tvíburasystkinin Guðrúnu
Ragnhildi, myndarstúlku aðeins 14
ára, 1944 og Ara bónda í Hvammi
1986, vinsælan hæfíleikamann, sem
allir harma.
Síðustu árin átti Aðalbjöm við
vanheiisu að stríða og kona hans
hjúkraði honum heima af alúð og
þolinmæði þar til hann fór á Fjórð-
ungssjúkrahúsið á Akureyri og
dvaldi þar á þriðja ár uns yfír lauk
23. janúar sl.
Útför fór fram að Sauðanesi 31.
jánúar sl. að viðstöddu fjölmenni.
Um leið og ég minnist nágranna
og vinar með þakklátum huga sendi
ég Gyðu og öðrum aðstandendum
samúðarkveðjur.
Þórarinn Kristjánsson