Vísir - 17.02.1981, Blaðsíða 9

Þriöjudagur 17. febrúar 1981.
vtsm
9
Hrauneyjafoss ári ifyrr.
Sá möguleiki, sem
menn höfðu til að koma i
veg fyrir orkuskort í ár,
var að láta Hrauneyja-
fossvirkjun komast i
gang einu ári fyrr en
áætlað var, það er 1980 í
stað 1981. Guðmundur G.
(Dbl. 11 þ.m.) og fleiri
stjórnmálamenn hamra á
því að Sigöldulón leki og
járnblendiofn 2 á
Grundartanga hefði ekki
átt að taka i notkun. Með
þessu eru þeir að reyna
að læða því inn hjá al-
menningi að orkuskortur-
inn nú sé sérfræðingum
Landsvirkjunar að
kenna. En þetta er alfarið
rangt. Orkuskorturinn
hefði að sjálfsögðu orðið
eitthvað minni, en engu
sem munar.
Þaö sem munað hefði um, var
að taka Hrauneyjafoss i notkun
ári fyrr. Slikar framkvæmdir
eru timasettar með margra ára
fyrirvara, og eru orkuspár not-
aðar til þess, en aðferðin sjálf er
mjög sérhæfð og flókin. tslend-
ingar geta verið stoltir af þvi, að
þessi aðferð er að mestu leyti
hönnuð af islenskum visinda-
mönnum og verkfræðingum og
hefur hvarvetna, sem hún hefur
verið kynnt, hlotið lof erlendra
fræðimanna. Otilokað er að
gera nánar grein fyrir henni
hér, en árleg aukning raforku-
sölu til almennings, sem er 20-30
megavött á ári, er mjög veiga-«
mikið atriði i þessu sambandi. 1
dag eru keyrð um 25 megavött
ORKUKREPPA
STJÚRNMALAMANHA
norður i land eftir norðurlinu.
Alagið frá henni er nokkurnveg-
inn það sama og árs aukning.
Þetta álag gátu menn ekki séð
fyrir. Vitneskjan um það hefði
breytt ákvörðuninni um Hraun-
eyjafossvirkjun. Sú vitneskja
hefði haft það i för með sér að
Hrauneyjafossvirkjun hefði
verið hrundið af stað i fyrra, og
enginn orkuskortur verið i ár,
þrátt fyrir lélegt veðurfar og
venju fremur litið vatn.
Krafla brást og brást og
brást.
Flestir muna eftir Kröflu-
framkvæmdunum sjálfum, en
ég held að fæstir þekki eftirleik-
inn. Hann er sá, ^ð allar götur
siðan 1977 hefur verið jarmað
vfir þvi að ekki fengist nægilegt
fé til borana. Þvi hefur statt og
stöðugt verið haldið fram, að
væri borað myndi Krafla vinna
orku. Sönnun þess fá menn hjá
Guðmundi G., hann segir að
1978 var áætlað að framleiða 35
megavött i Kröflu nú 1981. Og
hvað framleiðir svo Krafla?
Eitthvað um 10 MW hefur
heyrst. Mismunurinn á þessu og
35 MW siðan 1978 er einmitt það
sem verið er að keyra norður i
dag. útilokað var fyrir Lands-
virkjun, — embættismenn henn-
ar og ráðgjafa — , að vita fyrir-
fram, að þessi 35 megavött
mundu bregðast eins og öll hin.
Hin pólitísku mistök.
Pólitisku mistökin i Kröflu
hafa á dæmalausann hátt leitt
okkur i orkuskortinn. Sýnt var
fram á að virkjunin mundi
aldrei borga sig þvi hún væri
rangt tlmasett. Samt var hún
byggð Leirhnjúkur gaus kröft'
ugu gosi 1975. Þá hefði verið
skynsamlegast að stööva fram-
kvæmdir, en áfram var haldiö.
