Morgunblaðið - 29.06.2012, Qupperneq 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. JÚNÍ 2012
EXPRESS SYSTEM
Sterkar neglur á aðeins 4 vikum
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Bandalag evrópskra fyrirtækja sem
styðja sjálfbærar makrílveiðar
(MINSA) hefur á síðustu vikum
haldið úti herferð gegn makrílveið-
um Íslands og Færeyja og hyggst í
því skyni vinna norska sjávarútvegs-
ráðherrann, Lisbeth Berg-Hansen,
á sitt band. Þá hefur verið reynt að
koma sjónarmiðum samtakanna á
framfæri í fjölmiðlum, ásamt því
sem kappkostað hefur verið að afla
bandamanna hjá umhverfis-
samtökum og á þjóðþingum.
Þetta kemur fram í þriggja blað-
síðna aðgerðaáætlun sem Morgun-
blaðið hefur undir höndum en hún
er undirrituð af forstjórum sjö fyrir-
tækja sem koma að makrílveiðum.
Þau hafa umsvif í Svíþjóð, Dan-
mörku, Hollandi, Þýskalandi,
Frakklandi, Noregi, Skotlandi og á
N-Írlandi, Englandi og Írlandi.
Fagna aðgerðaáætluninni
Umhverfisverndarsamtökin Mar-
ine Stewardship Council, sem veita
gæðavottunina MSC, alþjóðlega
viðurkenningu á sjálfbærni fisk-
veiða, fagna aðgerðaáætluninni.
Camiel Derichs, aðstoð-
arframkvæmdastjóri samtakanna í
Evrópu, segir aðspurður að aðdrag-
andi herferðar MINSA sé sá að um-
rædd fyrirtæki vilji endurheimta
MSC-vottun fyrir makrílafurðir sín-
ar með því að þrýsta á um sam-
komulag.
Derichs segir að makríldeilan hafi
ekki áhrif á nýtilkomna MSC-vottun
útvegsfélagsins Icelandic Group.
Skotar eiga einnig hagsmuna að
gæta í deilunni en að sögn Ians
Gatts, formanns samtaka skoskra
útvegsfélaga í uppsjávarveiði
(SPFA), hafa Skotar um 30 millj-
arða í tekjur af makrílveiðum. „Við
fögnum því að samkomulag hafi
náðst á Evrópuþinginu um að beita
Ísland og Færeyjar refsiákvæðum,
haldi ósjálfbærar veiðar ríkjanna
áfram. Makríllinn er langmikilvæg-
asta uppsjávartegund okkar. Við
höfum reynt að koma á samkomu-
lagi um veiðarnar í tvö ár án árang-
urs. Við teljum að veiðar Íslendinga
og Færeyinga séu ósjálfbærar og að
þjóðirnar eigi því ekki að njóta fulls
aðgangs að evrópska markaðnum
fyrir sjávarafurðir sínar. Við lítum
svo á að með því að skerða aðgang
þessara ríkja að evrópska mark-
aðnum sé stuðlað að lausn í deil-
unni,“ segir Gatt sem telur að refsi-
aðgerðir ESB reynist „býsna
gagnlegt tæki“.
Umfram vísindalega ráðgjöf
„Veiðar Íslendinga og Færeyinga
hafa verið langt umfram vísindalega
ráðgjöf. Það er því allra hagur að ná
samkomulagi. Von mín er sú að það
takist svo að ekki þurfi að beita
ákvæðunum. Ég ræddi við Mariu
Damanaki [sjávarútvegsstjóra ESB]
í apríl og veit að hún er staðráðin í
að framfylgja refsiaðgerðunum. En
ég ítreka að allir hafa hag af lausn
málsins,“ segir Gatt sem telur að-
spurður að refsiákvæðin tengist
ekki ESB-umsókn Íslands. Það sé
hins vegar skoðun hans og margra
kollega hans að ekki eigi að gefa Ís-
landi kost á inngöngu í ESB á með-
an makríldeilan er óleyst. „Við höf-
um ekki farið í grafgötur með að við
teljum að tengja eigi tvö málin sam-
an. En ég held að framkvæmda-
stjórn ESB nálgist málið ekki þann-
ig. Við teljum að Ísland eigi ekkert
erindi í sambandið á meðan landið
er að eyðileggja eina verðmætustu
fiskveiðitegundina innan ESB,“ seg-
ir Gatt.
