Morgunblaðið - 24.04.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. APRÍL 1993 27
Flestir bátar Þjóðminjasafnsins brunnu til kaldra kola
Tjónið óbætanlegt að
mati þjóðminjavarðar
BRÓÐURPARTURINN af bátasafni Þjóðminjasafnsins
brann með skýli sem reist hafði verið yfir bátana í Kópa-
vogi og kveikt var í í fyrrinótt. 18 bátar frá ofanverðri
síðustu öld og öndverðri þessari brunnu til ösku og auk
þess viður úr gömlum þurrkhjalli og borð úr rekaviði
sem nota átti til viðgerða á húsum í umsjón Þjóðminja-
safnsins. Hvorki var viðvörunarkerfi né slökkvikerfi í
skýlinu, sem stóð á afgirtu svæði. Að sögn Guðmundar
Magnússonar þjóðminjavarðar glötuðust mikil menning-
arsöguleg verðmæti í eldinum og er tjónið óbætanlegt.
Samkvæmt upplýsingum RLR er ljóst að um íkveikju
var að ræða en óvíst er hver ber ábyrgð á henni.
Morgunblaðið/Júlíus
Rjúkandi rústir
FLESTIR munir í bátaskýli Þjóðminjasafnsins brunnu til ösku
en sjá mátti bátslag á þessari grind.
Slökkviliðinu barst tilkynning-
um eldsvoða í vestubæ Kópavogs
laust eftir klukkan fjögur í gær-
morgun. Að sögn Bergsveins
Afonssonar aðalvarðstjóra
slökkviliðs sást eldurinn langt
að og var bátaskýlið alelda þegar
að var komið. Skýlið er um 360
fermetrar að flatarmáli og er
bárujárnsklædd trégrind með
þaki, gólflaus og opin við jörðu.
Fuðruðu upp
Að sögn Bergsveins lék því
loft um bátana og skýlið og gerði
að verkum að útbreiðsla eldsins
í skraufþurru timbrinu var enn
hraðari en ella. Dyr skýlisins
stóðu opnar. 59 slökkviliðsmenn
sem komu á staðinn gátu að
sögn Bergsveins ekkert gert til
að afstýra þeirri eyðileggingu
sem í eldsvoðanum varð. Eldur-
inn var þó slökktur á um klukku-
stund, með vatni úr bfunavönum,
auk þess sem sjó var dælt á eld-
inn.
Samkvæmt upplýsingum frá
RLR er ljóst að þarna var um
íkveikju að ræða enda ekkert
rafmagn á húsinu. Brotist hafði
verið inn á afgirta lóðina og inn
í skýlið. Ekki er vitað hver
kveikti eldinn.
Guðmundur Magnússon þjóð-
minjavörður kvaðst telja að báta-
skýlið, sem reist var haustið
1991, hefði verið hugsað sem
bráðabirgðaúrræði við geymslu
þessara muna meðan unnið væri
að varanlegri lausn á þeim mál-
um en fram að þeim tíma hefðu
þessir munir, sem safninu hafa
áskotnast úr ýmsum áttum og
með ýmsum hætti, verið í dreifðri
geymslu á vegum safnsins.
I skýlinu var að finna bróður-
partinn af bátum safnsins. Auk
þess var þarna viður úr gömlum
þurrkhjalli sem ætlunin hafði
verið að endurbyggja og borð
úr rekaviði sem ætlynin var að
nota til viðgerða á húsum í um-
sjón Þjóðminjasafnsins.
Guðmundur sagði sárgræti-
legt að þetta óbætanlega tjón
yrði nú þegar loks hefði sést hilla
undir að hægt yrði að leysa
málið til frambúðar í samráði við
bæjaryfirvöld í Hafnarfirði og
Sjóminjasafnið.
Aðspurður um ástæður þess
að ekki var brunavarnarkerfi í
skýli sem hýsti slík menningar-
verðmæti vísaði Guðmundur til
þess að um bráðabirgðaráðstöf-
un hefði verið að ræða og sagði
að spurning væri hvort slík kerfi
hefðu miklu breytt gagnvart jaf-
neinbeittum ásetningi og sá sem
kveikt hefði þennan eld hefði
sýnt með því að bijóta sér leið
inn á lóðina og síðan inn í skýlið.
