Morgunblaðið - 31.01.2001, Blaðsíða 33

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 2001 33
Njálsgötu 86, sími 552 0978
Tilboðsdagar hefjast
1. febrúar
Ungbarnafatnaður
Rúmfatnaður
Myndaefni - tilvalin í gluggatjöld
10-50% afsláttur
HINN 21. janúar síð-
astliðinn varð Flug-
virkjafélag Íslands 54
ára og hélt félagið upp á
afmælisdaginn með því
að heiðra 29 flugvirkja
er stóðu að stofnun
félagsins þriðjudaginn
21. janúar 1947 og eft-
irlifandi fyrstu stjórnar-
menn. Var þessum
frumherjum veitt heið-
ursmerki Flugvirkja-
félags Íslands.
Af þeim er í fyrstu
stjórn flugvirkjafélags-
ins voru lifa einungis
tveir, þeir Dagur Ósk-
arsson, sem var fyrsti
ritarinn, og Sigurður Ingólfsson,
fyrsti gjaldkeri félagsins.
Í afmælisveislunni kom margt afar
fróðlegt í ljós en mest bar á virðingu
og fölskvalausri samheldni þessara
elstu félagsmanna FVFÍ. Þeir voru
ekki alltaf sammála né heldur sáttir í
árdaga félagsins um ýmislegt sem
hlegið væri að í dag – en lifa við það,
að samheldnin hefur ekki sundrað
þeim sem stéttarfélagsmönnum og
hefðu ekki vilja fara á mis við neitt –
nema atvinnuleysisdrauginn, sem
vakti yfir starfi þeirra nær allan
starfsferilinn. Hins vegar varð ég
hissa, í viðræðum mínum við stofn-
félagana, þar sem rifjað var upp fyrir
mér að einungis átta mánuðum eftir
stofnun Flugvirkjafélagsins var sam-
ið um fyrsta kaup og kjör flugvirkja
hérlendis. Menn urðu ekkert sérstak-
lega sammála um samn-
inginn eða hvernig bæri
að túlka hann. Jafn-
framt kom fram að
FVFÍ, þá ekki orðið
þriggja ára gamalt iðn-
greinafélag, fór í fyrsta
verkfallið 1. janúar 1950
og stóð það til 17. apríl
sama ár. Þetta er enn
lengsta skráða verkfall
landsins og vill Flug-
virkjafélag Íslands ekk-
ert minnast þess sér-
staklega, né státa af því
að vera þaulsetnasta
stéttarfélagið í verkfalli
hérlendis. Í verkfallinu
árið 1950 bar eitthvað á
verkfallsbrotum, líklega vegna þess
að sumir félagsmenn vissu ekki að
þeir væru að vinna í verkfalli, aðrir
vegna þess að þeim var hótað af
vinnuveitendum og lærðu hugtakið
,,þú ert atvinnulaus ef þú gerir ekki
eins og við segjum“.
Það er oft hollt að hlusta á þá sem
starfað hafa að stéttarfélagsmálum,
heyra um reynslu þeirra, kröfur og
baráttumál ef ekki væri til annars en
að líta í eigin barm og sjá að næstum
lítið hefur breyst með tilliti til at-
vinnuöryggis flugvirkja hérlendis.
Á dögunum tilkynnti Sigurður
Helgason forstjóri Flugleiða og ferða-
frömuður ársins 2000, ásamt yfir-
mönnum tæknideildar Flugleiða, að
til stæði að segja 38 fastráðnum flug-
virkjum félagsins upp störfum. Þetta
væri gert vegna samdráttar í rekstri
félagsins, og vegna harðnandi sam-
keppni um erlend verkefni í viðhaldi
flugvéla og vegna þess að það vilji
bara enginn fljúga til Íslands með
flugvélar til skoðunar. Það væri svo
dýrt að fljúga yfir hafið með tóma
flugvél í skoðun og vegna þess að og
vegna þess að og vegna þess að...
Sigurður minntist þó þess að hafa
getið á fundi með starfsfólki Flugleiða
í Keflavík, sem haldinn var í nóvem-
ber síðastliðnum, að ekki kæmi til
uppsagna starfsmanna vegna erfiðrar
stöðu félagsins. Vegna orða hans fyrr
kom fundurinn eins og köld vatns-
gusa yfir okkur, vitandi að aðrir 11
lausráðnir flugvirkjar láta af störfum
í apríllok. Auk þessa á að fækka um 10
önnur störf í tæknideild Flugleiða.
