Morgunblaðið - 15.01.1995, Blaðsíða 18
18 SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Bessastabatjörn
Skansinn
lessastaðir
Álftarie
Lambhúsatjðrn
Skógtjörn
Hliðsnes
| Nor&urhús]i
Bessastaöastofa
Bessastaðakirkja
Hjáleigan
Bókhlaöa
Móttökusalur
Blómaskáli
k e r j a f ■
BESSASTAÐA- Í J ° r ð „
HREPPUR Snlan
Q°ngustígUr
Hrakhólmar
Rani
GARÐABÆR
Rabsmannshusib
Bessastabir
á Álftanesi
Bessastöðum
FRÉTTIR um að kostnaður
við framkvæmdir á Bessa-
stöðum fari líklega upp í
900 milljónir, nú þegar
búið að verja 560 milljónum í endur-
bætur, vekja eðlilega spurningar um
í hvað þetta hafi farið. Því fremur
að ekki verður í fljótu bragði komið
auga á afraksturinn, sem stafar af
því að þótt nærri allt hafi þurft að
endurbyggja, þá er það látið halda
sér að ytra útliti þar sem öll hús eru
friðuð hið ytra á þessu forna höfð-
ingjasetri. Aðkoman er því og verður
nánast óbreytt. En þegar nánar er
að gáð kemur í ljós hve gífurlega
mikið verkefni þarna er á ferðum.
Var bytjað á að gera faglega úttekt
á húsunum og kom í ljós að þau
voru miklu verr farin en menn hafði
órað fyrir. „Ég hafði ekki hugmynd
um það fremur en nokkur annar
þegar við þrír vorum skipaðir í nefnd
til að hafa umsjón með endurbótum
á húsakosti á Bessastöðum," sagði
Helgi Bergs, en með honum í nefnd-
inni eru Baldvin Tryggvason spari-
Á Bessastöðum hafa síðan 1989 farið fram
endurbætur á húsakosti og framtíðarupp-
bygging á forsetasetrinu. Endurbyggja
þurfti Bessastaðastofu og þjónustubygg-
ingar og um sl. áramót var tekið í notkun
nýtt fullkomið eldhús í Hjáleigunni svo-
nefndu. Næsta sumar er fyrirhugað íbúðar-
hús fyrir forseta á grunni Ráðsmannshúss-
ins. Formaður byggingarnefndar Helgi
Bergs og Pétur Stefánsson framkvæmda-
stjóri verksins gengu um staðinn með
Elínu Pálmadóttur og skýrðu frá
endurbótum og áformum.
sjóðsstjóri og Gunnar Hall ríkisbók-
ari. Húsameistari ríkisins Garðar
Haildórsson er arkitekt verksins í
samvinnu við Þorstein Gunnarsson,
arkitekt og sérfræðing um gömul
hús.
Sumarið 1989 var fyrsta verkefn-
ið að endurbyggja Bessastaðastofu,
þetta 200 ára gamla hús. Eftir því
sem meira var rifið komu meiri
skemmdir í ljós og þurfti að byggja
húsið upp á nýtt, svo nánast er ekk-
ert eftir af gömlu byggingunni nema
hluti af útveggjum og kjaliara.
„Þurfti nánast að bródera saman það
sem eftir var af útveggjunum, sauma
steinana með ryðfríu stáli svo að
þeir héldust saman.“ En viðgerðar-
steinum var safnað úr gömium bygg-
ingum, m.a. komu steinar úr Leyni-
mýri í Öskjuhlíð. En húsið er alit
byggt úr sömu efnum. Þegar farið
var að rífa þakið sem hriplak var
tekið það ráð að tjalda alveg yfir svo
húsið var endurbyggt innan í öðru
húsi.
Bessastaðastofa er því með sama
Framhlið. Horft til suðurs
/ .
„X Utlitsteikning af íbúðarhúsi forsetans sem
byggt verður í sumar. Það er nánast eins í útliti
Austurhlið. og Ráðsmannshúsið sem verður rifið en þó verður
Horft til vesturs hægt að aka inn í bílskúr í kjallara á austurhlið þess.
Vesturhlið.
Horft til austurs
Suðurhlið.
Horft til norðurs
I
FORSETASETRIÐ á Bessastöð-
um. Lengst til hægri er forseta-
bústaðurinn sem byggja á upp í
sumar, kring um húsagarðinn
er lengst til hægri Hjáleigan
svokölluð með nýja eldhúsinu,
sem tengist um bókhlöðuálmuna
blómaskála, móttökusal í Bessa-
staðastofu lengst til vinstri.