Framkvæmdin var rangt skipu-
lögð þ.e.a.s. stöðvarhús fyrst,
gufuveita á eftir. En þetta á
auðvitað að gerast i nákvæm-
lega öfugri röð, gufuveita fyrst,
siðan prófa holur, stöðvarhús
siðast. En látum nú svo vera
horfum augnablik framhjá
þessum framkvæmdalegu mis-
tökum. Hvað var gert til að ráða
bót á þessu: Var RARIK gert
kleift að virkja fyrir sig? Nei.
Var farið að ráðum Jónasar
Eliassonar og ónotaða Kröflu-
túrbinan sett upp i Svartsengi?
Nei. Var Landsvirkjun beðin að
hraða vatnaveitum á hálendinu
eða undirbúa sig á annan hátt?
Nei. Og af hverju var ekkert af
þessu gert? Atti aldrei að viður-
kenna nein mistök? Atti að
bjarga þvi sem bjargað varð af
andlitinu? Er þá alveg sama
hvað það kostar? Já, í dag er
búið að bora allar holur i Kröflu,
sem upphaflega átti aö bora og
ennþá er engin orka sem orð er
á gerandi.
Og hin pólitíska frekja.
En allt þetta hefði mátt kyrrt
liggja. Það bætast engar kiló-
vattstundir inná kerfiö meö þvi
að rifja þetta upp. En við skul-
um ekki gleyma þvi, að þetta
Kröflumál var undir pólitiskri
stjórn þingmanna frá byrjun til
enda og er enn. Svo þegar einn
af þessu liði veður fram á rit-
völlinn og kennir verkfræðileg-
um mistökum hjá öðrurrvorku-
skortinn nú, þá er mælirinn
endanlega fullur. Og hver er svo
það sem ætlar aö slá sig til ridd-
ara með aðdróttunum á aöra?
Það er verkfræðingur, sem situr
á Alþingi, einn af fáum þar inni,
sem virkilega hafði vit á/hvilikt
hneyksli Kröflumálið var. Og
mótmælti þessi maður ekki?
Nei. Gerði hann ekki félögum
sinum grein fyrir, hvar rangt
var að fariö? Nei. Gerði hann
ekki opinberlega grein fyrir
áhættunni? Nei. Hann þagði
eins og fiskur og greiddi atkvæði
með, hvenær sem hann hafði
tækifæri til. Þessi alþingismað-
ur telur sig hafa efni á þvi að
gagnrýna álagsstýringu hjá
Landsvirkjun. Hann telur sig
þess umkominn að ásaka mig
fyriraðhafa gefið Landsvirkjun
slæm ráð i lekamálum. A hvor-
ugu þessara atriða hefur
alþingismaðurinn nokkra sér-
þekkingu, þó verkfræðingur sé.
Hann veit, að Sigöldustöð gæti
framleitt meira ef lónið læki
ekki. Hversu mikið veit hann
ekki. Sömu sögu er að segja um
járnblendiofninn sem fékk raf-
magn i október. Ef hann hefði
ekkert fengið, heföi verið meira
til núna. En hversu mikið
meira? Það veit ekki alþingis-
maðurinn. En þessi algeri
skortur á vitneskju um málið
hindrar ekki manninn i að reyna
að slá sig til riddara.
Hótanir Guðmundar G.
En það er ekki nóg með að i
grein Guðmundar séu aðdrótt-
anir og svivirðingar, heldur eru
þar lika beinar hótanir. ,,Ég
þarf ekki miklar brýningar tii
viðbótar til þess að krefjast þess
á Alþingi að málið verði rann-
sakað” skrifar Guðmundur G.
Hér talar sá sem valdið hefur.