Ástæða þess að ég set orð á blað er
vegna þess sem yfirmaður tækni-
deildar Flugleiða tók fram á fundin-
um. Hann sagði að öll erlend flug-
félög, sem notið hefðu viðhalds-
þjónustu Flugleiða, væru ánægð með
vinnuna í alla staði, og gat hann þess
jafnframt að dregið hefði úr að leita
erlendra verkefna. Það hefði verið
reynt með því að senda um 700 fax-
bréf til flugfélaga, auk þess sem
hringt hefði verið til Finnair, en engin
svör hefðu borist þaðan. Ég held fram
að hér sé eitthvað hroðalegt að, sem
fæst engan veginn staðist. Ég kvíði
því að fleiri „sprengjum“ verði hent til
okkar á flugskýlisgólfið í náinni fram-
tíð. Þar verður ábyggilega byrjað á að
viðra hugmyndir um enn meiri sam-
drátt og breytingar í „sparnaðarátt“
og einhverra hluta vegna þori ég ekki
að nefna hugmyndir mínar, því að
mér læðist sá grunur að þær yrðu lík-
lega teknar alvarlega, ígrundaðar
lauslega og að lokum bornar fyrir
stjórnarfund Flugleiða, til samþykkt-
ar og viti menn: „Voila! Flugskýli
Flugleiða nr. 8 á Keflavíkurflugvelli
verður selt, öllum starfsmönnum
verður sagt upp og viðhaldsþjónusta
félagsins verður keypt í útlöndum.“
Fyrir 24 árum fagnaði Flugvirkja-
félag Íslands 30 ára afmæli og lýsti
þáverandi formaður félagsins því yfir
í blaðaviðtali að það væri tilhneiging
flugfélaga að flytja viðhald flugvéla úr
landinu. Hann taldi það þá þjóðarhag
að hafa allt viðhald íslenskra flug-
félaga hér heima. Það myndi leiða af
sér að gjaldeyrir sparaðist, auk þess
sem ríkið hefði af vinnulaunum flug-
virkja skattatekjur og önnur gjöld
þessu tengdu.
Ég tek núna, 24 árum seinna, heils
hugar undir orð þáverandi formanns
Flugvirkjafélags Íslands, sem er nú-
verandi yfirmaður tæknideildar
Flugleiða, og spyr, eins og hann hefur
eflaust gert þá: Hvers vegna?
Af hverju í ósköpunum eru menn
ekki sendir út í heim til að afla við-
haldsverkefna? Það fer gott orð af
viðhaldsdeild Flugleiða á Keflavíkur-
flugvelli. Af hverju auglýsa Flugleiðir
ekki viðhaldsþjónustu sína í erlendum
fagtímaritum og hjá aðilum sem sér-
hæfa sig í að auglýsa og kynna við-
haldsdeildir sem veita slíka þjónustu?
Er ekki hægt að beina annars ágætri
auglýsingastefnu félagsins jafnframt
á nýjan markað og aðrar brautir held-
ur en þessar endalausu landkynning-
ar? Eða er allt sem á undan er gengið
einungis til að rétta efnahagsreikning
félagsins fyrir næstkomandi aðalfund
Flugleiða?
Afmælisfundur Flugvirkjafélags
Íslands var haldinn í skugga yfirvof-
andi hópuppsagna. Uppsagna sem
snerta ekki bara þá sem í hlut eiga,
heldur einnig fjölskyldur, heimilislíf
og fjárhagsöryggi þeirra allra. Þetta
á sér stað í landi sem hefur upp á
margt að bjóða í faglegri viðhalds-
þjónustu flugvéla. Í landi sem liggur í
alfaraleið mitt á milli stórra heims-
álfa. Ég minnist ekki annars úr sjáv-
arútvegi, en að reglan sé sú að skipta
um áhöfn í brúnni, ef ekkert veiðist, í
stað þess að senda hásetana suður!
Mér verður að lokum hugsað til
starfsfélaga minna, sem enn á ný eru
minntir á, eftir meira en 64 ára sam-
fellt atvinnuflug á Íslandi, að hérlend-
is er algert atvinnuóöryggi í iðngrein
flugvirkja. Mér varð það hinsvegar
deginum ljósara að félagsvitund og
samheldni okkar hefur aukist og er í
réttu hlutfalli við óvissa framtíð.
Samheldnin eykst
Þórður
Jónsson
Flugvirkjar
Af hverju í ósköpunum
eru menn ekki sendir út
í heim til að afla við-
haldsverkefna? spyr
Þórður Jónsson. Það fer
gott orð af viðhaldsdeild
Flugleiða á Keflavíkur-
flugvelli.
Höfundur starfar í tæknideild Flug-
leiða og er ritstjóri Flugvirkjans,
fréttablaðs FVFÍ.
