Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1931, Blaðsíða 26

220
Trúin á samfélagið.
IÐUNN
gilda fyrir oss og nú, pá verðum vér að snúa oas að
uppsprettu allra siðgæðislögmála — samfélaginu.
Enn greinilegar sýnir {>að sig, að réttlætis- og réttar-
fars-hugmyndir vorar eru ávöxtur félagsstarfseminnar.
Með dýruinum er mátturinn æðsti réttur. En til [)ess
að lifa og starfa saman. urðu mennirnk að setja sér
vissar reglur um samskiftin sin á meðal; annars gat
engin samvinna orðið, svo aö til heilla horfði. Og þann-
iig urðu lög til.
Jafnvel trúarbrögðin hafa af mörgum verið skýrð
sem saimfélagsfyrirbrigði, enda eru pau [>að vafalítið.
En ekki skal farið lengra út i pessa sálma hér.
VII.
Um það verður naumast deilt, að samhýgðin hafi
átt mikilsverðan pátt í framvindu lífsins og að hennar
gæti ekki lítið í menningarlífi vorra tíma. Það er að
eins ein mannleg eigind, sem hefir haft rneira að segja.
Sú eigind er sjálfselskan. I vissum skilningi má rekja
aliar athafnir og öll viðhorf tii sjálfselskunnar. Dýrið
er sérgott; trúmaðurinn, sem hyggur sig eága eilífa
sælu í vændumi, er lika sérgóður. Ósvífinn kaiupsýsiu-
maður, sem ekki hikar við að féfletta aðra og koma
peim á vonarvöl, og siðfræðingurinn með samvizku
svo húðsára, að hann polir ekki að gera flugu mein,
eru báðir sérgóðir í vissum skilningi. Móðirin, sem
fórnar lífi sínu fyrir barnið sitt, er sérgóð — af pví að
hún finnur, að barnið er hluti af henni sjálfri. Hetjan,
sem lætur lifið fyrir ættjörð sína, er sérgóð — af f>vl
að ættjörðin er hans eigin o .s. frv. Jafnvel samfélagið
sjálft, sem vér eigum alt vort undir, er vitanlega ekki
annað en ávöxtur hagsýnnar sjálfselsku.
En það er augljóst mál, að í raun og veru er ekkert