Dagblaðið - 02.06.1977, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 2. JÚNl 1977.
, , . . —^
MBIAÐIÐ
frjálst, úháð dagblað
Utgefandi DagblaAiA hf.
Framkvœmdaatjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjórí rítstjómar:
Jóhannes Reykdal. Iþróttir: Hallur Símonarson. AAstoAarfróttastjórí: Atli Steinarsson. Safn: Jón
Sssvar Baldvinsson. Handrít: Ásgrímur Pólsson.
BlaAamenn: Anna Bjarncson, Ásgeir Tómasson, Bragi SigurAsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur
SigurAsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jakob F. Magnússon. Jónas Haraldsson, Katrín
Pálsdóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjarnleifsson, HörAur Vilhjálmsson, Sveinn ÞormóAsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E.M.
Halldórsson.
Ritstjóm SiAumúla 12. AfgreiAsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
AAalsimi blaAsins 27022 (10 línur). Áskríft 1300 kr. á mónuAi innanlands. í lausasölu 70 kr.
eintakiA.
Setning og umbrot: DagblaAiA og Steindórsprent hf. Ármúla 5.
Mynda og plötugerA: Hilmirhf. SiAumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skeifunni 19.
Hlutverk íharmleik
Sagt er, að stjórnvöldum þætti
bezt, ef nú yrði langt sjómanna-
verkfall. Það tæki af þeim þann
vanda að stöðva veiðar um ein-
hvern tíma.
Eftir áralangt strit fiskifræðinga við að koma
vitinu fyrir forráðamenn sjávarútvegsmála
hefur ráðherra loks lýst því yfir, að hann sé að
hugsa um að gera eitthvað. Á meðan er óðum
verið að veiða upp í þann kvóta af þorski, sem
fiskifræðingar telja nauðsynlegt hámark.
Innan skamms verður búið að veiða 275 þúsund
tonn. Sjávarútvegsráðherra er flæktur í fyrri
yfirlýsingar um, að lítið sé að marka fiski-
fræðinga. Honum virðist nær ómögulegt að
gera það, sem gera þarf, þótt nú sé að honum
lagt úr öllum áttum.
Sannleikurinn er, að aðgerðir síðustu ára,
sem mikið var af státað, voru út í bláinn. Öll lög
og reglugerðir um lokun og friðun svæða, eftir-
lit með smáfiskadrápi, möskvastærð og til-
raunir til að beina flotanum að öðrum fiskteg-
undum, hafa ekkert haft að segja til bjargar
þorskstofninum, eins og rækilega hefur verið
sýnt fram á í Kjallaragreinum Reynis Huga-
sonar verkfræðings í Dagblaðinu. Heildar-
aflinn af þorski var 340 þúsund tonn í fyrra,
þótt í Svörtu skýrslunni frá 1975 legði Hafrann-
sóknarstofnun eindregið til, að heildarafli
þorsks færi ekki fram úr 230 þúsund tonnum
árið 1976.
Af 340 þúsund tonnunum veiddu útlend-
ingar 60-70 þúsund tonn, svo að jafnvel
íslendingar einir fóru langt fram úr því, sem
fiskifræðingarnir höfðu lagt til. Getur sá
sjávarútvegsráðherra, sem svo berlega hunzaði
ályktanir fiskifræðinga árið 1976, tekið tillit til
þeirra árið 1977?
Jafnvel útvegsmenn leggja nú áherzlu á
takmörkun veiðanna. Þeim er flestum orðið
ljóst, að stundarhagsmunir mega ekki ráða.
Grundvöllur starfs þeirra er í hættu og á sama
veg er grundvöllur íslenzku sjávarplássanna í
hættu. Málið er miklu stærra en flestir gera sér
grein fyrir. Spurningin er, hvort þorskurinn
hverfur á sama hátt og síldin hvarf fyrir um
áratug.
„Það, sem þó er ömurlegast við þennan
harmleik, sem er að gerast mitt á meðal okkar,
það er aó segja útrýmingu þorsksins,“ segir
Reynir Hugason, „er, að þjóðin hefur ekki enn
fengið inn í fingurgómana, hvers konar óskap-
legir efnahagslegir hagsmunir hér eru í veði.“
Það er stjórnmálamannanna en ekki fiski-
fræðinganna að taka ákvörðunina. Menn
óttast, að það reynist alltof lítið, ef eitthvað
verður, sem frá ríkisstjórninni kemur. Menn
óttast að fenginni bitúrri reynslu í fjölda
stórmála, að stjórnmálamennirnir séu ekki
slíkum vanda vaxnir. Þeir óttast um vinsældir
sínar, ef fórna þarf um stund til ávinnings
síðar.