REYKJAVÍK hefur
haft ómældan hag af
því að vera höfuðborg
landsins, án þess hlut-
verks væri hún vart
svipur hjá sjón. Á síð-
ustu öld kostuðu lands-
menn allir gífurlegu
fjármagni til að byggja
þar upp stjórnsýslu
landsins, svo og mið-
stöðvar heilbrigðiskerf-
isins, mennta og lista í
landinu. Þessa njóta
Reykvíkingar nú og
þetta verkar eins og
segull á aðra lands-
menn, svo við stöndum
nú frammi fyrir meiri
fólksflutningum innanlands en við
höfum áður gert.
Þegar litið er til uppbyggingar
samgangna þarf að líta til landsins
alls. Líta verður til þess að landið allt
myndar eina efnahagslega heild.
Horfa verður til þess hversu mikil-
væg sú efnahagsstarfsemi er, sem er
utan höfuðborgarsvæðisins. Efna-
hagsstarfsemin úti á landi er ekki síð-
ur mikilvæg fyrir Reykvíkinga en þá
sem þar búa.
Við skipulag samgangna væri eðli-
legt að skipta landinu niður í þróun-
arsvæði með tilliti til þess hversu
langt þau eru frá stjórnsýslu og
helstu sjúkrahúsum, mennta- og
menningarstofnunum landsins, mælt
í ferðatíma. T.d. þau svæði sem eru í
einnar klukkustundar fjarlægð, þau
sem eru í tveggja klukkustunda fjar-
lægð o.s.frv. Reykjavíkurflugvöllur,
sem er eitt mikilvæg-
asta samgöngumann-
virki landsins, er gífur-
lega mikilvægur þegar
litið er til þróunar at-
vinnu- og menningarlífs
í landinu. Með því að
bæta við hálftíma akstri
frá Keflavík, ef reynt
yrði að flytja innan-
landsflugið þangað,
skreppa þau svæði
saman þaðan sem hægt
yrði að ná til höfuð-
borgarinnar á ferða-
tíma sem er styttri en
ein eða tvær klukku-
stundir. Hætt er þá við
að grundvelli verði
kippt undan áætlunarflugi innan-
lands og staða þeirra byggðarlaga úti
á landi versnar, sem helst eru bundn-
ar vonir við að gætu vaxið og dafnað.
Reykvíkingar geta ekki leyft sér
að líta eingöngu á Reykjavíkurflug-
völl út frá sínum þröngu sérhags-
munum. Þeir verða að átta sig á þeim
ríku skyldum sem borgin ber gagn-
vart landsbyggðinni. Þangað sótti
hún á liðinni öld það afl sem hún
þurfti til að vaxa og verða það sem
hún er í dag. Vörn Stefáns Ólafssonar
í Morgunblaðinu 26. janúar, þar sem
hann reynir að verjast gagnrýni á
skýrslu sína um flugvallarkosti, sýnir
að þau sem vilja færa völlinn eru
komin í rökfræðilegar ógöngur.
Hann spyr: „Hvernig ætti til dæmis
að ákveða hvort skipulagsleg tæki-
færi Reykjavíkurborgar með annarri
nýtingu Vatnsmýrar eða lands-
byggðar sjónarmið um aðgengi að
miðborg Reykjavíkur ættu að vega
meira?“ Síðan segir hann: „Reykvík-
ingar gætu litið það öðrum augum en
landsbyggðarfólk.“ Formúlan eða
svarið sem Stefán auglýsir eftir
ræðst einfaldlega af ríkum skyldum
höfuðborgarinnar við landsbyggðina.
Verðmæti Reykjavíkurflugvallar
liggja í að hann er frábærlega vel
staðsettur, öryggið er mikið og lok-
anir fátíðar. Ef byggja á nýjan flug-
völl þarf hann að geta þjónað landinu
í heild jafnvel eða betur en núverandi
Reykjavíkurflugvöllur gerir. Flug-
völlur á Lönguskerjum liggur jafnvel
við höfuðborginni og flugvöllur í
Vatnsmýrinni. Spurning er hinsveg-
ar hvort öryggið verður jafnmikið
þar og lokanir jafn fátíðar. Skoða
þarf hver áhrifin verða vegna
breyttra vindskilyrða, svo og hvort
staðsetning úti í sjó veldur vanda
vegna seltu og ísingar. Haft er eftir
samgönguráðherra í Morgunblaðinu
20. janúar sl. „… að flugvöllur á
Lönguskerjum sé skemmtileg fram-
tíðarhugmynd sem ekki komist á
dagskrá á næstu árum“. Þar kemur
einnig fram að heildarkostnaður við
uppbyggingu flugvallar á Löngu-
skerjum sé á 14. milljarð króna.