Safna liði gegn Íslandi og Færeyjum
 Evrópsk hagsmunasamtök vinna að herferð í fjölmiðlum gegn makrílveiðum Íslands og Færeyja
 Skosk samtök telja að stöðva beri aðildarviðræður Íslands og ESB vegna makríldeilunnar
Ljósmynd/Simon Price/Birt með leyfi SPFA
Fyrr á árinu Gatt og Damanaki á sjávarútvegssýningunni í Brussel.
Pat the Cope Gallagher, ESB-
þingmaður frá Írlandi, hefur
beitt sér fyrir samkomulaginu
um refsiaðgerðir gegn Íslandi
og Færeyjum vegna makríl-
veiða ríkjanna.
Stefnt er að því að sjáv-
arútvegsnefnd Evrópuþingsins
samþykki efnisatriði sam-
komulagsins 10.-11. júlí og að
Evrópuþingið samþykki það í
fyrri hluta septembermán-
aðar.
Gallagher var á ferðalagi í
gær og gaf ekki kost á viðtali
en benti á yfirlýsingu sína
vegna refsiákvæðanna, sem
m.a. kveða á um bann á sölu
á veiðarfærum til Íslendinga.
Í yfirlýsingunni fagnar Gallag-
her því að samkomulagið hafi
náðst í formennskutíð Dana
hjá ESB en henni lýkur á
morgun.
Fagnar að-
komu Dana
ESB-ÞINGMAÐUR
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
„Ef þú horfir á hagvaxtartölurnar, sérstaklega á síðasta
ári og í byrjun þessa árs, þá er eiginlega voðalega erfitt
annað en að fallast á það að kreppan sé búin í þeim skiln-
ingi,“ segir Bjarni Már Gylfason, hagfræðingur hjá Sam-
tökum iðnaðarins, spurður út í ummæli Gylfa Zoëga, hag-
fræðings, á RÚV sl. miðvikudagskvöld um að kreppan
hafi klárast fyrir þónokkru.
„Hvernig stendur á því að mikill meirihluti stjórnenda í
atvinnulífinu telur aðstæður vera að langstærstum hluta
slæmar?“ spyr Bjarni og bætir við „Það er svona ákveðin
þversögn í því að menn telji aðstæður í efnahagslífinu
slæmar en svo er samt nokkuð þokkalegur hagvöxtur. Við
erum í fyrsta lagi ennþá með mjög mikið atvinnuleysi,
sem er ákveðið veikleikamerki, hinsvegar er á sama tíma
ákveðin spenna á vinnumarkaðnum en það virðist ekki
ganga nógu vel að þurrka upp þetta atvinnuleysi inn á
vinnumarkaðnum jafnvel þó svo að það séu ákveðnar
þarfir.“ Að sögn Bjarna er líka nauðsynlegt að skoða
hvers eðlis hagvöxturinn er. „Hann er mjög einkaneyslu-
drifinn en fjárfestingarstigið er ennþá mjög lágt og við
höfum ekkert verið að lyfta okkur upp af þessu sögulega
lágmarki fjárfestingar, þ.e. sem hlutfalli af landsfram-
leiðslu,“ segir Bjarni og bætir við: „Það er svona ákveðið
veikleikamerki inn í framtíðina. Það er erfitt að viðhalda
hagvexti til lengri tíma sem byggist einungis á einka-
neyslu en ekki fjárfestingu og þegar fjárfestingin er
svona lítil þá veikir það í raun og veru framleiðslugetu
hagkerfisins inn í framtíðina.“
Höft og hár vaxtamunur hindra fjárfestingu
Hann segir nokkra hluti hindra það að fjárfesting fari
almennilega í gang og bendir m.a. á að gjaldeyrishöftin
séu neikvæð í þessu samhengi. Þá segir Bjarni að fjár-
magnið sem sé til staðar í hagkerfinu sé alls ekki að leita
út í þau tækifæri sem kunni að vera til staðar. „Eitt af því
sem er gjarnan nefnt í þessu samhengi er hár vaxtamun-
ur bankanna sem stafar m.a. af því hversu mikið eigið fé
þeir eru með. Það eru annars vegar mjög háar eiginfjár-
kröfur FME og síðan eru þeir sjálfir jafnvel töluvert yfir
þessum mörkum og þetta þýðir að þeir hafa þörf fyrir of-
boðslega háan vaxtamun,“ segir Bjarni og bendir á að
þessi hái vaxtamunur hindri það að fyrirtæki geti í raun
og veru leitað í þetta fjármagn og sótt í meira lánsfé. „Það
eru kannski of mikil varfærnissjónarmið annars vegar
hjá FME og hinsvegar hjá bönkunum sjálfum,“ bætir
Bjarni við.
