Morgunblaðið - 19.02.2005, Blaðsíða 60

60 LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Plötusala jókst á síðasta ári.Samkvæmt Tónlistanum,sem á eru 30 söluhæstuplöturnar hverju sinni,
jókst sala íslenskrar tónlistar um
tæp 30%. „Það er gríðarleg við-
urkenning og hvatning fyrir útgef-
endur og íslenskt tónlistarfólk til að
halda ótrauð áfram, þótt ýmsar ytri
aðstæður geri vettvanginn eins og er
e.t.v. minna spennandi en hann gæti
verið,“ segir Kjartan.
Er aukningin jöfn, eða eru
það bara söluhæstu plöturnar
sem seljast í fleiri eintökum?
„Nú birtast endanlegar tölur
ekki fyrr en um mitt ár, þegar
upplagseftirlitið hefur lokið
störfum, en söluaukningin virð-
ist vera mjög jöfn. Sem dæmi
má nefna að nýrri og yngri spá-
menn hafa verið að spjara sig
mjög vel; hljóta verðskuldaða
athygli og ná í gegn til hlust-
enda.
Í raun má segja að mjög
ásættanlegur árangur hafi
náðst með flestalla titla. Það er
kannski ekki síst vegna þess að
útgefendur hafa þurft að bregð-
ast við breyttum ytri aðstæðum,
vandað betur til útgáfu og lagt
töluverða vinnu í að kortleggja
hverjir það séu sem kaupa tón-
list núna. Áður fyrr höfðu menn
meiri tilhneigingu til að renna
bara blint í sjóinn og útgáfan bar
e.t.v. meiri keim af færibandafram-
leiðslu en núna.“
Er þá farið að sinna hópum sem
voru kannski vanræktir, eins og t.d.
eldra tónlistaráhugafólki?
„Ég held að Tónlistinn segi allt
sem segja þarf hvað þetta varðar.
60–70% af mest seldu titlunum fyrir
jólin, og þar af leiðandi á síðasta ári,
höfðu að geyma endurútgáfur eða
endurvinnslu á eldri tónlist.“
Þegar þú talar um nýjar ytri að-
stæður í hljómplötuútgáfu ertu
væntanlega að tala um niðurhal á
tónlist.
„Já, ég held að það sé til dæmis
einn af þeim þáttum sem ógni sölu.
Vissulega er ógnin mikil, en um leið
felst í þessu mikið tækifæri, sem
menn reyna að finna leið til að nýta
sér eins hratt og aðstæður leyfa og
breyta þannig viðskiptalíkani tón-
listarsölu.
Niðurhalið hefur haft mikil áhrif,
það er ekki spurning, en svo virðist
samt vera að hér á Íslandi ríki nokk-
uð sérstakar aðstæður. Niðurhalið
kemur bersýnilega meira niður á
sölu á erlendu efni en íslensku, og þá
sér í lagi popp- og rokktónlist. Nýrri
íslenskri popp- og rokktónlist er
töluvert hlaðið niður. Sem dæmi má
nefna að á tónleikum urðu liðsmenn
Mínuss varir við að 7–8 af hverjum
10 sem báðu um áritun á disk með
sveitinni voru með heimagert eintak.
Eins má ætla að aukið niðurhal hafi
dregið verulega úr sölu listamanna
eins og Erps Eyvindar.
Gegnumgangandi er þó líklegt að
Íslendingar vilji ekki stela frá þeim
tónlistarmönnum sem nánast búa í
sama hverfi. Beri með öðrum orðum
meiri virðingu fyrir eignum ná-
granna sinna. Eins má gera því
skóna að plöturnar séu keyptar til
gjafa frekar en að fólk fari sjálft að
kaupa. Svo hafa útgefendur auðvitað
áttað sig á aðstæðum á markaði,
leggja meira upp úr vönduðum um-
búðum, auk þess að stíla meira inn á
þá markhópa sem síst nenna að
standa í að hala niður tónlist,“ segir
Kjartan. „Niðurhalið er hins vegar
svo nýtt af nálinni og fæstir búnir að
átta sig á því hversu stórtæk áhrifin
verða til lengri tíma. Við getum
ímyndað okkur að foreldrar ættu til
að mynda skyndilega kost á ókeypis
bleium, en sá böggull fylgdi skamm-
rifi að límið vantaði öðrum megin og
stærðin væri ekki alveg rétt. Myndi
fólk ekki á endanum fara aftur út í
búð og kaupa hina fullgerðu vöru?
