Birtingur - 01.01.1965, Side 11

III.
Haustið 1832 eru æskuvinirnir, Brynjólfur, Jónas og Konráð komnir
til Kaupmannahafnar, en Tómas nýlega farinn í suðurgöngu að loknu
glæsilegu embættisprófi í guðfræði. Hinir eru meira upp á heiminn —
þeir lesa lög.
Allir þrír búa á Garði — eða Regensen — hinu stílhreina stúdenta-
heimili, sem Kristján IV. lét reisa yfir úrval menntaæskunnar í ríki
Danakonungs, og liittast daglega í herbergjum sínum eða undir lind-
inni í húsagarðinum til að spjalla um heima og geima. Sjaldan hafa
þeir lengi ræðzt við, þegar talið berst að högum fjallkonunnar norður
í höfum, því að til þess voru þeir hingað sendir að finna ráð við mein-
um hennar mörgum og stórum. Engin hætta er á, að sonartryggð þeirra
bregðist, því að hjartalagið er ósvikið:
. . . góður sonur gjetur ei sjena
göfga móður með köldu blóði
viðjum reírða og meíðslum marða,
6 marglega þjáða, og fá ei bjargað . ..
Hér í háborg menningarinnar renna saman hinn rammi, eldforni, ís-
lenzki safi og ferskustu straumar í evrópskum þjóðfrelsis- og menning-
armálum, verða að beljandi flaumi í brjósti ungra fullhuga, sem finna
sér vaxa löngun og þrótt til „að brjóta skarð í stíblurnar, og veíta fram
7 h'fsstraumi þjóðarinnar."
En mjög er við ramman reip að draga. Sjálft þjóðernið er í hættu.
Þjóðin er beygð og sinnulaus af aldalangii kúgun, ekki örgrannt um,
að fyrirmennirnir séu farnir að efast um nytsemi íslenzkrar þjóðartil-
veru og hugsa til þess með eftirvæntingu að hverfa að fullu og öllu í
faðm hinnar dönsku matmóður. Þeir rembast eins og rjúpan við staur-
inn að sigrast á seinustu farartálmunum — þröngva r-inu nógu langt
birtingur
9