Morgunblaðið - 31.01.2001, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
G
UJARAT var næst-
mesta iðnaðarhérað
Indlands. Svo er ekki
lengur og það mun
taka marga mánuði og
jafnvel ár að koma iðnaði og lifn-
aðarháttum í samt horf eftir jarð-
skjálftann á föstudaginn. Alþjóðleg-
ar björgunarsveitir komust í fyrsta
skipti í gær í nokkur þorp sem
höfðu ekki fengið neina utanaðkom-
andi aðstoð frá því skjálftinn reið
yfir.
Eitt þeirra er þorpið Anjar og
herma fyrstu fréttir þaðan að það
sé rústir einar og að mikill meiri-
hluti íbúanna 5.000 hafi farist, þar á
meðal 400 börn sem voru í þjóðhá-
tíðarskrúðgöngu.
Barist við tímann
Björgunarmenn börðust í allan
gærdag við tímann en talið er að
fórnarlömb skjálftans, sem grafin
eru í rústunum, lifi ekki lengur en
fjóra til fimm sólarhringa án vatns
og matar. Hver sekúnda skiptir því
máli og fórnarlömbin tóra lengur á
lífi ef þau vita að einhver er að leita
að þeim.
Alþjóðlegu björgunarsveitirnar,
sem nú eru komnar á staðinn, búa
yfir fullkomnum búnaði til að leita
að fólki í rústum. Bæði eru þær með
leitarhunda og tæki sem nemur hita
og hreyfingu djúpt í rústunum,
jafnvel þótt manneskjan, sem graf-
in er undir rústunum, sé meðvit-
undarlaus. Nokkrir fundust í gær á
lífi. 75 ára kona og átta mánaða
gamall drengur, 25 ára kona og eins
árs sonur hennar og 16 ára drengur
voru öll dregin lítið slösuð úr rúst-
um bygginganna.
Auk þess sem áfram er leitað eft-
ir lífi í rústunum er unnið hörðum
höndum að því að koma á sambandi
við umheiminn. Símasambandi var
komið á að hluta til á ákveðnum
svæðum en aðeins litlum hluta íbúa
tókst að komast í samband við ætt-
ingja sína og ástvini á öðrum svæð-
um á landinu.
Neyðarnúmerum hefur einnig
verið komið upp í flestum stórborg-
um Indlands þar sem ættingjar
geta spurst fyrir um afdrif sinna
nánustu.
Ástæðurnar eru nokkrar
Í fyrsta lagi lítið sam
björgunarhópa, í öðru lagi
irnir víða skornir í sundu
jarðskjálftanna og í þriðja
vopnaðir vegaræningjar
bíla á leið inn í sveitirnar.
an nær ekki að stöðva ræ
þar sem hún er nánast ó
enda hafa margir lögreglum
ist í skjálftanum eða misst
og ástvini.
Sameinaði fólk jaf
sem sundraði
Gífurlegur straumur fól
burt frá Bhuj og nágren
hefur engin farartæki en
burtu frá rústunum og von
betri tíma. Sjá má heilu f
urnar ganga meðfram ve
átt frá Bhuj enda hafa
sterkir eftirskjálftar gert
urlega hrætt um að an
skjálfti ríði yfir á hverri stu
Járnbrautarsambandi var komið
á til nokkurra bæja í gær og var
Rajkot þar á meðal. Á ákveðnum
svæðum tókst einnig að koma raf-
magni á en víðast hvar er ennþá al-
gerlega rafmagns- og símasam-
bandslaust.
Mikill fjöldi alþjóðlegra björgun-
arsveita og samtaka er nú kominn
til Ahmedabad. Allir vilja hjálpa til
en bæði íbúar og fulltrúar hjálpar-
stofnana segja fjölmiðlum hér í
Mumbai að samhæfingu og skipu-
lagningu aðgerða sé verulega
ábótavant.
Sumir íbúar vilja meina fleiri ut-
anaðkomandi aðilum að koma og
segja að svæðið beri ekki þann
fjölda fólks sem streymi þangað.
Dreifing hjálpargagna er líka stórt
vandamál. Vistir og lyf streyma til
Ahmedabad en ekki hefur tekist
sem skyldi að koma þeim út í þorpin
og sveitirnar þar sem skaðinn er
hvað mestur.