Norðanmegin er nýuppbyggt
Norðurhús með tækniútbúnaði í
kjallara, húsvarðaríbúð og ör-
yggisvörslu. Lengst til vinstri
má sjá Bessastaðakirkju. A þess-
ari skipulagstillögu má sjá bætta
aðkomu, bílastæði og garða.
yfirbragði og hún var. Hlutföll hafa
þó verið löguð á framhlið, þannig
að fimm gluggar eru í stað fjögurra
á kvistinum og handriðið yfir svöl-
unum frá 1955 fallegra. Breiðu kvi-
stirnir báðum megin á húsinu voru
seinni tíma viðbætur og var bak-
kvisturinn rifinn og litlu upphaflegu
kvistirnir komu í staðinn. Þegar
húsið var endurbætt 1941 voru aftur
settir á gafla þaksins upphaflegir
hálfsneiðingar eða hálfvalmar, sem
halda sér á þessu húsi og öðrum.
Steinhúsið sjálft er frá 1760-66,
byggt í tíð Magnúsar Gíslasonar
amtmanns, svo ekki er að furða þó
það hafi verið orðið lasið. Bessastaði
sátu síðan umboðsmenn hins danska
valds, Lærði skólinn var þar til húsa
1805-1846 og ekki alllöngu síðar
komust Bessastaðir í einkaeign og
voru það þar til þeir komust í eigu
íslenska ríkisins. 1941 voru gerðar
víðtækar breytingar á byggingunni
undir umsjón Gunnlaugs Halldórss-
sonar arkitekts í því augnamiði að
hún yrði aðsetur þjóðhöfðingjans.
Nýtt hús fyrir forseta
Frá því að Bessastaðir urðu setur
ríkisstjóra og síðan forseta Islands
hefur notkun forsetasetursins tekið
talsverðum breytingum. í tíð Sveins
Björnssonar og Ásgeirs Ásgeirsson-
ar var þarna bú og húsin nýtt eins
og á herragarði með þjónustufólki.
Bjuggu forsetafjölskyldurnar í
Bessastaðastofu með afnot af stof-
unum sem jafnframt voru notaðar
í opinbera þágu og með svefnher-
bergi sín uppi. Eftir því sem móttök-
um fjölgaði hörfaði forsetafjölskyld-
an upp á loftið og bjó þar að mestu
í lítilli íbúð undir risi eftir að Krist-
ján Eldjárn varð forseti. Var svo
þegar Vigdís Finnbogadóttir tók
við. En vart þykir lengur boðlegt
að forseti búi í embættissölum eða
risinu á samkomuhúsi, ef svo má
segja. Og þegar farið var í endur-
bætur var ákveðið að forsetinn flytti
úr Bessastaðastofu, sem verður að
móttökuhúsi, en fái eigið hús fyrir
sitt einkalíf. Vegna viðgerðanna
hefur Vigdís forseti ekki getað búið
á Bessastöðum síðan viðgerðir hó-
fust 1989.
Ákveðið var að byggja forsetabú-
stað á staðnum og er það næsta
verkefni. Verður gamla Ráðsmanns-
húsið, sem var forskalað timburhús
byggt 1944 fyrir bústjórann og
stendur nokkru norðar, rifið á þessu
ári og annað byggt í staðinn, nánast
eins í útliti. Er ætlunin að semja við
verktaka um það og að gera það
fokhelt næsta sumar. Ekki kvaðst
Helgi geta lofað því að það yrði full-
búið vorið 1996, það færi eftir fj’ár-
veitingum.
Forsetahúsið verður rúmgott hús
fyrir eina fjölskyldu, ein hæð að
framan og tvær undan brekkunni
með risi, eins og gamla húsið og fær
sjálfstæðan aðgang og lítinn garð,
sem miðar að því að auka möguleika
forsetans á að eiga sitt einkalíf.
Verða á húsinu minni háttar útlits-
breytingar, m.a. til að hægt sé að
aka inn í bílskúr í enda kjallarans.
Þarna eru stofur á aðalhæðinni og
eidhús og tvö svefnherbergi uppi og
tvö aukaherbergi á jarðhæð. Veitir
það sveigjanleika fyrir fjölskyldu-
stærð framtíðarforseta. Verður hús-
ið með valmaþaki og kvistum eins
og hið gamla, en á þakið verða sett-
ar skífur eins og á önnur hús. Verð-
ur þetta hús væntanlega fokhelt
næsta haust og gengið alveg frá því
að utan og jafnfram gengið frá lóð
eftir því sem fjárveitingar leyfa.
Gert er ráð fyrir því að bæta að-
komuna, bílastæðin og umhverfi for-
setasetursins og hafa landslagsarki-
1
t
c:
V
i