Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1995, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 20. JANÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SÍMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91 )563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Jarðskjálftar í Japan
Meðan athygli íslensku þjóðarinnar hefur beinst vest-
ur í Súðavík og að þeim hörmungum sem þar dundu
yfir hafa náttúruhamfarir hinum megin á hnettinum
ekki verið síðri. Jarðskjálftar skóku borgina Kobe í Jap-
an til grunna. Eyðileggingin er ægileg. Tala látinna er
nú komin í íjögur þúsund manns og enn er hundraða
saknað. Tugþúsundir fólks eru heimihslausar og segja
má að í borginni ríki neyðarástand eins og það getur
verst orðið.
íslendingar skilja þessar hörmungar betur í ljósi þeirra
tilfinninga og geðshræringar sem snjóflóðið í Súðavik
hefur vakið upp. Við skynjum nálægð atburðanna hér
heima og missir barna og kvenna og hvers einstakhngs
kemur við okkur eins og um ástvini sé að ræða. Við
getum því sett okkur í spor Japana og þeirrar ólýsanlegu
sorgar og upplausnar sem fylgir í kjölfar þeirrar tor-
tímingar sem jarðskjálftamir hafa í fór með sér.
Japanir eru ekki óvanir jarðskjálftum. Þeir þekkja
hættuna og eru komnir þjóða fremst í tækni og viðbún-
aði gagnvart afleiðingum jarðskjálfta. Engu að síður hef-
ur þessi sterki jarðskjálfti í Kobe valdið slíkum usla og
tjóni að japanska þjóðin stendur nánast ráðalaus frammi
fyrir eyðileggingunni. Hús hrynja eins og spilaborgir,
ekki er hægt að ráða niðurlögum elda vegna vatnsleysis
og stjómleysi er ahsráðandi. Aht þetta bendir til að
hvorki styrkleiki húsa, forvamaraðgerðir né almanna-
vamir hafi verið í stakk búin th að mæta skjálfta sem
mældist 7,2 á Richter.
Enn á ný kemur í ljós að mannskepnan má sín harla
hths þegar náttúmöflin eru annars vegar. Hvorki snjó-
flóð né jarðskjálftar fara eftir neinum leikreglum, né
heldur gera boð á undan sér. Ógnarafl snjóalaga og
skjálftar úr iðmm jarðar feykja burtu og tæta í sundur
mannvirki, viðbúnað og mannanna viðleitni th að varast
slíkar hamfarir. Máttur tækni, þekkingar og mannlegra
vitsmuna er hjóm eitt og vita gagnslaust í þeim hhdarleik.
Snjóflóð í Súðavík og kraftur jarðskjáhta í Kobe, nátt-
úruhamfarir sitt hvorum megin á jarðarkringlunni, segja
okkur að hvergi er maðurinn óhultur fyrir duttiungum
veðurs, lands eða eldsins í iðrum jarðar. Hættur og háski
leynast hvarvetna. Og koma okkur jafnan á óvart. Þetta
er áhættan sem við tökum og þetta er fómin sem við
verðum að færa. Þetta er sömuleiðis hugsunin á bak við
ummæh sumra þeirra sem björguðust naumlega undan
snjóflóðinu í Súðavik. Við fórum aftur, við byggjum upp
aftur, segja þeir sem skynja þessa endalausu ögrun milh
lífs og dauða. Við gefumst ekki upp.
Japanir byggja land sem þekkir jarðskjálfta og eldgos.
íslendingar búa við hættur snjóflóða, sjóskaða og jarð-
hræringa. Þessar ólíku þjóðir eiga það sammerkt að
ganga á vit þessara örlaga og bjóða þeim birginn og vhja
hvergi annars staðar vera. Fólkið sem hefur farist í jarð-
skjálftunum í Kobe og htlu bömin sem létust í Súðavík
em fómarlömbin í þetta skiptið. Já, allir þeir sem fómst
em hold af okkar holdi. Þeir em líf af okkar lífi sem nú
hefur verið kippt í burtu. Áfram munum við færa fóm-
ir, óbætanlegar fómir, því náttúran er óútreiknanleg.