Þröngur fjárhagur
Hann sagði þó að ákvörðun
um þessa geymslu bátanna hefði
verið tekin fyrir tíma sinn í emb-
ætti, haustið 1991 þegar safnið
missti aðra geymsluaðstöðu.
Guðmundur kvaðst ávallt hafa
talið að um ófullnægjandi lausn
hafi verið að ræða en minnti á
þröngan fjárhag safnsins og það
að húsnæðismál þess væru í
ólestri.
í máli Guðmundar Magnús-
sonar kom fram að í tækniminja-
geymslu þeirri sem stendur á
lóðinni við Vesturvör væri bæði
öryggis- og brunavarnarkerfi og
einnig væri margfalt öryggis-
kerfi í húsi safnsins við Suður-
götu.
Sýningu Balt-
asars að ljúka
SÝNINGU Baltasars á málverk-
um og teikningum í FIM-salnum
lýkur nú um helgina.
Myndirnar eru unnar út frá ís-
lenskum goðsögum, einkum Völu-
spá. Opið frá kl. 14.00-18.00.
-----♦—•—♦--
Skemmtun
hjá Haukum
HIN árlega íjölskylduskemmtun
Hauka verður haldin sunnudaginn
25. apríl í íþróttahúsinu við Strand-
götu í Hafnarfirði. Kaffisala og
hlutavelta auk annarra uppákoma.
Ókeypis aðgangur.
Bílamarkaöurinn
Opið sunnudaga
kl. 13 - 18.
-3
Subaru 1800 GL 4 x 4, station, ’87, blár,
sjálfsk., ek. 87 þ. Gott eintak. V. 690 þús.
Oldsmobile Calais Supereme '85, V6
3,0L, bein innsp., steingrár, álfelgur o.fl.
Skoðaður '94. V. 650 þús., sk. á ód.
Ford Econoline 150 4x4 '84, innréttað-
ur, 36" dekk, álfelgur, 351 ci, V8, sjálfsk.
Einn m/öllu. V. 1950 þús.
Daihatsu Feroza EL II EFi ’90, steingrár,
5 g., ek. 48 þ., 33" dekk, brettakantar
o.fl. V. 1070 þús., sk. á ód.
Daihatsu Charade TX '91, rauður, 5 g.,
ek. aðeins 9 þ. V. 620 þús.
MMC Colt GLX ’89, rauður, 5 g., ek. 72
þ. Rafm. í rúðum o.fl. V. 630 þ.
Nissan Sunny SLX 1.6 Sedan, brúnsans,
sjálfsk., ek. 16 þ. rafm. í öllu o.fl. V. 890 þ.
Subaru 1800 GL Coupé '87, 5 g., ek. 100
þ. V. 590 þús. stgr.
MMC L-300 Minibus 4x4 ’88, 5 g. ek
111 þ. V. 1030 þús.
Toyota Corolla XL ’89, 5 dyra, 5 g., sjálfsk.
ek. 10 þ. á vól. V. 650 þús.
Toyota 4Runner ’90, 5 g., ek. 73 þ., álfelg-
ur, sóllúga o.fl. V. 2 millj.
Mazda 323 LXi Sedan ’92, 5 g., ek. 20
þ. V. 950 þús.
MMC Pajero turbo diesel (langur) ’91, 5
g., ek. 50 þ. V. 2.3 millj.
Subaru Legacy 2000 station ’92, 5 g.,
ek. 5 þ. V. 1700 þús.
Subaru Justy J-12 ’87, 5 g., ek. 55 þ.
V. 400 þús.
Nissan KingCap 4x4 m/húsi '91,
grár/svartur, 5 g.. ek. 34 þ. Toppeintak
(vsk. bíll). V. 1290 þ. stgr.
