Búnaðarrit - 01.01.1902, Page 197
189
Það raun óhætt að fullyrða, að engin plöntuætt er mann-
kyninu jafn-nytsamleg og grösin. Til þeirra teljast nálega
allar brauð eða kornplöntur heirasins og þau eru aðalfæða
allra helzt.u alidýra mannkynsins. Laugflestar hinar beztu
fóðurjurtir vorar teljast til grasanna. Þau eru aðalplönturu-
ar á öllu grasgrónu harðvelli; tún, grasmóar og grundir eru
nöfn á þrem binum algengustu grasleudum vorum eða vall-
lendum, og á þeim öllum eru grösin yfirguæfandi. Heyið
af túnunum er nefut taða, af því túuin eru tödd og þar af
er dregið nafuið töðugresi, sein oft er haft sem sameiginlegt
nafn á grösunum. Valllendishey og móliey er heyið kallað
af ötöddu valllendi og grasmóura.
Mest er valllendið og víðáttumest á þurum flatleudis-
flákum í hinum ýmsu dölum víðsvegar um land og hér og
hvar á Suðurlandsuudirlendiuu, og svo ueðau til i fjallahlíð-
unum, einkum á hlíðarfætinuin. Lækir og smáár bera fram
aur og möl og mynda víða smátt og smátt ávalar skriðu-
bungur við fjallsræturnar. Þegar bungur þessar oru orðnar
svo háar, að lækiruir fara að staðaldri að falla öðru hvoru
meginvið þær, gróa þær upp og verðaað valllendisgrundum,
sem í fyrstu eru sléttar. Eu þegar jarðvegurinu þyknar, fara
smátt og smátt að koma fram ójöfnur, gruudiu i'er að þýf-
ast. Fyrst myndast þúfurnar neðst á miðri grundinni, þar
sem gróðurinn kom í'yrst, og þar kemur að lokum, að mikill
hluti at' gruudinni breytist í kargaþýfðan grasmó. Víða
standa bæirnir okkar á þessum fornu uppgrónu skriðubung-
um og höllum við fjallsræturnar. Túnin kring um þá eru
oft þýfðust ueðan til og um miðjuua en sléttari til jaðranna,
þar sem grynnra er á skriðunui, gróðurinn yngri og jarð-
vegsmyiidunin ekki komin eins laugt á veg. Hór ætti vel
við að fara nokkrum orðum um myudun þúfna yfirleitt, en
rúmsius vegna verður að sleppa því. Euda er efhi þetta
svo umfangsmikið og vandasamt að ekki veitti af að rita
um það sérstaka ritgjörð og haua allítarlega.
2. Hálfyrösin eða «tarœttin (Cy p e r a ce æ) eru vafalaust
meikustu fóðurjurtir lands vors að grösunum uudanskildum,