Þess vegna eru ráðamennirnir að vona, að
eitthvað gerist, sem losi þá undan skyldunni.
Það mætti þá alltaf skella skuldinni á sjó-
mennina fyrir það, sem tapaðist um tíma í
atvinnu og tekjum, ef þeir færu í langt verk-
fall.
Leyni
samn
ingur
Kjallarinn
PéturGuðJönsson
Gundelach og Geir Hallgrimsson ræðast
við í Reykjavík. Þegar sá fyrrnefndi kom
hingað tvisvar fyrir jól til að reyna að
pressa fiskveiðiheimildir út úr Islending-
um vissi hann um leynisamkomuiagið
innan Efnahagsbandalagsins, segir
ereinarhöfundur.
Uppljóstrunin
Hið virta brezka blað,
Guardian, skýrir frá þvf I vik-
unni fyrir 22. maí að Efnahags-
bandalagsríkin 9 hafi þann 30.
október 1976 gert með sér
leynisamkomulag um heimild
til úrfærslu í 50 mílna einka-
fiskveiðilögsögu að uppfylltum
vissum skilyrðum innbyrðis
en að einkafiskveiðilögsagan
skyldi taka skilyrðislaust til
þjóða utan bandalagsins.
Ástœða leynisamningsins
En hvernig stendur á því að
hér er gerður leynisamningur
um, að því að okkur finnst, eins
eðlilegur og sjálfsagður hlutur
og útfærsla í 50 mílna einka-
fiskveiðilögsögu er? Svarið er
ákaflega einfalt. Einhvern
þurfti að dylja þetta samkomu-
lag því að ná átti fram
ákveðnum hagsmunum f
skugga þess, að ekki væri í eðli
sfnu rétt og leyfilegt að ein þjóð
eða þjóðasamsteypa eins og
Efnahagsbandalagsríkin 9 lýstu
yfir rétti til einkafiskveiðilög-
sögu. Ef það væri hins vegar
viðurkennt, þá væri þar með
dottinn botninn úr öllum kröf-
um um fiskveiðiréttindi á fiski-
miðum annarra þjóða.
Svíkjast ótti að
Íslendingum
Hvaða þjóð þurfti Efnahags-
bandalagið að blekkja og af
hvaða þjóð var krafizt fiskveiði-
rétinda án þess að það gæti
boðið nokkuð á móti? Hverjir
gerðu tilraun til þess að svíkj-
ast að tslendingum og bjóða
þeim upp á fiskveiðiréttindi við
Austur-Grænland í skiptum
fyrir veiðiréttindi við ísland?
Hvernig voru þessi Austur-
Grænlandsmið og ástand þorsks
ins þar og hitastig sjávar þegar
farið var að athuga þær skýrsl-
ur og upplýsingar sem fyrir
lágu en Efnahagsbandalagið
treysti á að ekki væru á vitorði
íslendinga? Allt var komið við
Austur-Grænland í ördeyðu-
heljartök isaldar, þorskstofn-
arnir hrundir og sjávarkuldi
slíkur að frumframleiðni, upp
haf lífskeðjunnar f sjónum, gat
ekki náð að þróast.
Gundelach og
blekkingarnar
Þegar Finn Olav Gundelach
kom hingað tvisvar sinnum
fyrir jól og reyndi að pressa
fiskveiðiheimildir út úr
Islendingum, þá vissi sá góði
maður um leynisamkomulagið
innan Efnahagsbandalagsins.
Eingöngu var hægt að setja
fram kröfur á hendur íslend-
ingum á forsendum þess að
ekki væri búið að ganga frá
réttinum til einkafiskveiðilög-
sögu á Hafréttarráðstefnunni.
Ef rétturinn var skýlaus Islend-
inga megin, þá hefði för Gunde-
lachs verið för beininga-
mannsins serp var að biðja
fátæka og skuiduga tslendinga
upp fyrir haus um ölmusu til
handa háþróuðum rfkum,
iðnaðarþjóðum í Vestur-
Evrópu. Það þótti nú ekki beint
viðeigandi „mótiv“ sviðsetning.
