Morgunblaðið - 06.11.2005, Blaðsíða 67

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. NÓVEMBER 2005 67
MENNING
AÐSÓKNIN að sinfóníutónleik-
unum utan raða á fimmtudag var
fyrir ofan meðallag eða hátt í 90%
sætanýting. Eins og alltaf þegar kór
á í hlut verður þó að gera ráð fyrir
aðstandendaþættinum, og má
kannski áætla að 270–360 manns
hafi mætt aðallega vegna tengsla við
um 90 meðlimi Selkórsins – smalist
að meðaltali 3–4 á hvern söngkraft.
Ættu því t.d. fimbulkórverk Haver-
gals Brian að fara létt með að troð-
fylla 1800 sæta framtíðarsalinn við
gömlu höfnina.
Að fjöldi óhagvanra tónleikagesta
var mættur, mátti annars glöggt
heyra af klappi þeirra á milli þátta í
fyrsta dagskráratriði kvöldsins. Það
var Fagottkonsert Antonios Vivaldis
í a-moll F VIII nr. 7; einn af 39 slík-
um er rauðhærði Feneyjaklerkurinn
samdi fyrir leðurlunguðu ungmeyj-
arnar í Ospedale della Pietà. Sem
kunnugt varð hljómsveit stúlkna-
upptökuheimilisins víðfræg á sínum
tíma; álíka eftirlæti tiginna aðkomu-
gesta og sveit Theodórs kjörfursta í
Mannheim hálfri öld síðar.
Þríþætt verkið var aðeins um
kortér að lengd en samt býsna krefj-
andi í útþáttum hvað stökkfimi og
flúrlipurð varðar, og kallaði á hátt-
liggjandi syngjandi legató í hæga
miðþættinum. Rúnar Vilbergsson,
nýskipaður leiðari dýpri tvíblöðunga
í SÍ, fór léttilega með einleiks-
hlutverkið á þetta forneskjulegasta
allra sinfónískra tréblásturshljóð-
færa (klappakerfið ku í grundvall-
aratriðum óbreytt frá síðbarokkt-
íma) og tjaldaði það silkimjúkum
tóni á skýháa toppnótusviðinu að
halda mætti að enskt horn eða ást-
aróbó væri á ferð. Þó virtist 20
manna strengjasveitin stöku sinni
ekki fyllilega samtaka sólistanum
þegar mest gekk á, og kannski
minnst furða í fljúgandi fínalnum er
hefði í mínum eyrum vel þolað ögn
afslappaðra tempóval.
Hraðavölin voru alfarið á ábyrgð
stjórnandans í verki Hindemiths
næst á eftir. Þótt sannfærandi væru
í fyrstu þremur þáttum, fannst mér
sá síðasti hins vegar tekinn á slíkri
flenniferð að til skaða horfði. Og
raunar ekki í fyrsta sinn að svipað
gerist, ef rétt er munað um þennan
annars bráðfæra stjórnanda. Væri
vitanlega einum of langsótt að rekja
meinta hraðafíkn Bernharðs Wilk-
inson til svipaðs dálætis á vélhjólum
og hafði landi hans, Arabíu-
Lawrence heitinn. En kannski að
einhverju leyti til upphafshyggju-
stjórnenda á við Gardiner og Goe-
bel; alltjent virðast eldsnörp tempó í
tízku hin seinni ár, einkum í forn-
músík. En þótt skilja megi löngun
stjórnenda til að flíka færni góðra
spilenda til hins ýtrasta, þá virtist
mér magnaður lokaþáttur „Sinfón-
ískra umbreytinga á stefjum eftir
Weber“ [næsta fælandi heiti á hríf-
andi verki!], satt að segja missa alla
tign og kynngi við þvílíkan ofurasa.
Jafnvel þótt SÍ héldi furðuvel í við
eldmóðug sprotaslögin, og lúðra-
deildin hampaði sínum glæstasta
glampi.
Þessi vonbrigði komu því meir á
óvart sem fyrstu þrír þættir létu vel
í eyrun. Þ.e. vorkátar klaufaslett-
urnar í göngulagi I. þáttar, ang-
urvær kyrrðin í III. – en þó einkum
austræn galdradulúðin í II. („Tur-
andot“) í sérkennilegri sambúð við
orkufreka víðáttu villta vestursins
þar sem djassinnslög dunuðu af
áþreifanlegri spilagleði.
Eina varðveitta messa Dvoráks
(1887) hafði ekki heyrzt hér lengi
unz þrír kirkjukórar fluttu hana í
Hjallakirkju sl. febrúar í upphaflegri
mynd með orgeli. Þetta bráðfallega
verk hljómaði nú með hljómsveit-
arleik (5 mín. og 1⁄9 styttra nú en þá,
ef það segir eitthvað um hraðavöl)
og gerði sig að mörgu leyti mjög vel í
túlkun Selkórsins, þótt ekki verði
hann (enn) talinn meðal höfuðkóra
landsins.
Því meir lögðu menn sig fram, og
var sérstök nautn að ómfríðum sópr-
aninum, er raunar bar oftast altinn
ofurliði á efra sviði þótt væru ná-
kvæmlega jafn fjölskipaðir. Karl-
arnir gerðu og sitt bezta, og var
einkum fámenni þeirra um að kenna
að þeir náðu sárasjaldan eðlilegu
jafnvægi við kvenraddirnar. Fór þar
sem oftar vaxandi vandi blandaðra
kóra hérlendis, og gerist sú spurn-
ing æ áleitnari hvort dæmigerð
fjöldahlutföll á við 29-29-17-14 gefi
trúverðuga mynd af klassískum kór-
verkum. Sízt skal ég gerast frum-
kvöðull að gráti og gnístran tanna.