En fómimar em jafnframt áskoranir um að gefast
ekki upp og halda áfram að vera th í þeim heimi sem
við höfum kosið okkur.
Sá heimur er hver sú borg í Japan og hver sú Súðavík
á íslandi sem náttúröfhn skekja. Minning hinna látnu
er tákn þess merkis sem aldrei má faha. Það má ekki
gerast að fómir þeirra verði th einskis.
Við gefumst ekki upp.
Ehert B. Schram
„Rússar eru að skjóta Grosní í rúst... “ en þekkir einhver hernaðaraðferðir Rússa? Man einhver meðferð
Stalins á Tsjetsjenum?"
Hérna haf a
þeir hitann úr
Svo segir í kaldranalegri ís-
lenskri þjóðsögu um konu sem
fannst frosin til dauðs við árar í
róðrarbát í nausti. - Sama mætti
segja um þá fréttamenn sem stunda
þá iðju að fræöa almenning um
atburði utanlands. Þeir róa sér til
hita á þurru landi og verða að
treysta því, sem þeim er sagt, sem
oft er í mesta lagi hálfsannleikur,
stundum vísvitandi lygi, samanber
Persaflóastríðiö.
Ekki svo að skilja að fréttamenn
séu betur settir eftir nokkurra daga
vist á staðnum. Af því hef ég tals-
verða reynslu. Það eina sem menn
geta gert er að vitna í það sem ein-
hver annar sagöi, hvenær og hvar,
og við hvern. Það í sjálfu sér er
gamalgróin fréttamennska og dug-
ar fyrir þá sem sætta sig við að róa
þurrum árum enda þótt enginn sé
neins vísari eftir.
Þetta er sá fréttaflutningur sem
nú er allsráðandi og kallast „pró-
fessjónal". Ég persónulega biðst
undan og þaö er min trú að blaða-
lesendur séu ekki eins skyni
skroppnir og það efni sem þeim er
boöið upp á virðist benda til að rit-
stjórar þeirra haldi.
KjaUaiinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
finna? Á fjarritum fréttastofanna
eru grundvallarupplýsingar, en
þær einar sér duga skammt. Til að
vinna úr þessu upplýsingaflóði
þarf þekkingu sem kemur ekki af
sjálfu sér. Kunnátta í erlendum
tungum er vitaskuld forsenda en
miklu meira þarf til að ritstýra fyr-
ir íslendinga því sem meta skal
athyglisvert.
Fáir eru nógu sjálfstæðir í hugs-
un til að reyna það á eigin spýtur
sem leiðir til þess að í íslenskum
fjölmiðlum eru sömu fréttir og í
Dubuque í Iowa. Þetta er kjarni
málsins. Bandarískir fréttamenn í
Kúveit skrifuðu fyrir sitt fólk í
Baton Rouge eða Oshkosh og þeirra
fréttamat var gleypt hrátt á ís-
landi. BBC útvarpar fréttum til
fyrrum nýlendna á Indlandi eða í
Áfríku, sem síðan verða stórfréttir
„Enginn minnist á Berlín, Búdapest
eöa Prag enda þótt ofuráhersla Rússa
á stórskotalið hafi verið þekkt síðan í
Krímstríðinu um miðja 19. öd.“
Baksvið
Á þeim ártatugum sem ég hef les-
ið ýmislegt prentmál um ýmis efni
á þeim tungumálum sem mér eru
tiltæk hef ég stöðugt veriö að tapa
tiltrú á áreiðanleika þess sem fyrir
mín augu ber. Blöð á borð við Time
og Newsweek voru heilagar og óve-
fengjanlegar heimildir á tímabili,
þar til ég kynntist því fyrir 25 árum,
hvernig þau eru saman sett. Þar
ræður geðþótti einstakra ritstjóra,
sem hafa í raun og veru úr litlu
meira aö spila en því sem alþjóða-
fréttastofur miðla daglega. Erlent
tungumál gerir þau óvefengjanleg
fyrir marga íslenska lesendur.
