Bændablaðið - 08.07.2008, Blaðsíða 14

14 Bændablaðið | Þriðjudagur 8. júlí 2008
Linda Guðmundsdóttur með Písl,
átján ára læðu sem slapp úr eldhaf-
inu þegar gluggi sprakk. Písl hefur
hafist við í fjósinu síðan eldsvoð-
inn varð. Þarna eru þær að horfa á
niðurrif Finnbogastaða.
Endurreisn Finnboga-
staða snertir okkur öll
Mánudaginn 16. júní brann íbúðarhúsið að Finnbogastöðum í
Árneshreppi til kaldra kola. Guðmundur bóndi Þorsteinsson slapp við
illan leik úr eldhafinu, en engu varð bjargað.
Ætt Guðmundar bónda hefur búið undir Finnbogastaðafjalli í tólf
kynslóðir að minnsta kosti. Faðir hans reisti húsið sem brann árið 1938
og þar fæddist Guðmundur árið áður en Ísland varð lýðveldi. Hann er
því 65 ára, nú þegar hann hefur misst eigur sínar og íbúðarhús.
En Guðmundur bóndi ætlar ekki að gefast upp. Hann er dyggilega
studdur af börnum sínum, fjölskyldu, sveitungum og vinum. Nýtt
íbúðarhús skal rísa að Finnbogastöðum áður en vetur gengur í garð á
Ströndum.
Árneshreppur er minnsta og afskekktasta sveitarfélag á Íslandi,
útvörður okkar í norðri. Þar er varðveitt merkileg saga um baráttu
Íslendinga við ysta haf, saga sem við megum aldrei gleyma. Nú eru
að vísu aðeins um 50 einstaklingar búsettir í hreppnum, en mannlífið
þar er eigi að síður þróttmikið og fjölbreytt. Sauðfjárbúskapur er und-
irstaða byggðarinnar og nú eru í hreppnum 10 bú á 8 bæjum.
Í svo litlu samfélagi skiptir hver bær, hver einstaklingur, miklu máli
fyrir heildina – og ekki bara Árneshrepp, heldur alla sem láta sig byggð
á Íslandi varða. Endurreisn Finnbogastaða snertir okkur öll.
Nú hefur Félag Árneshreppsbúa stofnað styrktarreikning fyrir
Guðmund á Finnbogastöðum, enda bæta tryggingar aldrei að fullu hið
gríðarlega tjón og missi sem hann varð fyrir.
Við hvetjum alla til að leggja góðu máli lið, og tökum undir með
vinum Guðmundar á Finnbogastöðum: Margt smátt gerir eitt hús við
ysta haf.
Einar Kristinn
Guðfinnsson
landbúnaðarráðherra
Guðni Ágústsson
fyrrverandi
landbúnaðarráðherra
Össur Skarphéðins-
son
byggðamálaráðherra
Við minnum á söfnun Félags Árneshreppsbúa
til styrktar Guðmundi Þorsteinssyni á Finn-
bogastöðum. Reikningsnúmer: 1161-26-001050
Kennitala: 4510892509
Eldhafið var gríðarlegt þegar íbúðarhúsið að Finnbogastöðum brann. Húsið
gjöreyðilagðist og Guðmundur bóndi missti allar eigur sínar.
17. júní, daginn eftir brunann, var flaggað við
Finnbogastaði – tákn um að Guðmundur bóndi
og fjölskylda ætluðu ekki að gefast upp.
Guðmundur á Finnbogastöðum
ásamt tveimur af börnum sínum,
Lindu og Þorsteini, 17. júní, daginn
eftir brunann. Uppgjöf kemur ekki
til greina hjá þeim.
Eitt af því sem finna mátti í dag-
skárliðum sólstöðuhátíðarinn-
ar sem haldin var í Grímsey á
dögunum var að mögulega sæist
„hreppstjóratuskunni bregða
fyrir ásamt hestinum Mö“. Það
mun vera Bjarni Magnússon
hreppstjóri, sem gegnir hinum
ýmsu störfum í eynni þrátt fyrir
að vera 78 ára gamall.
