Morgunblaðið - 18.04.1999, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 18. APRÍL 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
„SIGRÚN Hjálmtýsdóttir var
glæsileg Rósalinda - erótísk og
ástsjúk, og naut daðurs þeirra
mörgu karlmanna sem litu
hana löngunaraugum. Söngur
Sigrúnar var öruggur og
þokkafullur. Þorgeir J. Andrés-
son var verulega lummulegur
skallapoppari - en hlutverkið
ekki nógu heilsteypt til að vera
trúverðugt. Söngur hans var
góður, ekki síst í samsöngsat-
riðum fyrsta þáttar," segir enn-
fremur í dómnum.
sviðinu. Þórunn Día Steinþórsdóttir
söng lítið hlutverk ídu systur Adele
og gerði það þokkalega. Edda
Björgvinsdóttir var í gamanhlut-
verki Frosch fangelsisvarðar og var
fremur dauf - það hefði mátt gera
meira „númer" úr þessu hlutverki.
Islenska óperan státar af frábærum
kór, sem sýndi sínar bestu hliðar í
söngnum hér - þótt búningar og fas
pervertanna í „rave“ partýinu
pössuðu ólánlega illa við „elegant"
Vínarmúsíkina. Hljómsveitin undir
stjóm Garðars Cortes og leidd af
Sigrúnu Eðvaldsdóttur lék mjög
fallega, dýnamískt og hreint, og
hljómaði vel uppúr gryfjunni.
Sviðsmynd í uppfærslu Davids
Freemans var einföld, en skemmti-
leg, borin uppi af römmum sem ým-
ist þjónuðu hlutverki sem franskir
stofugluggar, dyr eða veggir. Esjan
og fjallasýnin úr Grafarvoginum
voru þó helst til dóminerandi á
stórri mynd á baktjaldi. Grafísk
tækni var skemmtilega nýtt í öðrum
þætti þar sem myndum af partý-
gestum var slegið upp á baktjaldið.
I fyrsta þætti mátti sjá á sjónvarps-
skjá Rósalindu, þar sem verið var
að sýna Leðurblökuna í mjög hefð-
bundinni uppfærslu - og stóðst það
svo að segja nákvæmlega á við
framvinduna á sviðinu. Það var
skemmtilegur effekt.
Uppfærsla Islensku óperunnar á
Leðurblöku Johanns Strauss hefur
þann stóra galla sem fyrr er nefnd-
ur. Uppsetninguna vantar heildar-
svip og karakter, og er á köflum
amatörleg, vegna vandræðagangs
við að láta hlutina ganga upp og
vera um leið sannfærandi. Eftir
stendur minning um skemmtilega
músík, góðan söng og hljóðfæraleik.
Þar er ekki sístur þáttur hljóm-
sveitarstjórans Garðars Cortes,
sem var kvaddur að höfðingja sið í
lok sýningar, þegar Guðrún Péturs-
dóttir stjómarformaður Óperunnar
færði honum að gjöf stóðhest, í
þakklætisskyni fyrir ómetanlegt og
fórnfúst starf hans í þágu íslensku
óperunnar, en Leðurblakan er síð-
asta sýningin sem Garðar stýrir
sem óperustjóri.
Bergþóra Jónsdóttir
Grafarvoginum
TOIMLIST
íslenska úp<;ran
LEÐURBLAKAN
eftir Johann Strauss. Leikstjóri:
David Freeman; aðstoðarleikstjóri:
Hlín Agnarsdóttir; þýðing söngtexta:
Böðvar Guðmundsson; þýðing tal-
texta: Hlín Agnarsdóttir og leikhóp-
urinn; leikmynd, búningar og ljós:
David Freeman; hljómsveitarsljóri:
Garðar Cortes. I aðalhlutverkum:
Rósalinda: Sigrún Kjálmtýsdóttir;
Gabríel: Bergþór Pálsson; Adele:
Þóra Einarsdóttir; Falke: Loftur Erl-
ingsson; Frank: Sigurður Skagfjörð
Steingrímsson; Alfred: Þorgeir J.
Andrésson; Orlovskfj: Guðrún Jó-
hanna Ólafsdóttir; Dr. Blind: Snorri
Wium; Froscli: Edda Björgvinsdóttir;
Ida: Þórunn D/a Steinþórsdóttir.
Föstudagur 16. apríl kl. 20.00.