Því var leynisamningurinn
gerður sem átti að gera Gunde-
lach og Efnahagsbandalaginu
kleift að blekkja út úr íslend-
ingum fiskveiðiréttindi til
handa brezkum togurum, f öllu
tilliti á blekktum og sviknum
forsendum, þvf fyrir liggur nú
að Efnahagsbandalagið var
búið með leynisamningnum að
fara sjálft út f einkafiskveiði-
lögsögu f „principinu" sem
komið er nú á daginp með yfir-
lýsingu íra. Að vfsu ganga Irar
heldur lengra en „Annexe" “6“
f leynisamningnum gerir ráð
fyrir, en skv. því átti einkafisk-
veiðilögsagan skv. honum ein-
göngu að gilda gagnvart ríkjum
utan Efnahagsbandalagsins en
ekki milli þeirra innbyrðis eins
og Irar framkvæma nú í dag.
Því er Efnahagsbandalagið nú í
raun að kæra Ira fyrir að hafa
svikið leynisamninginn sem
nota átti til þess að svíkjast að
Islendingum. Hér er ekki hver
silkihúfan upp af annarri,
heldur svik á svik ofan. Hér er
upp komið skemmtilegt lög-
fræðilegt deilumál, glatast rétt-
indi með þátttöku f leyni-
samningi sem blátt áfram er
hugsaður til þess að geta svikið;
og blekkt ákveðinn aðila, ef
aðilarnir að leynisamingnum
framkvæma samkynja atriði
gagnvart hvor öðrum og leyna
þurfti f leynisamningnum til
blekkingar gagnvart utanað-
komandi aðilum? Vera má að
dómstóllinn hjá Efnahags-
bandalaginu geti þrætt hér ein-
hverja lagakróka. En gagnvart
íslendingum er leyni-
samningurinn ekkert annað en
aðgerð á vegum Efnahags-
bandalagsins til þess að svíkjast
að þeim og blekkja.
Gundelach: „persona
non grata“, óvelkominn
gestur
Lýst hefur verið fyrr í grein í
Dagblaðinu framkomu Gunde-
lachs, þegar hann lftilsvirti tvo
ráðherra i íslenzku ríkisstjórn-
inni á blaðamannafundinum
fyrir jól og móðgaði þar með
fslenzka lýðveldið á óafsakan-
legan hátt. Þegar að þvf
viðbættu bætist nú þessi nýja
frétt að Efnahagsbandalags-
ríkin sjálf hafi I „principinu"
verið búin að heimila sjálfum
sér að lýsa yfir víðri einkafisk-
veiðilögsögu áður en Gunde-
lach fór f sendiferðirnar til
Islands, og allt þetta var á vit-
orði Gundelachs, kemur ekki til
mála að veita þessum manni
viðtöku nú og vísa verður á bug
öllum erindum Efnahagsbanda-
lagsins sem svo sviksamlega
hefur staðið að málum gagnvart
okkur.
Allt brostið hjó
Efnahagsbandalaginu
Hafi Efnahagsbandalagið átt
hugsanlega einhverja kröfu til
fiskveiðiréttinda við tsland þá
eru forsendur hennar nú
brostnar. Byggist þetta á mál-
sókn Efnahagsbandalagsins
gagnvart Irum. Kæran er ekki
byggð á heimildarleysi Ira til
yfirlýsingaráeinkafiskveiðilög-
sögu í „principinu", heldur að
þeir skuli láta hana gilda gagn-
vart öðrum meðlimum Efna-
hagsbandalagsins sem sé brot á
Rómarsáttmálanum, sem er
stjórnarskrá Efnahagsbanda-
lagsins og á ekkert skylt við
alþjóðlegan hafrétt. Enda væri
slfkt erfitt eftir að upplýst er
orðið um leynisamning Efna-
hagsbandalagsrlkjanna um
heimild til yfirlýsingar um
einkafiskveiðilögsögu. Efna-
hagsbandalagið er .hér orðið
sinn eiginn böðull f kröfum
sínum gagnvart íslandi.
Ríkisstjórnin ætti að til-
kynna Efnahagsbandaiaginu að
það geti sparað sér frekari fisk-
veiðiréttindasendiferðir til
tslands.
Pétur Guðjónsson,
form. Félags áhugamanna
um sjávarútvegsmál