En hefði miskunnarlaust jafnvæg-
issjónarmið ráðið úrslitum, hefðu
kvenraddir Selkórsins verið skornar
niður um þriðjung fyrir þetta tæki-
færi.
Einsöngvarakvartettinn var vel
mannaður að öðru leyti en því að
raddirnar pössuðu frekar illa saman
í hópsöng. Altrödd Ingveldar Ýrar
var almennt í veikara lagi, sópran
Þóru Einarsdóttur sömuleiðis á
neðsta sviði, og þróttmikill tenór
Eyjólfs Eyjólfssonar skar sig tals-
vert úr í karakter. Þéttur bassi Dav-
íðs Ólafssonar (er mætti kannski
vera ögn opnari í einsöngshlutverki)
féll hins vegar vel að hópnum.
Að vísu er Háskólabíó afleitt söng-
hús og hefði margt örugglega hljóm-
að betur í hæfilega stórri kirkju –
hvað þá alþagnirnar í Sanctus er
gera greinilega ráð fyrir mynd-
arlegu ómhnigi. Engu að síður var
gaman að heyra hér eitt fegursta
messutónverk síðrómantíkur flutt af
innlifun í glansandi hljómsveit-
arbúningi, enda var því forkunn-
arvel tekið af þakklátum áheyr-
endum.
Hraðavöl og herrahörgull
TÓNLIST
Háskólabíó
Vivaldi: Fagottkonsert nr. 6 í a-moll.
Hindemith: Sinfónískar umbreytingar.
Dvorák: Messa í D-dúr Op. 86. Rúnar Vil-
bergsson fagott. Einsöngarar: Þóra Ein-
arsdóttir S, Ingveldur Ýr Jónsdóttir A,
Eyjólfur Eyjólfsson T og Davíð Ólafsson B
ásamt Selkórnum (kórstjóri: Jón Karl Ein-
arsson). Stjórnandi: Bernharður Wilk-
inson. Fimmtudaginn 3. nóvember kl.
19:30.
Sinfóníutónleikar
Bernharður Wilkinson stjórnaði
flutningi hljómsveitarinnar.
Ríkarður Ö. Pálsson
EINHVERNTÍMANN á kamm-
ertónleikum á Kirkjubæjarklaustri
spurði Guðni Franzson klarinettu-
leikari áheyrendur af hverju tón-
skáld hefðu tilhneigingu til að semja
fyrir klarinettu þegar þau fyndu
dauðann nálgast. Guðni nefndi
Brahms máli sínu til stuðnings, einn-
ig Saint-Säens og fleiri. Spurning-
unni var ósvarað á tónleikunum, en
maður getur sér svo sem til að
ástæðuna sé að finna í einstökum
tónblæ klarinettunnar. Hann er svo
þýður og þægilegur að hann dregur
auðveldlega upp mynd af friðsælli
elli í sátt við Guð og menn.
Tónsmíð af þessum toga gat að
heyra á hádegistónleikum þeirra Ár-
manns Helgasonar klarinettuleikara
og Miklós Dalmay píanóleikara í
Norræna húsinu á miðvikudaginn.
Þetta var sónata op. 167 eftir Saint-
Säens, sem hann samdi ári áður en
hann lést. Sónatan er í fjórum þátt-
um en fer í hring, þ.e. endar aftur á
sömu tónum og í upphafi. Skapar
það sérkennilega nostalgískt and-
rúmsloft sem erfitt er að skilgreina í
orðum, en maður sérsjálfkrafa tón-
skáldið fyrir sér að klappa hund-
inum við arininn, rifjandi upp liðna
daga, sæll og með frið í hjarta.
Sælan var auðfundin á tónleik-
unum; þeir Ármann og Miklós fluttu
verkið af sannfærandi innlifun sem
jaðraði við að vera annarsheimsleg,
og þegar upphafstónarnir heyrðust í
annað sinn var það einstaklega fag-
urt. Tæknilega séð var klarinettu-
leikurinn líka afburðagóður ef frá er
talið óþægilega hvass, hrár hljómur
á einstaka stað og örlítið loðnar,
hraðar nótnarunur í upphafi fjórða
þáttar. Píanóleikurinn var sömuleið-
is með eindæmum glæsilegur, í senn
nákvæmur og kraftmikill og var
ekkert hægt að finna að honum. Út-
koman var í heild verulega skemmti-
leg.
Sömu sögu er að segja um Duo
Concertante eftir Darius Milhaud
sem var afar líflegt og grípandi í
flutningi tvemenninganna, en Solo
de Concours eftir André Messager
var ekki alveg eins vel heppnað; sum
tónahlaupin hjá klarinettuleik-
aranum voru ögn ójöfn og varð tón-
smíðin því ekki eins glæsileg og hún
hefði getað orðið. Margt var þó
prýðilega gert, samspil hljóðfæra-
leikaranna var t.d. með ágætum og
túlkunin var gædd réttu tilþrifunum
sem gerðu að verkum að það var
auðvelt að gleyma sér yfir tónlist-
inni. Er ekki leikurinn einmitt til
þess gerður?
Friðsæl elli í sátt
við Guð og menn
TÓNLIST
Norræna húsið/Háskóla-
tónleikar
Ármann Helgason og Miklós Dalmay
fluttu tónlist eftir Milhaud, Saint-Säens
og Messager. Miðvikudagur 2. nóv-
ember.
Kammertónleikar
Jónas Sen