HVERS vegna er óperettan Leð-
urblakan eftir Johann Strauss vin-
sæl enn þann dag í dag, 125 árum
eftir að hún var samin? Þessi spurn-
ing virðist hafa vafist fyrir David
Freeman sem setur verkið upp í ís-
lensku óperunni nú. I stað hinnar
hefðbundnu sögu Carls Haffners og
Richards Genées, sem gerist meðal
góðborgara í Vínarborg, er íslensk
uppfærsla Davids Freemans stað-
færð, og á sér stað í Rimahverfi í
Grafarvoginum. Sagan segir frá
hjónunum Rósalindu og Gabríel von
Eisenstein og framhjáhaldsraunum
þeirra. Vinur Gabríels, Falke, telur
sig eiga honum grátt að gjalda, eftir
að Gabríel hafði gert hann að at-
hlægi með því að handjárna hann
við stöðumæli íklæddan leðurblöku-
búningi framan við hús Hæstarétt-
ar eftir furðufataball í Leikhús-
skjallaranum. Falke hyggur á
hefndir. En af samskiptum Gabríels
og Bifreiðastæðasjóðs Reykjavíkur
er ekki allt upp talið, því þegar sag-
an hefst, er hann á leið í Hegningar-
húsið á Skólavörðustíg, til að sitja af
sér sekt sem hann hlaut fyrir að
berja stöðumælavörð. Alfreð, fyrr-
um elskhugi Rósalindu, verulega
sjúskaður og sukkaður þungarokk-
ari og söngvari, sætir lagi að ná til
Rósalindu þegar Gabríel er farinn í
afplánun. En Falke bruggar sín ráð
- og hvetur Gabríel til að koma með
sér í partý í flugskýli nr. 4 á
Reykjavíkurflugvelli áður en hann
mætir á Skólavörðustíginn. Þar er
gestgjafi tvíkynja rússneskur fjöl-
listamaður, Prins Orlovskíj. Þangað
ætlar reyndar líka Adele, au pair
stúlka Grafarvogshjónanna. Þegar
Gabríel er farinn með Falke í partý
- eða í steininn eins og konan hans
heldur, kemur Alfreð og langar nú
að rifja upp gömul kynni af Rósa-
lindu. Það er rödd hans sem hún
stenst engan veginn, og um leið og
Alfreð hefur upp raustina er Rósa-
linda hans. Ekki tekst þó betur til
en svo, að þegar laganna vörður ber
að dyrum til að sækja Gabríel til að
fara með hann í steininn, telur hann
vfst að Alfreð sé hann, enda er Al-
freð í innilegu keleríi við frúna á
stofugólfínu. Alfreð er numinn á
brott, og frú Rósalinda ákveður að
skella sér bara líka í partý í ung-
verskum grímubúningi sem Falke
hafði fært henni.
Annar þáttur óperettunnar gerist
í „rave“ partýi hjá Orlovskíj í flug-
skýlinu. Þar er mikið fjör og dóp og
vín fyrir alla. Þar ægir saman alls
kyns liði, kynskiptingum, klæð-
skiptingum auk perverta af ýmsu
tagi. Gabríel, sambland af Drakúla
greifa og George Michael er orðinn
svo skakkur að hann þekkir ekki
eiginkonu sína þegar hún mætir á
svæðið grímuklædd sem ungversk
greifynja. Honum finnst hún flott
og fer að reyna við hana. Þannig er
hefnd leðurblökunnar Falkes -
Morgunblaðið/Kristinn
GARÐAR Cortes fráfarandi óperustjóri var kvaddur með virktum að
sýningu lokinui og honum færður að gjöf stóðhestur, í þakklætisskyni
fyrir ómetanlegt og fómfúst starf hans í þágu íslensku ópemnnar, en
Leðurblakan er síðasta sýningin sem Garðar stýrir sem óperusljóri.
Morgunblaðið/Kristinn
„FYRSTU viðbrögð við þessari „íslensku" leðurblöku, em vonbrigði með klaufalega uppfærslu. Þetta dæmi
gengur einfaldlega ekki upp,“ segir Bergþóra Jónsdóttir, en „það sem upp úr stendur og engan svíkur, er frá-
bær gleðimúsík Johanns Strauss, og frábær frammistaða söngvara, kórs og hljómsveitar íslensku ópemnnar."
hann nær sér niðri á vini sínum Ga-
bríel, með því að gera hann að at-
hlægi, þar sem hann er að halda
framhjá konu sinni - með henni
sjálfri, án þess að vita það. Á meðan
situr viðhald hennar í tugthúsinu.
Það sem eftir er verksins er verið
að leysa úr þessum hnút, og koma
öllum aftur á sinn rétta bás.
Fyrstu viðbrögð við þessari „ís-
lensku" leðurblöku, eru vonbrigði
með klaufalega uppfærslu. Þetta
dæmi gengur einfaldlega ekki upp.