Indverjar snúa nú bökum saman til að bjarga því sem bja
Jónsdóttir er í Mumbai og segir að þar leggi jafnt stórir
INDVERJAR
UM ENDURU
Horft yfir borgina Anjar, sem er í um 50 kílómetra fjarlægð frá upp
Branthi, sem er fimmtán mánaða gömul, virðir fy
UMRÆÐA UM SKÓLAMÁL
EINKAFRAMKVÆMD
Í SKÓLAKERFINU
Áform meirihluta bæjarstjórnar-innar í Hafnarfirði, um að bjóðaút kennslu í nýjum grunnskóla í
Áslandi í svokallaðri einkaframkvæmd,
eru umdeild. Hafnarfjarðarbær hefur
verið brautryðjandi í einkaframkvæmd
og samið við einkaaðila um byggingu og
rekstur iðnskóla og leikskóla í bænum,
auk Áslandsskóla.
Einkaframkvæmd við byggingu og
rekstur mannvirkja er orðin vel þekkt
hér á landi – þar eru Hvalfjarðargöngin
líklega kunnasta dæmið. Deilt hefur
verið um þessa aðferð, en færa má sterk
rök fyrir því að með henni megi nýta
kosti einkaframtaksins til að finna hag-
kvæmustu leiðina og halda niðri kostn-
aði við verkefni, sem opinberum aðilum
ber skylda til að sjá um að séu fram-
kvæmd. Þá er hins vegar nauðsynlegt að
þeim skuldbindingum, sem ríki eða
sveitarfélög takast á hendur vegna lang-
tímasamninga við einkaaðila, sé til skila
haldið í ársreikningum og skattgreið-
endum veittar upplýsingar um það
hvernig þetta fyrirkomulag kemur út,
miðað við áætlanir um hefðbundinn op-
inberan rekstur sömu verkefna.
Nú vilja bæjaryfirvöld í Hafnarfirði
hins vegar ganga skrefi lengra og fela
einkaaðilum sjálfa kennsluna, kjarnann
í þjónustu skólans við skólabörn og for-
eldra þeirra. Slíkt er skiljanlega við-
kvæmt mál. Eingöngu eitt fordæmi er
fyrir því hér á landi að gengið sé til
samninga við einkaaðila um rekstur op-
inberrar þjónustu með þessum hætti, en
það er samningur heilbrigðisráðuneyt-
isins við Öldung hf. um að fyrirtækið
leggi til og reki hjúkrunarheimili fyrir
mikið veikt eldra fólk í Sóltúni í Reykja-
vík. Heilbrigðisþjónusta og menntun
eru dæmi um opinbera þjónustu, sem
fólk gerir miklar kröfur til, og þess
vegna er eðlilegt að umræður fari fram
um tillögur um breytingar á rekstrar-
formi.
Röksemdir bæjarstjórnarmeirihlut-
ans í Hafnarfirði fyrir einkaframkvæmd
eru þær að bjóða megi upp á betri skóla
fyrir sama eða minna fé með því að veita
einkaaðilum ákveðið svigrúm, innan
ramma grunnskólalaga, aðalnámskrár
og fleiri skilyrða, til að móta skólastarfið
eftir nýjum hugmyndum. Einkaaðilar
séu líklegri en bæjarfélagið til að finna
leiðir, sem bæti þjónustuna við börn og
foreldra.
Minnihlutinn í bæjarstjórn Hafnar-
fjarðar hefur mótmælt þessum áform-
um harðlega. „Aðalatriðið er að við telj-
um að kennsla skólabarna sé ekki
einkavæðingarverkefni. Það er verkefni
sveitarfélaganna að standa fyrir þessari
þjónustu og tryggja með henni jafna
stöðu nemenda,“ segir Lúðvík Geirsson,
bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar, í sam-
tali við Morgunblaðið sl. laugardag.