„Hagvöxtur er jú ein mæling en menn verða þá að
horfa á hvað það er sem orsakar hann,“ segir Halldór
Árnason, hagfræðingur hjá SA, og bætir við: „Það er
einkum aukin neysla sem þar liggur að baki og gott og
vel, það er svosem jákvætt en skýringanna er náttúrlega
svona í stórum dráttum að leita í auknum afla og aflaverð-
mætum annars vegar og hinsvegar fjölgun ferðamanna.“
Hann segir fjölda starfa vera annan mælikvarða á
þetta en þeim hafi ekki fjölgað nema núna á allra síðustu
mánuðum. „Það er verk að vinna. Þó svo að skráð at-
vinnuleysi hafi minnkað, sem er jákvætt, þá er skýring-
anna að leita í svona átaksverkefnum,“ segir Halldór og
bendir á að t.d. hafi nánast 1000 manns farið af atvinnu-
leysisskrá um síðustu áramót vegna þess að viðkomandi
fóru í nám á grundvelli tiltekins átaksverkefnis. „Svo
klárar það námið og þá er náttúrlega mikilvægt að það
séu til störf fyrir þetta fólk,“ segir Halldór.
Verðum að fjölga störfum til framtíðar
Aðspurður hvort hagvöxtur verði ekki að vera a.m.k að
einhverjum hluta byggður á fjárfestingu segir Halldór:
„Já, hann verður að vera það. Að því að með einhverjum
hætti verðum við að fjölga störfum til framtíðar og við
fjölgum þeim ekkert nema með því að auka verðmæta-
sköpunina, þ.e. framleiðsluna.“ Að sögn Halldórs þurfum
við verulega hærra hlutfall atvinnufjárfestinga af lands-
framleiðslu heldur en núna ef við ætlum að vera með
sjálfbæran hagvöxt.
Aðspurður segir hann mögulegt að samdráttur verði ef
t.d. verð á sjávarafurðum í Evrópu færi lækkandi „Ef
verð á mörkuðum fer lækkandi þá dregur það úr lands-
framleiðslunni að öðru óbreyttu. Þess vegna er svo mik-
ilvægt að horfa aðeins fram í tímann, vegna þess að það
tekur smátíma frá því að ákvörðun um fjárfestingu er
tekin þar til það fer að sjást að einhverju ráði í aukinni
framleiðslu og svoleiðis,“ segir Halldór og bætir við:
„Auðvitað viljum við ekki gera lítið úr því sem hefur
áunnist en menn verða að leita skýringa og skynja hvað
það er sem orsakar þetta.“
Hagvöxturinn mjög
einkaneysludrifinn
 Hagfræðingar SI og SA segja mikilvægt að skoða eðli hag-
vaxtar  Telja brýnt að auka fjárfestingar hér á landi
Gylfi
Zoëga
Halldór
Árnason
Bjarni Már
Gylfason