Lestur þessara blaða er eins og
að sjúga dúsu. Allt er fyrirfram
melt. Fréttastofur þekki ég mæta-
vel af eigin staríi fyrir United Press
International, Agenee France-
Presse og ABC News. Alls staðar
gildir reglan: Hver, hvar, hvenær,
hvernig? Á þessu er sáralítið að
græða. - Allt baksvið vantar til
glöggvunar og án baksviðs eru
fréttir lítils virði.
Rússar eru að skjóta Grosní í
rúst, en þekkir einhver hernaðar-
aðferðir Rússa? Man einhver með-
ferð Stalíns á Tsjetsjenum? Enginn
minnist á Berlín, Búdapest eða
Prag enda þótt ofuráhersla Rússa
á stórskotahð hafi verið þekkt síð-
an í Krímstriðinu um miðja 19. öld.
Hálfskilningur
En hvar er þá upplýsingar að
í Ríkisútvarpinu. - Þaðan hafa
menn hitann úr.
Bandaríkjamenn hafa neikvæðar
skoðanir á Serbum og sjá í þeirra
framferði hliðstæður við nasism-
ann, (það voru reyndar Króatar
sem gengu í lið með nasistum). Við
árar á þessu hlunnafari setjast ís-
lenskir fréttamenn alltof oft, og
þykjast óhultir, eins og kellingin
foröum. - Nú sem aldrei fyrr er
íslendingum nauðsyn að skilja það
sem er á seyði utanlands. Sjálf-
stæöis er þörf, sjálfstæðis til að
meta mál á eigin forsendum, hálfur
skilningur er verri en enginn.
Gunnar Eyþórsson
Skodardr annarra
GATT og innfluttar búvörur
„Markmiðið í landbúnaöarkafla hins nýja GATT-
samnings er að verð á innfluttum landbúnaðarvör-
um skuli í upphafi vera jafnhátt og verð á innlendu
samkeppnisvörunum. Þaö verði sú vernd sem land-
búnaður í hverju landi þarf við upphaf þessa samn-
ings.... Ef innfluttar landbúnaöarvörur eru seldar
á sama verði og þær innlendu, fæst nægjanleg vernd-
fyrir íslenskan landbúnað, enda hafa kannanir sýnt
að íslenskir neytendur vilja fremur innlendar land-
búnaðarvörur en erlendar."
Jóhannes Gunnarsson, form. Neytendasamtakanna, í
Mbl. 19. jan.
Þingmenn í bankaráð?
„Við getum spurt okkur sjálf hvort við viljum
menn úr atvinnulífinu í bankaráð? Þeir eiga kannski
beinna hagsmuna að gæta. Ég hef hugleitt þetta tals-
vert og satt að segja komist að þeirri niðurstöðu að
lýðræðislegasta leiðin til að kjósa í bankaráð sé í
gegn um þingið. Hvort þingmenn sjálfir eiga aö sitja
í bankaráðum getur verið spuming, en við skulum
ætla það, að þeim sem þjóðin hefur treyst til að setja
landinu lög, ætti að vera treystandi til þess að sitja
í bankaráðum.11
Guðrún Helgadóttir alþm. í Tímanum 19. jan.
Enginn tapar
„Hagfræðin segir okkur að frjáls viöskipti á milli
landa auki velferð og hagvöxt. ... Það liggur því
beinast við, að neytendur - þeir sem hagnast á auknu
frelsi - bæti framleiðendum í vernduðum greinum;
þeim greinum sem tapa, þann skaöa sem þeir verða
fyrir. Með þeim hætti tapar enginn á breyttu fyrir-
komulagi."
Jón Þór Sturluson, hagfr. og form. SUJ, i Alþbl. 19. jan.