Hvernig má það vera að fólk þérist
í söng, en sé svo rosalega kúl í tali
sín á milli? Hvernig má það vera að
þetta þotulið í Grafarvoginum
skiptist á sendibréfum sín á milli
en ekki tölvupósti? Hvernig stend-
ur á því að þetta fína fólk er með
breska „hoover" ryksugu sem lítur
út eins og frá stríðsárunum, en
ekki með „rainbow". Heita allir
svona útlenskum nöfnum þarna
uppí Rimahverfi? Og er það trú-
verðugt að síðhærður, órakaður og
sjúskaður þungarokkari í Kiss-bol,
eins og nýstrokinn af „Vestre"
syngi Yesterday? Er ekki líklegra
að sú persóna syngi eitthvað ann-
að? Hvernig dansar maður svo
„drum and bass“ í valstakti? í
þeirri lausn að láta „drum and
bass“ hljóma undir í veislu Orlov-
skíjs kristallast sú gífurlega klípa
sem þessi uppfærsla kemst í þegar
reynt er að sætta það ósættanlega.
Tónlist Johanns Strauss passar
einfaldlega ekki við það verk sem
hér er verið að setja upp - eða var
það öfugt - því hvað sem sviðs-
mynd, búningum, staðfærslu og
öllu því líður, þá er þessi tónlist,
annarri tónlist fremur, bundin stað
og stund. Tónlistin er frá Vínar-
borg, og árið er 1874. Eyrað neitar
að breyta því. Sú trú leikstjórans
að Islendingar árið 1999 eigi betra
með að setja sig í spor Eisenstein-
hjóna í Grafarvogi árið 1999 en
Eisensteinhjóna í Vínarborg árið
1874 er röng. Það er vanmat á unn-
endum þessarar tónlistar að þeir
geti ekki sett sig inn í aðstæður
þess tíma sem verkið gerist. Fólk
hefur hæfileika til að setja sig í
spor ýmissa á ýmsum tímum og
stöðum, og þetta ómerkilega pakk í
Rimahverfí er manni í raun og veru
jafn framandi og fjarlægt og ein-
hverjir Vínarbúar árið 1874.
Það sem upp úr stendur og engan
svíkur, er frábær gleðimúsík Jo-
hanns Strauss, og frábær frammi-
staða söngvara, kórs og hljómsveit-
ar Islensku óperunnar. Sigrún
Hjálmtýsdóttir var glæsileg Rósa-
linda - erótísk og ástsjúk, og naut
daðurs þeirra mörgu karlmanna
sem litu hana löngunaraugum.
Söngur Sigrúnar var öruggur og
þokkafullur - csardas-arían í öðrum
þætti var frábær og leikurinn mjög
góður. Sama var að segja um Berg-
þór Pálsson í hlutverki eiginmanns
hennar, söngur hans og leikur var
virkilega fínn. Þau Diddú eru bæði
orðin verulega sviðsvön í íslensku
óperunni, þekkja húsið og jafnvel
gestina og eiga auðvelt með að ná til
fólks - ekki bara með söngnum,
heldur einnig með góðum húmor,
sem reynir verulega á í þessu verki.
Þóra Einarsdóttir var stórgóð í
hlutverki Adele, með smitandi söng-
gleði og innileik. Hún var flott gella
í partýinu hjá Eisenstein í bleikum
mjög stuttum glanskjól - en ein-
hvern veginn stakk múnderingin í
stúf við sönginn, sérstaklega í hlát-
ursöngnum - sem Þóra söng gríðar-
lega vel. Þorgeir J. Andrésson var
verulega lummulegur skallapoppari
- en hlutverkið ekki nógu heilsteypt
til að vera trúverðugt. Söngur hans
var góður, ekki síst í samsöngsat-
riðum fyrsta þáttar. Loftur Erlings-
son söng stórkostlega vel hlutverk
leðurblökunnar Falkes, en leikur
hans hefði mátt vera liprari. Sigurð-
ur Skagfjörð Steingrímsson var
reglulega skemmtilegt eintak af op-
inberum starfsmanni í hlutverki
fangelsisstjórans. Söngur hans var
líka mjög góður, en talaði textinn
ekki alveg nógu eðlilegur. Snorri
Wium var kostulegur í hlutverki
hins blinda og stamandi lögfræð-
ings Dr. Blind - söng skínandi vel.
Tveir söngnemar voru í einsöngs-
hlutverkum, Guðrún Jóhanna Ólafs-
dóttir var í hlutverki Orlovskíjs og
söng það mjög þokkalega, þótt tals-
vert vantaði á að raddlega stæði
hún atvinnusöngvurunum snúning.
Hún bætti það hins vegar upp með
góðum leik og sterkum „presens" á
Olifnaður í