Í sama blaði kemur fram að Sam-
tök um betri byggð telji að virði lands
í Vatnsmýrinni sé 40 til 75 milljarðar
króna eftir því hver þéttleiki byggðar
yrði. Í sama streng tekur Trausti
Valsson skipulagsfræðingur í grein
sem hann ritar í sama blað, þar sem
hann segir: „... og verður þá ávinn-
ingur Reykjavíkur af flutningi flug-
vallarins út á Löngusker miklu meiri
en tilkostnaðurinn við gerð flugvallar
þar“. Miðað við þessi rök yrði ávinn-
ingur Reykjavíkur ekki undir 26
milljörðum þótt Reykjavíkurborg
greiddi allan kostnað af flutningi
flugvallarins.
Hugmynd Trausta um að fjár-
magna flutning flugvallarins með
svipuðum hætti og Hvalfjarðargöng-
in er órökrétt séð í þessu samhengi.
Hann stingur upp á því að afborganir
yrðu að hluta til greiddar með flug-
vallarskatti líkt og afborganir Hval-
fjarðaganga eru borgaðar með gjaldi
þeirra sem um göngin fara. Regin-
munur er, að þeir sem nota Hval-
fjarðargöngin njóta ávinningsins af
göngunum og borga fyrir þau. Þeir
eiga einnig val um að aka fyrir Hval-
fjörð. Á hinn bóginn eru það Reyk-
víkingar sem njóta ávinnings af flutn-
ingi Reykjavíkurflugvallar og eiga
því að borga fyrir flutninginn, en ekki
þeir sem nota flugvöllinn.
Ef þær greinar og fréttir um flug-
vallarmálið, sem birtust í Morgun-
blaðinu laugardaginn 20. janúar sl.
eru skoðaðar í samhengi, virðist vera
búið að greina kjarna málsins sem
sátt ætti að geta orðið um meðal
landsmanna. Gengið er út frá því að
sýnt verði fram á að flugvöllur á
Lönguskerjum sé jafnöruggur og
flugvöllur í Vatnsmýrinni og lokanir
verði jafn fátíðar og þar. Þegar það
hefur verið gert er eðlilegt að þeir
sem njóta ávinningsins af flutningi
flugvallarins, það er Reykvíkingar og
Reykjavíkurborg, greiði allan þann
kostnað sem hlýst af flutningi flug-
vallarins.
Í raun tekur Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir borgarstjóri undir þessi
sjónarmið í Morgunblaðinu daginn
eftir, þ.e. sunnudaginn 21. janúar sl.
Þar er haft eftir henni: „Ástæðan fyr-
ir því að við erum að fara af stað með
þessa umræðu er ekki sú að græða
fjármuni heldur erum við sem skipu-
lagsyfirvöld að horfa til framtíðar og
hvernig borgin getur þróast í fram-
tíðinni. Það er að auðvitað sjálfsagt
að skoða með hvaða hætti þeir fjár-
munir yrðu nýttir sem kæmu til
vegna þess lands sem losnaði.“ Að
vísu bætir hún við, sjálfsagt til að
byggja upp samningsstöðu sína: „En
þetta verður bara að koma í ljós þeg-
ar niðurstaðan liggur fyrir eftir at-
kvæðgreiðsluna.“ Í mínum huga er
það á hinn bóginn sjálfsagt að þeir
sem njóta ávinningsins af flutningi
flugvallarins, þ.e. Reykvíkingar og
Reykjavíkurborg, greiði kostnaðinn
sem af því hlýst.
Ég geri því að tillögu minni til
borgaryfirvalda að kostirnir sem val-
ið verður um í komandi atkvæða-
greiðslu verði tveir. Annar kosturinn
verði Reykjavíkurflugvöllur á núver-
andi stað. Hinn kosturinn verði að
flugvöllurinn verði fluttur út í Löngu-
sker og að Reykjavíkurborg greiði
allan kostnað af flutningi og upp-
byggingu flugvallar þar.
Er sáttaleið
fundin?
Halldór
Árnason
Reykjavíkurflugvöllur
Reykvíkingar geta ekki
leyft sér, segir Halldór
Árnason, að líta ein-
göngu á Reykjavík-
urflugvöll út frá sínum
þröngu sérhagsmunum.
Höfundur er efna- og hagfræðingur,
búsettur í Reykjavík.
Ókeypis lögfræðiaðstoð
öll fimmtudagskvöld milli kl. 19.30 og 22.00 í síma 551 1012
Orator, félag laganema
Minningarkort Styrktarfélags
krabbameinssjúkra barna
www.skb.is/framlog/minningarkort.html Sími 588 7555