En hvaða framhald á nú að
verða á þessu? Ætlar Guðmund-
ur G. að standa upp á Alþingi og
halda eftirfarandi ræðu: „Jónas
Eliasson hefur skrifað um mig
svo afdráttarlausar greinar
bæði i dagblaðinu Visi og Dag-
blaðinu sjálfu að ég neyðist til
að biðja háttvirt Alþingi um að
rannsaka málefni Landsvirkj-
unar mér til varnar”? Heldur er
það nú ótrúlegt. Varla fer Guð-
mundur G. að gera það að
ástæðu fyrir opinberri rannsókn
á Landsvirkjun, að ég hafi
skammað hann i blöðum. Nei,
þessum hótunum er nú ætlað
annað. Þeim er augljóslega ætl-
að að hitta fyrir stjórnendur
Landsvirkjunar og flytja þeim
eftirfarandi boðskap: „Annað-
hvort þaggið þið niður i þessum
manni eða ég mun hefja aðför
aðykkurá Alþingi.” Og þetta er
sniðugt Guðmundur G. Svona
hótanir er ekki hægt annað en að
taka alvarlega. En þú kemur of
seint Guðmundur G. Fyrir skrif
min um svartoliumál, orkumál,.
Kröfumál og fleiri mál hef ég
margsinnis fengið svona hótan-
ir. Smám saman lærist manni
að leiða þær hjá sér.
Hugleiöingar.
Deila okkar Guðmundar G. er
ekki merkilegt framlag til orku-
mála. En hún hefur vakið hjá
mér ýmsar hugsanir um mál-
efni sem i dag liggur mörgum á
hjarta, það er að segja, vaxandi
valdabrölt og valdagræðgi
alþingismanna og aðferðirnar
sem þeir beita i þessari baráttu
um völdin og hver við annan.
Það er búið að koma þvi inn
hjá þjóðinni að eðlilegt sé að al-
þingismenn hafi völd. Sam-
kvæmt stjórnarskránni eiga
þeir ekki að hafa annað vaid en
löggjafarvaldið. Samt sem áður
fara mestir starfskraftar þing-
manna nú orðið i að skipa i ýms-
ar nefndir, i stjórnir fyrirtækja
og koma á fót stofnunum, sem
þeir stjórna sjálfir. Þeir sem
setja lögin eru lika farnir að
framkvæma þau.
Til að standa vel að ákvörðun-
um eins og til dæmis i orkumál-
um þurfa menn að hafa starfaö
það lengi að þessum málaflokki
að þeir hafi yfirsýn yfir beinar
afleiðingar gerða sinna. Enginn
þingmaður i dag hefur neina
slika reynslu. Margir dugandi
Jónas Elíasson
prófessor ritaöi fyrir
nokkru grein um orkumál
og sýndi fram á, hvernig
aðsteöjandi vandi í
orkumálum hefur hlotist
af ráöleysi stjórnmála-
manna. Guðmundur G.
Þórarinsson og fleiri
hafa sent Jónasi tóninn
fyrir þessi greinaskrif og
er það tilefni þeirrar
greinar Jónasar sem hér
birtist.
menn hafa unmö aö málefninu
meira eða minna alla ævi. í
þeim hópi eru stjórnmálamenn
dæmdir eftirbátar.
Sjá menn ekki hvað þarna er
að gerast? Það sem er að gerast
er að dugandi djarfir menn, sem
kosnir eru á Alþingi með góðum
stuðningi og trausti kjósenda
sinna, breytast i pólitiska lodd-
ara á samri stundu og þeir troða
sér i valdaaðstöðu? sem þeir
ráða ekki við, hvorki stjórn-
unarlega, né faglega.
Þetta sem hér hefur verið
sagt á kannski minna við um
Guðmund G. en marga aöra. En
skrif hans undanfarna daga
benda til þess að hann sé nú
leiður á utangarösverunni og
langi nú I bitlinga. Að aðrir hafi
gert mistök er hin sigilda afsök-
un þingmanna fyrir að sölsa
undir sig meiri völd. Guðmund-
ur G. er kominn af stað og þaö
er heil hjörö á eftir honum. A
þeim að takast að sölsa undir
sig það litla sem eftir er af rétti
til að taka ákvarðanir i orku-
málum án pólitiskrar ihlutun-
ar?