Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 25

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
87
vitað sé. Styrkleiki jarðskjálftans mun hafa verið VI stig á Húsavík, IV stig á
Tjörnesi, Aðaldal og Siglunesi, en III stig víða annars staðar um norðanverða
Suður-Þingeyjarsýslu, í Eyjafjarðarsýslu norðan Hjalteyrar og í Fljótum. Annar
kippur kl. 10 21 fannst á Húsavík og í nærliggjandi sveitum, og á Siglufirði og
Siglunesi. Enn fannst jarðhræring á Húsavík kl. 20 01. Upptök þessara jarð-
skjálfta virðast hafa verið í Skjálfanda, skammt undan landi við Húsavík.
8. nóvember kl. 07 31 fannst allsnarpur jarðskjálfti á Húsavík og Tjörnesi.
Annar minni kippur fannst á Húsavík fyrr um morguninn.
5. desember seint um kvöldið liófust allmiklar jarðskjálltar á Norðurlandi.
Fyrsti kippurinn kl. 23 56 fannst í Grímsey, Siglulirði og Fljótum í Skagafirði.
Annar kippur heldur snarpari fannst á sömu stöðum kl. 24 00.
6. desember héldu jarðskjálftarnir á Norðurlandi áfram, og komu þrír
kippir mestir kl. 10 13, 14 32 og 14 34. Kippir þessir fundust austast á Tjörnesi,
syðst á Akureyri og vestast í Höfðakaupstað. Snarpastir voru þeir IV stig í Gríms-
ey og sennilega einnig á Siglunesi, Siglufirði og sumstaðar í Fljótum í Skagafirði.
Upptök þessara hræringa mældust á hafsbotni skammt suðvestur af Grímsey.
Nú er það svo, að margir jarðskjálftar sjást á jarðskjálftamælum,
þó að þeir ,,finnist“ hvergi. Oft eru þessir jarðskjálftar engu minni,
en hinir, sem finnast, en þá eru upptök þeirra lengra frá dvalarstöð-
um manna, eða að minsta kosti ekki í nágrenni þéttbýlla staða. Nú
má, með talsverðri nákvæmni, ákvarða upptök jarðskjálfta hér á
landi. Það hefur komið í ljós, að flestir þeir jarðskjálftar, sem nokk-
uð kveður að, en ekki hafa fundizt, hafa átt upptök á tveimur svæð-
um inni í óbyggðum. Annað þetta svæði nær yfir Mýrdalsjökul og
Torfajökul, en hitt er í norðvestanverðum X'atnajökli, nánar tiltekið
innan línu, sem hugsast dregin úr Kverkfjöllum um Grímsvötn,
Tungnafellsjökul og Trölladyngju og aftur í Kverkfjöll. Ekki var
vitað um jarðskjálfta á þessum svæðum, fyrr en starfræksla jarð-
skjálftamælis á Akureyri var hafin, nerna í sambandi við eldgos.
Til að sýna, hve mikinn hluta þeirra jarðskjálfta, sem mælast hér
á landi, þessi áður óþekktu jarðskjálftasvæði leggja til, má geta þess,
að á árunum 1954—1958 mældust alls um 150 jarðskjálftar hér á
landi er voru stærri en 3i/£ stig (sjá Náttúrufr. 1954 bls. 5). Af þeim
áttu 42 upptök á Vatnajökulssvæðinu og 18 á Mýrdalsjökuls- Torfa-
jökulssvæðinu, en 43 áttu upptök á Reykjanessvæðinu (Reykjanes
til Hengils) og 39 á Norðurlandssvæðinu, sem að mestu liggur á
hafsbotni.
Svo virðist, sem um helmingur jarðskjálftanna á Vatnajökulssvæð-
inu hafi átt upptök mjög nálægt Grímsvötnum, en flestir hinir hafa