Það var auðsótt mál að taka
smá viðtal við Bjarna, sem byrj-
aði á að rölta með blaðamann upp
í skógræktarreit sem hann hefur
lagt alúð við í nokkur ár. Kríurnar
héldu viðteknum hætti og steyptu
sér stanslaust niður í höfuð þess-
ara óboðnu gesta en Bjarni var vel
útbúinn með hjálma til að skella
upp. Í skógræktarreitnum var að
finna hinar ýmsu plöntur en að
sögn Bjarna gengur einna best að
koma víðinum til. Hann hefur sett
upp skjól og brasað ýmislegt þarna
til að gefa gróðrinum betri vaxt-
arskilyrði. Sums staðar er of mikill
leir í jarðveginum til að hann nái
sér almennilega á strik og sum trén
sem hann setti niður fyrir meira
en áratug síðan eru enn vart metri
á hæð. Bjarni segist ekkert klippa
þetta til heldur leyfa því að vera
sem náttúrulegustu. Fátt fé er eftir
í eynni og segir hann að gróðurinn
sé allur annar eftir að því fækk-
aði, það hafi gengið út um allt og
því mun betri skilyrði fyrir tré og
runna til vaxtar núna. Þarna fannst
líka sérstök tegund af víði sem
nefndur var Bjarnavíðir, þar sem
hann hefur ekki fundist víðar.
Það er óhætt að segja að Bjarni
komi víða við og hafi hina ýmsu
starfstitla. Auk þess að vera hrepp-
stjóri er hann vitavörður, sér um
radíóskúrana, sumarbústað í eynni
og er einnig umsjónarmaður fast-
eigna, sem aðallega felst í að sjá um
sundlaugarhúsið. Hann segir bros-
andi að hann sé eiginlega bara eins
og Þórður húsvörður, nema bara
ekki með rauðan vasaklút. Alla tíð
hefur hann grúskað í vélum og var
eitthvað á sjó sem ungur maður.
„Ég fór nú túr á síld í kringum
1960 og fór þá út að Kolbeinsey,
síðan kom ég ekki þangað í 40
ár, ekki fyrr en ég sigldi þangað
með syni mínum. Eyjan hefur svo
sannarlega látið á sjá. Það voru
ísár hérna milli 1960 og 1970 og
það þyrfti nú ekki nema nokkur
svoleiðis ár til að hún hyrfi alveg.“
Hann segir það vera eins og geng-
ur með þá sem eru í landi, það sé
nóg að gera og alls kyns störf sem
til falli. Sundlaugin var vígð árið
1989 og hefur hann verið húsvörð-
ur síðan. Eftir að nýtt rafmagnshús
kom í eyna árið 1980 var mögulegt
að hita upp sundlaug, sem ekki
hefði verið mögulegt með olíu-
kyndingu.
„Það eina sem okkur vantar
núna er heitt vatn, það væri alveg
gríðarlegur munur því það er svo
dýrt að kynda þetta með rafmagni.
Það er háhitasvæði hér sunnan
við eyna og vonandi er þetta eitt-
hvað sem þeir ná að bora upp hér í
eynni. Auðvitað ættum við líka að
reyna að nýta vindinn til að virkja
og framleiða rafmagn,“ segir
Bjarni, enda hefur hann alla tíð
spáð í svona málum.
Sígur enn í björg
Grímseyingar síga mikið í björg-
in til eggjatínslu og er Bjarni þar
engin undantekning „Ég seig nú
ekkert í vor, það voru svo margir
til þess og ungir menn, en ef það
vantar einhverja til að síga fer ég.
Ég sýni líka aðeins bjargsig en það
er nú bara rétt til að sýnast fyrir þá
sem vilja fylgjast með,“ segir hann,
þá nýbúinn að sýna bjargsig fyrir
hóp ferðamanna, sem létu hafa það
eftir sér að hann hefði ekki blásið
úr nös. Hann hlær að því og segist
nú alveg hafa fundið fyrir þessu,
en þetta sé sitt sport og hann sígi
eins lengi og hann mögulega geti.
