Bændablaðið - 10.12.2002, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 10. desember 2002
BÆNDABLAÐIÐ
7
Gunnar Bjarnason sauðfjárhðndi á Hurðarbaki í Reykholtsdal:
heyskapinn. Þannig hefur það
verið í nokkuð mörg ár og öðru-
vísi gengi þetta ekki. Annars er
tæknin orðin svo mikil við hey-
skapinn að hann tekur stuttan
tíma. Það koma aftur á móti miklir
álagspunktar við sauðburðinn. Þá
þarf maður aðstoð. Síðan tekur
maður sumarfríið í september til
að fara í göngur og réttir og sinna
komskurði. Það gekk erfiðlega í
haust vegna vætutíðar, en ég hef
tekið að mér að þurrka kprn í
samvinnu við Magnús í Ásgarði.
Það má segja að komrækt sé að
komast á skrið hér í sveitum. Svo
má ég til með að nefha Vestur-
landsskóga. Við emm þátt-
takendur þar og byrjuðum að
planta skógi árið 1999. Við erum
með 120 hektara sem við ætlum
undir skóg og erum búin að setja
niður á milli 60 og 70 þúsund
plöntur. Við erum í þessu fyrst og
ffemst vegna þess að okkur þykir
gaman að þessu. Það eykur á
ánægjuna að nú er aðeins farið að
sjást í plöntumar, en það er langt í
arð af þessum skógi,“ segir
Gunnar.
Ásthildur kona Gunnars sinnir
búskapnum heima auk þess sem
hún stundar handverk sem hún
selur í Ullarselinu á Hvanneyri.
Þar er opin verslun yfir sumarið.
Þá tók hún þátt í handverks-
sýningunni í Laugardalshöllinni
sem haldin var í seinni hluta
nóvembermánaðar. Hún var að
taka sýningargripina upp úr
kössum þegar tíðindamaður
Bændablaðsins var í heimsókn á
Hurðarbaki. Þar var hún með
handprjónaðar peysur, ofm
veggteppi og margt fleira.
Ásthildur segir að því miður sé
ekki mikið upp úr þessu handverki
að hafa, það mætti gjarnan vera
meira en það muni um allt.
Þegar við komum út á hlað var
stór rjúpnahópur rétt við íbúðar-
húsið. Gunnar sagði að það væru
gjaman rjúpur heima við á Hurðar-
baki. „Þær verða einhvers staðar
að fá frið blessaðar," sagði hann
um leið og við kvöddumst.
Það er kunnara en frá þurfí að segja að sauðfjárbændur búa við
þröngan kost um þessar mundir. Þeir fullyrða að ekki sé lengur
hægt að lifa af sauðfjárrækt einni saman, menn verði að vinna með
henni utan heimilis. Margir sauðfjárbændur í Borgarfirði vinna í
verksmiðjunum tveimur í Hvalfirði, Járnblendiverksmiðjunni og
Norðuráli. Sumir leggja á sig langt ferðalag til að sækja þangað
vinnu. Þannig þarf Gunnar Bjarnason, bóndi á Hurðarbaki í
Reykholtsdal, að aka 60 km í vinnuna. Hann fer á eigin bíl niður í
Borgarnes en þaðan gengur rúta að Norðurálsverksmiðjunni þar
sem hann starfar. Um er að ræða vaktavinnu, 14 vaktir í mánuði, 12
tíma i senn.
Gútum lifað af búinu
-Gátuð þið lifað af þessu búi?
„Já, það var hægt. Eg get nefnt
sem dæmi að þá fékkst það verð
fyrir ullina sem dugði fyrir öllum
áburði sem búið þurfti, en nú er
það rétt innan við einn fjórði af
áburðarverðinu sem við fáum fyrir
ullina af þeim 250 ám sem við
erum með. Þetta sýnir best hvílík
breyting hefúr átt sér stað frá því
að við hófúm búskap.“
-Hvað þyrftuð þið að vera með
margar ær til að geta lifað af
búskapnum?
„Eg veit það ekki, en hitt veit
ég að annað hjónanna þarf að
vinna utan heimilis þótt þau séu
með á milli 600 og 800 ær og
maður þekkir mörg slík dæmi.“
-Ertu með þessu að segja að
það sé alls ekki hægt að lifa af
sauðfjárbúskap ?
„Það er alla vega afar erfitt.