Sá sem sækir sér lag á Netið verð-
ur að sætta sig við að það kann að
taka þó nokkurn tíma, það kostar
peninga, lagið kann að vera skemmt,
gæðin kunna að vera lítil og svo má
áfram telja. Á endanum er þetta eins
og flest sem maður fær ókeypis;
langt frá því að vera sambærilegt við
það sem maður borgar fyrir. Það er
svo margt annað sem tengist þessari
upplifun fólks, að hlusta á tónlist, en
bara að ýta á „play“.
Svo er auðvitað sú staðreynd að
tónlist er mjög hentug gjöf. Það er
lítill sjarmi við að mæta með brennd-
an disk sem gjöf í afmælisveislu, eða
senda á undan sér tölvupóst með
þremur viðhangandi lögum. Þá verð-
ur maður fljótt óvinsæll í vinahópn-
um og fjölskyldunni.
Að auki er það þannig að ásókn
fólks í tónlist af Netinu helgast að
miklu leyti af nýjabruminu. Fólk er
að sækja sér lög bara vegna þess að
það er hægt og sankar að sér
ógrynnum af tónlist sem það hefði
ella aldrei keypt eða hlustað á. Þegar
kemur síðan að því að njóta tónlist-
arinnar hentar betur að taka disk úr
hulstrinu, setja hann í spilarann og
njóta.“
Getur verið, að tónlistaráhugafólk
noti niðurhalið til að leita að áhuga-
verðri tónlist og kaupi svo hina lög-
legu afurð, frekar en að láta sér nið-
urhalið nægja?
„Já, það tel ég. Þá er alveg ljóst að
Netið er mjög hentug dreifileið fyrir
tónlist. Fyrr eða síðar verður komin
lausn sem felur í sér jafnvægi á
markaðinum, þannig að allir sem
hagsmuna hafa að gæta, tónlist-
arfólk, útgefendur og tónlistarunn-
endur, fái það sem þeim ber.“
Nú er byrjað að selja tónlist á
Netinu, bæði hér á landi og erlendis.
„Já. Án þess að ég hafi rannsakað
það í þaula er nokkuð ljóst að sala á
tónlist yfir Netið fer hægar af stað á
Íslandi en víða annars staðar.
Ástæðan er að mínu viti fyrst og
fremst sú, að hér er tónlist á hinu
hefðbundna geisladiskaformi til-
tölulega aðgengileg, fyrir nánast
alla. Við eigum fínar plötubúðir og að
auki hafa stórmarkaðirnir lagt tals-
verðan metnað í að eiga nokkuð
breitt úrval af vinsælustu tónlistinni.
Sá sem býr t.d. í Milwaukee kann
að hafa mætur á hljómsveit sem ein-
hver innkaupastjóri þar í sveit hefur
enga trú á eða veit yfir höfuð ekki af.
Í Bandaríkjunum notar fólk Netið
gjarnan til að kaupa tónlist sem það
hefur annars ekki aðgang að.“
Nú hefur tónlistarsala á Netinu
verið tekin inn í vinsældarlista í
Bandaríkjunum og ráðgert er að það
gerist í ár í Bretlandi.
„Í Bretlandi hefur sala og
ólögleg dreifing tónlistar á Net-
inu nánast þurrkað út sölu á
hefðbundnum smáskífum sem
var töluverður markaður fyrir
þarlenda útgefendur, en um leið
er samantekt á upplýsingum
um sölu á tónlist gífurlega mik-
ilvægt tæki fyrir þá sem gefa
hana út. Hún hjálpar við allar
ákvarðanir, gerir auðveldara að
meta aðstæður og skoða árang-
ur.
Í Bandaríkjunum var tekin sú
ákvörðun að taka netsölu inn í
heildarsölutölur, sem er nátt-
úrlega ekkert nema eðlilegt,
enda á sér stað þarna sala sem
segir ákveðna sögu um gengi
ákveðinna titla, þarfir mark-
aðar og viðbrögð við markaðs-
aðgerðum. Sölu þarf því að taka
saman hvernig sem hún kemur
til, yfir búðarborðið eða síma-
línu.“
Þú vannst í tónlistargeiranum í
New York í fimm ár, hjá Polygram
og EMI Records. Hvernig var það?