Eitthvað hefur eggjatínslan þó
breyst þar sem skegglunni hefur
fækkað mikið, að sögn Bjarna.
Hann segir svo litla átu hafa verið
fyrir um 2-3 árum og eggin hafi þá
líka breyst. „Við fórum að sjá hvað
rauðan var að verða gul og hún fór
líka að verpa seinna en svartfugl-
inn, því var alltaf að seinka. Núna
í fyrra var nóg áta en hún náði sér
ekki á strik, það varð ekki nema
um þriðjungur af því sem var.“
Bjarni segir að það sé líkt og
verndarvættur vaki yfir þeim
Grímseyingum: „Við erum svo
ótrúlega heppin, það fór ekki
nema einn maður í sjó á síðustu
öld en hann var að skjóta fugl. En
við höfum vissulega misst menn
í björgin, þau hafa tekið alltof
marga,“ segir hann.
Aðspurður um ungt fólk í
Grímsey segir hann kíminn að
strákarnir fari nú yfirleitt í land
til að ná sér í konur, þeim hald-
ist ekki eins vel á stúlkunum í
eynni. Hann segir að flestir strák-
ar sem á annað borð fari á sjóinn
taki pungaprófið snemma og séu
viðloðandi þetta alla tíð. „Þegar
Norðursjávarævintýrið var hér
fyrir nokkrum árum síðan var eng-
inn maður með mönnum nema
hafa farið á Norðursjó, svo komu
þeir bara aftur til að róa hér heima.
Þú sérð þessa stráka á litlum hrað-
bátum og slíku, helduru að það
sé nokkur spenningur yfir þessu?
Þeir eru vart komnir úr barnaskóla
þegar þeir taka pungaprófið, um
leið og þeir koma í framhaldsskóla
í landi, svo mega þeir byrja ungir
að læra á flugvélar þótt þeir séu
varla komnir með bílpróf.“ Bjarni
er ánægður með menntaframboð í
dag og segir Verkmenntaskólann
á Akureyri alveg einstakan í sinni
röð. Sjálfur segist hann gjarnan
vilja hafa haft möguleika á þessum
tækifærum sem núna eru í boði.
Grímseyingar geta seint tal-
ist feimnir og segir Bjarni að þeir
hafi líka bara svo gaman af því
að fá gesti. Kona hans, Vilborg
Sigurðardóttir, bíður með kaffi
og köku þegar við komum inn úr
skógræktarreitnum og tekur undir
það hvað það sé gestrisið fólk í
eynni. Vilborg starfaði eins og
bóndi sinn við ýmis störf, en auk
þess að vera menntuð ljósmóðir
vann hún við símstöðina og veð-
urathuganir í 50 ár. Hún hætti árið
2000, en þá höfðu verið gerðar
veðurathuganir í Grímsey sam-
fleytt síðan árið 1873 og til dagsins
sem hún hætti og sjálfvirkur veð-
ursendir tók við. Þau hjónin eiga
fimm börn og nokkur barnabörn.
Synir þeirra tveir búa í eynni en
þrjár dætur á höfuðborgarsvæðinu.
Það er ekki annað hægt í lokin
en að forvitnast um hestinn góða
sem Bjarni á. Hesturinn Mö er 14
vetra meri, jafngömul sonardótt-
urinni sem nefndi hana. Sagan á
bak við þetta sérkennilega hest-
anafn er sú, að maðurinn sem
Bjarni keypti hestinn af átti hest
sem hét Mön og kom til umræðu
að nefna þennan hest Mön. Hann
sagðist nú ekki ætla að gera það,
en sú stutta byrjaði að kalla hest-
inn Mö og það heitir hún enn. Á
góðum dögum setur Bjarni aktygi
á hana og spennir aftan í lítinn
vagn sem hann á, tveggja sæta, og
er það vissulega skemmtileg sjón
að sjá á góðviðrisdegi. gbj
Hreppstjórinn og hesturinn Mö
Bjarni Magnússon hreppstjóri í Grímsey ásamt hestinum Mö. Ljósm. gbj