Hér í Borgarfjarðarsveit eru að ég
held aðeins tveir'sauðfjárbændur
sem ekki vinna utan heimilis, en
þessu. Menn eru búnir með höfúð-
stólinn og fá ekki krónu til við-
halds eða endumýjunar. Véla-
útgerð er útilokuð nema nokkur bú
slái saman."
- Vœri hœgt að lengja slátur-
tíðina meira en nú er?
„ Menn segja mér að víða
erlendis séu svokölluð mjólkur-
lömb vinsæll matur. Það er
spuming hvort hægt væri að selja
slíkt kjöt hér á landi. Þá gætum
við losnað við útflutningsskylduna
sem er 25%. Það munar um
minna. En talandi um ástandið hjá
okkur sauðfjárbændum þá vildi ég
að forystusveit bænda væri
ákveðnari en mér finnst hún vera.
Eg vildi sjá hana sýna miklu meiri
sóknarhörku fyrir kjörum bænda-
stéttarinnar.“
Mikill ónýttur jarðhiti
-Hér er mikill jarðhiti, hefur
ekki hvarflað að ykkur að byggja
gróðurhús ogfara út í ylrœkt?
„ Það er vissulega dálítið langt
í vinnuna hjá mér og jarðhitinn er
hér fyrir hendi þannig að maður
hugsar margt. Það er spuming um
samstarf og síðan að fá peninga til
að nýta jarðhitann. Hér er ég með
yfir 20 sekúndulítra af 100 gráðu
heitu vatni sem eingöngu er nýttur
til upphitunar á tveimur bæjum.
En ef við fæmm út í ylrækt þá yrði
það sennilega grænmeti sem við
myndum rækta frekar en blóm.“
-Hefur aldrei hvarflað aó
ykkur að bregða búi ogflytja út á
Akranes, eða nœr Norðuráli?
„Nei, það verður ekki að sinni
að minnsta kosti, maður verður að
komast í sveitina. Þar að auki lít
ég ekki á vinnuna hjá Norðuráli
sem starf sem ég ætla að ljúka
starfsferli mínum í, enda þótt ég
kunni þar ágætlega við mig.“
Nauðsynleg samvinna.
-Snúum okkur að sveitinni
aftur. Hvernigferðu að með
heyskapinn vinnandi vaktavinnu
suður í Hvalfirði?
„Við emm þrír í félagi um
allar vélar og hjálpumst að við
Alla tið á Hurðarbaki
Gunnar er fæddur og uppalinn
á Hurðarbaki en 1974 hóf hann
félagsbúskap með foreldmm sín-
um. Þau byggðu upp fjárhús og
hlöðu á árunum 1976 og 1977 en
íbúðarhús byggði Gunnar ásamt
eiginkonu sinni Ásthildi Thor-
steinsson árið 1980. Gunnar og
Ásthildur tóku svo alfarið við
búinu þegar foreldrar hans hættu
búskap.
-Hvernig var samsetningin á
búinu þegar þú byrjaðir búskap
með foreldrum þínum?
„Það var hefðbundið blandað
bú eins og flest bú vom á þeim
tíma. Við vorum með 12 mjólkandi
kýr í Qósi, sem var byggt upp úr
aldamótunum. Við fengum fyrstu
mjaltavélina sem kom hingað í
sveitina. Þetta var merkilegt tæki
þar sem fatan og mótorinn vom á
sama vagninum sem keyrður var
um fjósið þótt það væri ekki stórt.
Þá vorum við með fjárhús fyrir
260 til 280 fjár. Árið 1976 veltum
við því fyrir okkur hvað við ættum
að gera og það varð ofan á að
hætta mjólkurframleiðslu og fara
yfir í sauðfjárbúskapinn. Þá
byggðum við nýtt fjárhús og
vomm með 350 ær þegar mest var.
Um þetta leyti hættu foreldrar
mínir búskap og við hjónin tókum
við. Það vom margir sem fóm eins
að, hættu mjólkurffamleiðslu og
notuðu þá peninga sem fengust
fyrir kýmar til að byggja upp
fjárhús og fjölga ánum. Við
veðjuðum á rangan hest. Hinir
sem veðjuðu á mjólkurfram-
leiðsluna og byggðu upp fjósin og
fjölguðu kúnum em ofan á í dag.“
þeir eru báðir einyrkjar. Mig
gmnar að ástandið sé svona víðar.