„Það var mjög dýrmæt reynsla, en
helsti lærdómurinn var að íslenskur
markaður er í raun bara smækkuð
mynd af þeim bandaríska. Þar gilda
sömu lögmál; þar þarf að huga að
sömu hlutum. Auðvitað er aðferða-
fræðin nokkuð önnur, en „bransinn“
virkar alveg eins, nema hvað mark-
aðurinn þar er auðvitað þúsund sinn-
um stærri en hérna heima.
Þar slá menn sér á brjóst fyrir að
selja 500.000 eintök af plötu, og fá þá
um leið gullplötu, en það samsvarar
500 eintökum hér á Íslandi, þar sem
selja þarf 5.000 eintök yfir búð-
arborðið til að fá sömu viðurkenn-
ingu. Útgefendur hér geta verið
mjög stoltir og ánægðir með árang-
ur hérlendis, en á síðasta ári voru
ekki færri en 13 íslenskir titlar sem
fengu gullplötusöluviðurkenningu
og fjórir sem náðu 10.000 eintaka
sölu, eða platínu. Því er alveg ljóst að
íslenska þjóðin er ekki aðeins bóka-
þjóð; hún er líka tónlistarþjóð.
Áhuginn á íslenskri tónlist er afar
mikill og íslenskir tónlistarmenn eru
gríðarlega duglegir. Framboðið á
nýju efni er mikið; grasrótin er virk
og klassískir tónlistarmenn eru of-
boðslega mikilvirkir. Ætli þetta sé
ekki þjóðarsálin í hnotskurn; við tök-
um hressilega á því sem við tökum
okkur fyrir hendur.
Ljósvakamiðlarnir mættu end-
urspegla betur áhuga þjóðarinnar á
íslenskri tónlist og ég tel að salan tali
sínu máli. Vissulega þurfa fjölmiðlar
að gera sínar kröfur og sinna fyr-
irfram skilgreindum markhópum, en
það má ekki gleyma því að sem Ís-
lendingar erum við öll einn og sami
markhópurinn. Það er einfaldlega
þannig að við lítum íslenska tónlist
öðrum augum en þá erlendu. Það er
þess vegna full ástæða til að hæla
Morgunblaðinu fyrir gríðarlega öfl-
uga umfjöllun um íslenska tónlist og
tónlistartengda menningu. Margir
mættu taka sér Morgunblaðið til fyr-
irmyndar í þeim efnum.“
Tónlist | Plötusala jókst á síðasta ári, þrátt fyrir niðurhal
Talsmaður Félags hljómplötuframleiðenda, Kjartan Guðbergsson,
hefur unnið mikið við kynningu og markaðssetningu á tónlist, hér
heima og erlendis. Hann spjallaði við Ívar Pál Jónsson um
plötusölu og nátengda hluti eins og niðurhal á tónlist.
Kjartan Guðbergsson, talsmaður
Félags hljómplötuframleiðenda.
ivarpall@mbl.is
Tölvupóstur er
léleg afmælisgjöf
Morgunblaðið/RAX
FRAMLEIÐENDUR hinnar um-
deildu óperu um sjónvarpsmann-
inn Jerry Springer hafa ákveðið
að ráðast næst í að setja upp söng-
leik sem byggður er á sígildri
kvikmynd eftir Frank Capra, It’s
A Wonderful Life.
Framleiðandinn Jon Thoday
hefur fengið handritshöfundinn
Steve Brown, sem skrifaði verð-
launasöngleikinn Spend Spend
Spend til að skrifa handritið upp-
úr myndinni.
Gera menn ráð fyrir að úr gæti
orðið hinn vinsælasti söngleikur
því þótt myndin sé nú orðin nær
sextíu ára gömul þá nýtur hún enn
mikillar hylli, sérstaklega yfir
jólahátíðina.
Ekki hefur enn verið ráðinn leik-
stjóri eða í hlutverk og því óljóst
hvenær söngleikurinn verður frum-
sýndur. Capra byggði mynd sína á
smásögunni The Greates Gift eftir
Philop van Doren Stern.
Söngleikur byggður á Capra-kvikmynd
Þetta er yndislegt líf
James Stewart og Donna Reed léku
aðalhlutverkin í jólamynd allra jóla-
mynda, It’s A Wonderful Life.