Í þessum ummælum gætir þess mis-
skilnings að um einkavæðingu grunn-
skólans sé að ræða. Munurinn á einka-
væðingu og einkaframkvæmd er sá að í
einkaframkvæmd hafa opinberir aðilar
áfram bein afskipti af viðkomandi verk-
efni með skilgreiningu á veittri þjón-
ustu. Slíkt hyggjast bæjaryfirvöld í
Hafnarfirði gera; setja strangar kröfur
og skilyrði, sem m.a. gera ráð fyrir að
nemendur sitji við sama borð hvað varð-
ar greiðslu kostnaðar við ýmsa þætti í
skólastarfinu og aðrir grunnskólanem-
endur í Hafnarfirði. Ekki verður heldur
ráðið af þeim drögum að útboðsgögnum,
sem er að finna á heimasíðu Hafnar-
fjarðarbæjar, að neinn sé að tala um að
taka upp skólagjöld eins og tíðkast í
þeim einkaskólum á grunnskólastigi,
sem starfræktir eru hér. Því virðist
ástæðulaust að hafa áhyggjur af því að
jafnrétti nemenda sé ógnað.
Aðalatriðið í þessu máli er ekki
rekstrarform skólastarfsins í Áslands-
hverfi, heldur innihaldið. Í útboðsgögn-
unum er kveðið á um að setja skuli
skólastarfinu mælanleg markmið og
gera reglubundnar mælingar á árangri,
einnig um gæðakerfi og innra gæðaeft-
irlit. Þetta eru ýtarlegri kröfur en gerð-
ar eru til grunnskóla almennt og senni-
lega til þess fallnar að auka gæði
skólastarfsins ef rétt er á haldið, enda
hafa margir verið þeirrar skoðunar að
aðhald og eftirlit með árangri skóla-
starfs hafi almennt verið of lítið hér á
landi.
Vissulega er hér um tilraunastarf-
semi að ræða, sem kann að valda vissri
óvissu hjá nemendum og foreldrum í
Áslandi. Hins vegar ber að líta til þess
að tilraunastarfsemi í kennsluháttum og
skólastarfi er ekki ný af nálinni í ís-
lenzku skólakerfi og hefur til þessa farið
fram undir stjórn ríkis og sveitarfélaga.
Það verður að tryggja festu í skólastarfi
en ákveðnar tilraunir með breytta
kennsluhætti og rekstarform eru nauð-
synlegar til að stuðla að framþróun og fá
samanburð á kostum og göllum mismun-
andi kerfa. Ef hægt er að bjóða betri
skóla í Áslandi fyrir minna eða sama fé
en ella er það tilraunarinnar virði þótt
vissulega beri að fara að öllu með gát.
Þótt umræða um skólamál hafi aukisttalsvert síðastliðin ár þarf að efla
hana enn frekar. Skólamál skipta alla
landsmenn máli og fullyrða má að þau
séu sá málaflokkur sem á eftir að skipta
hvað mestu um framtíðarmöguleika
þjóðarinnar. Það er því mikilvægt að
umræðan sé eins mikil og vönduð og
frekast er kostur.
Svanfríður Jónasdóttir alþingismað-
ur benti á þetta í grein í Morgunblaðinu
síðastliðinn sunnudag.
Svanfríður sagði að misbrestur væri á
því að umræða um menntamál væri
nægilega djúp og markviss. Umræðuna
sem fylgdi í kjölfarið á birtingu niður-
staðna úr samræmdum prófum í fjórða
og sjöunda bekk grunnskóla landsins
fyrr í mánuðinum taldi hún sýna þetta
berlega en hún var af skornum skammti.
Í niðurlagi greinar Svanfríðar segir:
„Það er afar mikilvægt þegar verið er að
fjölga samræmdum prófum og birta nið-
urstöður þeirra að unnt sé að læra af
þeim þannig að skólarnir og umhverfi
þeirra geti haft gagn af. Til þess þarf
meiri umfjöllun og breiðari svo að um-
ræðan verði almennari og dýpri. Það
þarf að leita svara við fleiri spurningum
og læra af svörunum. Einungis þannig
verður hægt að þróa samspil skólans og
þess samfélags sem hann á að þjóna
þannig að allir hafi gagn af.“
Svanfríður benti á að það þyrfti að
leita svara við því hvers vegna sumir
skólar skara fram úr öðrum á breiðari
grundvelli en hingað til hefur verið gert.
Þar væri ekki nóg að kanna innra starf
skóla heldur og samspil þeirra við sam-
félagið sem þeir þjóna.
Óhætt er að taka undir þessi orð
Svanfríðar Jónasdóttur.