Freyr - 01.05.2000, Blaðsíða 58

í búfé, sérstaklega varðandi innflutn-
ing á búfé og búíjárafurðum. Mæði-
veiki hefur ekki borist til landsins og
riða hefur einu sinni komið fram í
innfluttu fé og þeirri hjörð var
umsvifalaust fargað og veikin hefur
ekki fundist síðan. Gamaveiki er
hins vegar í landinu og engar skipu-
lagðar vamir gegn henni en unnið er
að rannsóknum með bólusetningu.
Engar hömlur em á flutningi búfjár
milli svæða innan landsins.
Clostrodium sjúkdómar (bráðapest,
blóðsótt, gamapest) em einnig
þekktir en bólusetning er ekki al-
menn gegn þeim.
Sjúkdómsvaldar, sem eingöngu
þrífast í mildu frostslausu loftslagi,
em hins vegar skæðir, einkum á
norðureynni. Erfiðast er sennilega
að eiga við “Facial eczema”, sem or-
sakast sveppaeitri sem stíflar gallrás-
ina og veldur lifrarskemmdum og
ljósfælni vegna efna sem safnast
fyrir í blóðinu. Sveppurinn lifir á
jurtaleifum við grasrótina og íjölgar
sér mjög hratt með gróum í hlýju og
þurru veðri. Grasbítar em í mestri
hættu ef beit er orðin snögg og grip-
imir bíta neðsta hluta plantnanna þar
sem sveppurinn heldur til. Engin
lækning er við eituráhrifunum en
reynt er að gefa zinkoxíð til að draga
úr þeim og skepnur sem veikjast
alvarlega ná aldrei fullri heilsu.
Annar sveppur, sem liftr á ijölæm rý-
gresi (ryegrass endophyte), getur
valdið lömun og krampa í skepnum
og hefur neikvæð áhrif á þrif og ffjó-
semi. Grasstofnar, sem sveppurinn
þrífst á, hafa náð mikilli útbreiðslu
vegna þess að þeir em jafnframt
ónæmir fyrir árásum skordýrateg-
undar sem leggst sérstaklega á rý-
gresi.
Klaufarot (foot rot) er útbreitt
vandamál og stafar af bakteríusýk-
ingu í klaufum. Sýkingin er smitandi
og töluverð vinna er lögð í að útrýma
sjúkdómnum á einstökum búum og
halda þeim hreinum eftir það. Gerð-
ar hafa verið tilraunir með bóluefni
en það er sérhæft fyrir einstaka
bakteríustofha, sem dregur úr gildi
þess.
Ormasýkingar em geysilega mikið
vandamál þar sem beitt er þétt í litl-
um hólfum og verður að gefa lömb-
um inn ormalyf á nokkurra vikna
fresti eftir að fært hefur verið frá.
Langt er síðan menn urðu fyrst varir
við ónæmi sníkjudýra gegn orma-
lyfjum og nauðsynlegt er að skipta
reglulega um ormalyf og menn óttast
að upp komi ormastofnar sem engin
lyf vinni á. Mikil vinna hefur verið
lögð í að kanna erfðabreytileika í
mótstöðu gegn ormasýkingum og
möguleika á ræktun stofna með mót-
stöðu. Undanfarin ár hefur verið í
gangi þróunarverkefni á vegum
AgResearch þar sem ræktunarbú,
sem framleiða kynbótahrúta, eiga
kost á mælingum á ormaeggjafjölda
í saursýnum og mótefnum í blóði
gripa. Þessi gögn eru síðan gerð upp
með BLUP aðferðum og reiknuð
kynbótagildi fyrir mótstöðu og valið
eftir þeim. Töluverður árangur hefur
náðst en mælingar eru dýrar og tíma-
frekar.
Lýs og flugur leggjast á fé þó að
það sé ekki haft á húsi og verður að
baða féð eða úða með vamarlyfjum
til að halda þeim í skeíjum. Lúsin
veldur ofnæmisviðbrögðum í húð,
sem kemur fram sem ójöfnur og
skemmdir á sútuðu leðri, auk óþæg-
inda og vanþrifa í skepnum.
Ákveðnar flugutegundir (blow flies)
sækja í kindur og verpa í ullina, helst
þar sem er raki og óhreinindi t.d. í
kringum skítaldepra í ull. Eggin
klekjast út og maðkamir geta étið sig
í gegnum húðina og inn í vöðva.
Hafa þarf eftirlit með fé á beit vegna
þessa en hægt er að þekkja kindur úr
sem hafa orðið fyrir þessu ákveðnu
einkennandi háttalagi. Notkun vam-
arefna gegn skordýmm veldur ullar-
iðnaðinum áhyggjum þar sem oft em
leifar þessara efna í ullinni. Efnin
nást reyndar yfirleitt úr í þvotti en
skapa mengunarvandamál hjá þvotta-
stöðvunum, auk þess sem efnameng-
unin getur skaðað ímynd ullar-
framleiðslunnar. Af þessum sökum
er rekinn töluverður áróður meðal
bænda um fýrirbyggjandi aðgerðir og
reynt að draga úr efnanotkun.
Nýjungar og sóknarfæri
Umræða um sölumál og markaðs-
mál lambakjöts á Nýja-Sjálandi er að
mörgu leyti keimlík því sem hér
gerist þrátt fyrir gerólíkar aðstæður.
Eins og kunnugt er selja Nýsjálend-
ingar megnið af lambakjötinu , til
annarra landa og em ráðandi í milli-
ríkjaverslun með lambakjöt, þó að
þau viðskipti séu einungis brot af
Pœklað skinn af Merino lambi. Skinnið er alsett fellingum sem gerir það nœr
óhœft til notkunar í leðurfatnað. 1 síðustu sláturtíð urðu nýsjálenskir bœndur
að greiða jafnvirði 50-90 kr. með svona gœrum.
58 - FREYR 4-5/2000