Morgunn - 01.06.1976, Síða 50

48
MORGUNN
„Leggðu alla rannsókn þína í það, að Guð megi mikill
fyrir þér“, segir Meistari Echehart. Það var einmitt þaS, sem
hinir nýju rannsóknarmenn náttúrulögmálanna gerðu. En
kirkjan hafði sínar ákveðnu skoðanir á því, hversu stór Guð
ætti að vera og hvernig líta skyldi á sköpunarverk hans. Kirkj-
an átti einnig sina fastmótuðu og í hæsta máta mannlegu
náttúruspeki og það var gegn henni, en ekki gegn kristin-
dómnum né Biblíunni, sem frumherjar náttúruvísindanna
gerðu uppreisn. Hvað Biblíuna varðar, þá halda bæði Kópem-
ikus og Kepler því fram, að sköpunarsöguna væri ekki unnt
né ætti að skilja bókstaflega, heldur að hún, eins og allar aðr-
ar heilagar bókmenntir, mæli á táknmáli. Jóhannes Kepler
hafði lagt stund á verk gamalla kristinna heimspekinga og
dulfræðinga og var kunnugur hinum táknræna skilningi á
Biblíunni.
Kirkjan lagði hins vegar að jöfnu skilning sinn á náttúr-
unni, sem hundinn var samtíma hennar um það leyti og krist-
ið hugarfar yfirleitt og vísaði á hug eða afneitaði hinum nýju
sannleiksleitendum. MeS því móti skipáSi hún sér og krist-
inni hugsun sess utan viS þá þróun mannlegrar þekkingar, sem
þar hófst.
Ég veit, að það er unnt að útskýra og afsaka afstöðu kirkj-
unnar á þeim tíma, en ég get ekki séð, að það sé með nokkurri
sanngirni unnt að lireinsa burt þann skugga, sem hin kaþólska
bannfæring á bókum hefur varpað á afstöðu kristindómsins
til sannleikans með afneitun sinni á heimsmynd Kópernik-
usar. Þessu banni var fyrst aflétt rétt fyrir síðustu aldamót.
Sú efnishyggja og það guðleysi, sem þá hafði breiðzt út og
orðið ráðandi i evrópskri hugsun, var ekki vísindunum að
kenna. Hún var fyrst og fremst því að kenna, að niðurstöður
þessara rannsókna voru túlkaðar og kynntar almenningi af
mönnum, sem vegna upprunalegrar afstöðu kirkjunnar til
vísindanna, litu á kristindóm og trúarbrögð sem versta óvin
sannleikans og þekkingarinnar. Það verður að viðurkenna,
að það var auðvelt verk, þegar málið var lagt þannig fyrir
almenning, og það verður að viðurkenna, að það var kirkjan