Þjóðargjöf Færeyinga frá
1974 varð eldinum að bráð
BÁTARNIR 18 sem brunnu í bátaskýli
Þjóðminjasafnsins voru af ýmsum
stærðum og gerðum og smíðaðir á
tímabilinu 1840-1940, auk bátsins sem
færeyska þjóðin gaf íslendingum í til-
efni 1100 ára Islandsbyggðar árið
1974. Einn þekktasti báturinn í eigu
safnsins, landhelgisbáturinn Ingjaldur,
sem Hannes Hafstein reri í til móts
breska landhelgisbijóta í ísafjarðar-
djúpi þegar hann var sýslumaður
vestra um aldamótin, var ekki í skýlinu
þar sem hann hefur þó jafnan verið
geymdur. Ingjaldur hafði verið verið
lánaður til sýningarhalds og er hann
nú til sýnis í portinu við Hafnarhúsið.
Eftirtaldir bátar urðu eldinum að bráð:
Felix, trillubátur sem smíðaður var í
Bjarnarhöfn á Snæfellsnesi sem sexæringur
árið 1840. Hann var elstur bátanna.
Hergilsey, 9,5 metra langur bátur, líklega
áttæringur.
Alda, smíðaður af Ólafi Bergsveinssyni í
Hvallátrum um 1911.
Færeyski báturinn, sexmannafar, nýtt,
gefið í tilefni 1100 ára afmælis íslands-
byggðar árið 1974.
Vonin, Sandabátur með brimsandalagi
smíðaður um 1890 í Mýrdal, áttæringur.
Smíðateikningar af Voninni er að finna í 2.
bindi íslenskra sjávarhátta eftir Lúðvík
Kristjánsson.
Geir, sexæringur með Hafnalagi frá
Grindavík, smíðaður 1916.
Blíðfari, Smíðaður af Ólafi í Látrum um
1929.
Leifur, stór áttæringur með breiðfirsku
lagi, smíðaður 1880.
Snotra, síðasta áraskip V-Eyfellinga,
smíðaður af Ólafi Ástgeirssyni í Litlabæ.
Stóri-Svartur, sexæringur frá síðustu öld
frá Skálavík við Djúp.
Svanur, sexróinn útsjávarbátur frá Flatey
á Mýrum, A-Skaftafellssýslu, smíðaður rétt
fyrir 1940.
Sæfari, lítill trillubátur, smíðaður 1929,
af Ólafi Guðmundssyni á Hvainmstanga.
Þorskur, frá Æðey, sexæringur með Djúp-
lagi smíðaður 1878 af Þórði Pálssyni skipa-
smið í Vatnsfírði. Smíðateikningar af Þorski
er að finna í íslenskum sjávarháttum eftir
Lúðvík Kristjánsson.
Þristur, trillubátur frá Munaðarnesi á
Ströndum, smíðaður í Vestmananeyjum
1909.
Skekta frá Keldu í Mjóafirði. Fjögurra
manan far frá síðustu öld.
Heppinn, skekta frá Flatey. Ólafur Berg-
sveinsson í Hvallátrum smíðaði 1910-1912.
Lítill vélbátur sem Jón Lárusson lét smíða
í Reykjavík 1926 sem ríðrarbát en var síðar
breytt.
Birna, upphaflega árabátur, sexmannafar
með Eyngeyjarlagi en síðar vélbátur. Hann
á sér þá sögu að árið 1930 rændi maður
bátnum og ætlaði að sigla honum til Græn-
lands.
Felix minnst brunninn
Að sögn Björns Björnssonar, setts for-
stöðumanns Sjóminjasafnsins í Hafnarfirði,
sem skoðaði brunarústirnar í gær er mest
eftir af elsta bátnum, Felix, en grind hans
er heilleg í rústunum. Björn sagði að flest
annað sem í skýlinu var væri brunnið til ösku.
í máli Björns kom fram að skýlið hefði
verið byggt haustið 1991 að undirlagi Sjó-
minjasafnsins og á kostnað þess en safnið
varð deild í Þjóðminjasafninu um síðustu
áramót.
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraun
Kopavogi, sími
S71800