Eins og mál standa nú fæ ég ekki
séð að í nánustu framtíð geti menn
lifað af sauðfjárrækt einni saman.
Þetta kerfi sem við lifúm við
bindur okkur í báða skó. Það er
slátrað á haustin og þá um leið er
verðið á lambakjötinu ákveðið og
gildir í eitt ár. Þeir sem ffamleiða
hvíta kjötið geta slátrað vikulega
og ákveðið verðið eftir þörfúm.
Þetta gengur ekki upp fyrir sauð-
fjárbændur. Við emm ekki sam-
keppnishæfir. Maður heyrir sauð-
fjárbændur æ offar velta því fyrir
sér af hverju þeir standi eiginlega í
M
Þegar ullin dugöi
fyrir áburfii!
Mælt af
munni fram
Þegar myrkrið er svart
Þeir voru að koma úr veiðitúr ofan af
Arnarvatnsheiði fýrir mörgum árum,
Eövarð Sigurðsson fyrrverandi
formaður Dagsbrúnar, Halldór
Jakobsson í Borgarfelli, Maríus
Sölvason frá Sauðárkróki og Helgi
Hóseasson prentari (ekki mót-
mælandi) Á leiöinni niður af heiðinni
bilaði jeppi þeirra, Willys '47. Það var
komið myrkur og urðu þeir því að
blða morguns. Þaö fór illa um flóra I
þessum litla bíl og þeir sváfu lítið.
Um nóttina orti Helgi Hóseasson
þetta Ijóð:
Þegar myrkrið er svart stígur
hugurinn hæst
I hamstola gimd til kvenna.
Æðir um sléttur úthöf og lönd
og akra sem logandi brenna.
Ég sé rekkjutjöld lyftast og sængum
svipt
og silkið af búknum renna.
Hver hneykslast þótt tryll’ann hin
holdlega gimd
sem er hæstvirtum Drottni að kenna.
Undarlegur er andskotinn
Sigurður Sigurðarson dýralæknir
sendi þetta eitt sinn inn á Leirinn.
„Ég man eftir einni limru eftir
hneykslisprest að austan, Grím
Bessason, sem bjó að ég held bæði
á Hjaltastað og Eiðum. Ekki man ég í
bili hvenær. Biskup fann að þvl við
hann hve orðljótur hann var og baö
hann beita skáldskap slnum að
almættinu og afrekum þess eða
útlistun á illverkum þess gamla.
Grlmur kvað þá lirnru:"
Undariegur var andskotinn,
er hann hljóp I svínstötrin.
Öllum saman stakk hann
ofan fyrir bakkann.
Helvískur hundurinn.
Kviðurinn er þandari
Hjálmar Freysteinsson sagði á
Leimum: „Vlsindarannsóknir hafa
sýnt að konur á Akureyri er betur
aldar en kynsystur þeirra I Hafnar-
firði, bæði þyngri og gildari um
miðjuna. Þið hafið væntanlega heyrt
eða séð um þetta fjallaö I fjölmiðlum.
Þetta er auðvitað mikiö alvörumál.
Þá varð til þessi staka:“
Okkar konur klló fleiri bera
og kviðurinn er þandari.
Ég held að þetta hljóti nú að vera
Hafnarijarðarbrandari.
Blá höndin blessi þig
Séra Hjálmar Jónsson dómkirkju-
prestur var I heimsókn hjá vini sínum
Halldóri Blöndal, forseta Alþingis,
fyrir skömmu. Þegar hann kvaddi
skildi hann eftir þessa vlsu:
Leiði þig um lífsins stig
leiftur snöggur hvinur.
Bláa höndin blessi þig
f bak og fyrir vinur.
Spinnur lopann
Jóhannes Sigfússon, hagyröingur og
bóndi á Gunnarsstöðum I Þistilfirði,
hlustaði á Pál Pétursson, félags-
málaráöherra, á fjármálaráðstefnu
hjá Sambandi sveitarfélaga fyrir
nokkru. Þar ræddi Páll um hús-
næðislánakerfið og talaöi um allar
þær úrbætur og öll þau viðbótarián
sem búið væri að finna upp. Þá varð
til þessi vísa:
Ekki er Páll á speki spar.
Spinnur lopann hér og þar.
Að greiöa lán með láni var
löngum hagstjóm Framsóknar.
Umsjón Sigurdór Sigurdórsson.
Netfang: ss@bondi.is